مشخصات باغ نارنجستان قوام
نارنجستان قوام اولین بنایی است که در شیراز سقف آن با پوشش فلزی مثل شیروانی پوشش داده شده است. نارنجستان قوام به عنوان بیرونی و خانه زینتالملک به عنوان اندرونی کاخ قوام مورد استفاده قرار میگرفته است. این مجموعه در ابتدا شامل کاخ، باغ، حمام، زنجیرخانه، اصطبل و مکتب خانه بوده که از این قسمتها زنجیرخانه و اصطبل در جریان حوادث تاریخی و گذر زمان از بین رفته و در حال حاضر مابقی سالم و جذاب پا برجاست. نارنجستان قوام در زمینی به مساحت 3500 متر مربع و با زیربنایی حدود 940 مترمربع احداث شده است.
تاریخچه باغ نارنجستان قوام
ساخت بنای موزه نارنجستان قوام در سال 1257 شمسی توسط محمدعلی خان (قوام المک دوم) شروع و اتمام آن در سال 1267 توسط فرزندش محمدرضاخان (قوام الملک سوم) انجام شد. بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی به دانشگاه شیراز اهدا گردید و بین سال های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ هجری شمسی مورد استفاده موسسه آسیایی، تحت سرپرستی پروفسور آرتور اپهام پوپ، ایران شناس معروف بوده است.
نکات منفی باغ نارنجستان قوام
متاسفانه بخش هایی از این بنا با گذشت زمان آسیب دیده و از بین رفتند.
ویژگیها باغ نارنجستان قوام
این بنا دارای اندرونی و بیرونی به سبک توانگران دوره قاجاریه است که بخش بیرونی به عنوان دارالحکومه یا محل رتق و فتق امور سیاسی، نظامی، دیدار با نمایندگان و سفرای دول خارجی و بخش اندرونی به عنوان منزل شخصی مورداستفاده قرار میگرفته است. این بنا و اندرونی از طریق یک تونل زیر زمینی به هم مرتبط شدند. بهتر است بدانید، دربناهای قدیمی به منظور جلوگیری از رفت و آمد بیگانگان در قسمت خصوصی منزل اندرونی ایجاد میکردند.
سیمای عمومی باغ نارنجستان قوام
ساختمان نارنجستان از دو بخش تشکیل شده که شامل بخش شمالی و جنوبی میشود. بخش شمالی با ایوان ستون دار جانبی و یک طبقه زیر زمین و دو طبقه فوقانی که محل انجام کارهای اداری و تشریفات بوده است. همچنین، بخش جنوبی با چهار اتاق در گوشه جنوب شرقی و جنوب غربی که محل استقرار خدمه بوده است.
طاق نمای ورودی در جبهه جنوبی عمارت واقع شده که اشخاص از طریق این مدخل به یک هشتی و از آن به دو راهروی کناری که به حیاط اصلی مرتبط است وارد میشوند. درقسمت انتهایی تالار شرقی و غربی اتاقهایی با نقوشی زیبا دیده میشود. در تزیین سقفهای نقاشی شده چه سقفهای تخته کوبی شده و یا سقفهای با تیرهای قلمدانی از موادی چون گل اخری، اکلیل، شنگرف، لاجورد و سایر رنگهای معدنی استفاده شده است.
انواع طرحهای آجرکاری سنتی از قبیل شطرنجی، بند سنگ و خفته راسته به چشم میخورد. این طرحها با نهایت استادی و مهارت کار شده است و همچنین در تمامی بدنهها و سقف دو بهار خواب (دو طرف ضلع شمالی) با گچبریهای زیبایی تزیین شده که این تزیینات به طرحهای سنتی گیاهی معروف است. سقف فضای هشت ضلعی ورودی که به هشتی معروف است و از مقرنس آویخته که به طرز زیبایی کاشیکاری و تزیین شده، بهره گرفته است.
در نمای داخلی ضلع جنوبی شاهد چندین تصویر برگرفته از داستان های تاریخی مانند سلیمان و بلقیس ملکه سبا، خسرو شیرین، شیرین و فرهاد و صحنههایی از شکار حیوانات و همچنین در قسمت میانی آن نقش سه خدمتگزار در حال حمل ظروف میوه و اشربه کاشیکاری گردیده و در قسمت پیشانی نمای ضلع شمالی سه شمسه ایجاد شده که بر روی هر یک مناظری بر روی کاشی به تصویر کشیده است. بر روی شمسه میانی دو شیر شمشیر به دست در حالیکه بر بالای سرشان دو فرشته تاجی را نگه داشتند و خورشید از پشت شان طلوع مینماید به صورت قرینه بر روی کاشی هفت رنگ به تصویر کشیده شدند و در شمسههای دو طرف نیز صحنه نبرد غزال و پلنگ بر روی کاشی هفت رنگ تصویر شدند.
در تالار آیینه و تالار شاه نشین از دو نوع آیینه کاری استفاده شده که در نوع اول آیینههای ساده به شکلهای مختلف و با فرمهای هندسی بهکار رفته و در نوع دوم از آیینه به عنوان زمینه استفاده شده و قطعات کوچک آیینه به عنوان نقش و طرح و شیشههای ساده و رنگی به عنوان روکش بر روی آن قرار گرفته است به این نوع کار "چهار رویه" میگویند. بر روی تمامی درب اتاقها وستونهای چوبی که از جنس چوب گردو است معرق کاری به وفور دیده میشود. در این هنر از نقوش مختلفی از قبیل اسلیمی و ترنج و از موادی همچون صندل استفاده شده است.
زمان مناسب بازدید باغ نارنجستان قوام
اگر علاقه مند به بازدید از این اثر تاریخی هستید، میتوانید در طول هفته از صبح تا عصر از این بنا دیدن کنید. بهتر است بدانید با توجه به وضعیت آب و هوایی استان فارس، فصل بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه است.