برج علی آباد کشمر

ورودی برج علی آباد کشمر در سمت جنوب قرار گرفته و به صورت طاق‌نمایی در داخل قاب مستطیل بزرگ آجری تعبیه شده که در لبه‌های آن دو نیم ستون از آجر و داخل آن نیز تز ئینات لوزی آجری کار شده است. بنای برج از داخل دارای سه طبقه است که از طریق پلکان مارپیچ موجود در بنا می‌توان به طبقات بالایی دسترسی پیدا کرد که خود این بالا رفتن از پلکان مارپیچ برج، خاطره‌ای به یاد ماندنی و تجربه‌ای هیجان‌انگیز برای شماست.

طبقه دوم بنا به صورت راهرو‌های طاق دار باریک بنا را دور می‌زند و به صحن داخلی بنا مشرف است و در طبقه سوم در دو طرف دیواره وجود دارد و شما امکان دیدن نمای داخلی را مانند طبقه دوم ندارید، ولی هشت نورگیر قرینه در طرفین راهرو تعبیه شده است که از داخل آن ها می‌توان نمای زیبای مناطق اطراف را تا مسافتی نسبتا دور مشاهده کرد. در این بخش از ساختمان شما می‌توانید تجربه‌ای بسیار جالب و شگفت انگیز داشته باشید که بدون تردید پیش از این مشابه آن را انجام نداده‌اید. در این طبقه به وسیله راه پله می‌توان به فضای میان دو پوسته گنبد وارد شد و در فضای بالای سقف گنبد داخلی و زیر گنبد خارجی قرار گرفت. فاصله بین دو پوسته حدود پنج متر است.

با توجه به تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد این منطقه، فصل بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای سفر به خراسان رضوی و بازدید از جاذبه های این استان خواهد بود.

در صفحه 199 کتاب تاریخ بردسکن در مورد این بنا چنین نوشته شده است: برج کاشمر روی قلعه‌ای به نام کوشک ساخته شده است و قدمت این منطقه به عصر کیانیان و اشکانیان می‌رسد. اعتقاد بر این است که این برج یک مقبره بوده که به همین دلیل به مقبره کاشمر نیز معروف شده است.

این که (این محل) مقبره چه شخصیتی است، به خوبی مشخص نیست و محققین با مطالعاتی که روی این بنا انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که لحظه سال تحویل در روز اول بهار را از روی این برج در محل یکی از طاقچه‌های آن با استفاده از نور خورشید تعیین می‌کرده‌اند.

دونالد ویلبر در صفحه 131 کتاب معماری ایران در عصر ایلخانی در مورد این بنا چنین می‌نویسد:«... علائمی حاکی از آن که ساختمان با عجله و بدون دقت کافی ساخته شده و عوامل قرینه از حیث جزئیات در آن پیچیده‌تر و کامل‌تر است و مقیاس کوچک در تزئینات می‌رساند که این بنا از برج رادکان از لحاظ تاریخ جدیدتر است. جزئیات تزئین گچکاری شبیه کار ساختمان‌های دیگر سال 1300 میلادی است.

برج علی آباد کشمر قبلاً بارها ترمیم شده ولی در ترمیم آن مصالح امروزی مثل سیمان استفاده شده‌. همچنین، فرح دیبا همسر محمد رضا شاه که به آثار ملی اهمیت زیادی می‌داد در سفری که به این منطقه داشته‌ دیداری نیز از روستای کشمر و این برج به عمل آورده‌است. به دستور وی خانه‌های اطراف این برج را خریداری کرده‌اند و مقرر شده بود که تمامی این خانه‌ها خراب شده و اطراف برج پاکسازی شود ولی از آن پس دیگری اقدامی در این خصوص صورت نگرفته و فقط یک محوطه نه چندان مناسب بدان افزوده شده‌ است. عدم حمایت و توجه به آن، باعث شده کاشی کاری‌های اطراف آن که تا چند سال پیش سالم بوده امروز از بین برود.

نمای خارجی برج علی آباد کشمر بسیار زیبا و هنرمندانه تزئین شده، به گونه‌ای که در نگاه نخست هر بازدیدکننده‌ای را برای دقایقی محو تماشا می‌کند. نمای بیرونی از پایه بنا تا بالای سر در ورودی به صورت دوازده‌ضلعی ساخته شده و از آن بالاتر حالت مدور به خود می‌گیرد و از داخل دارای پلان هشت‌ضلعی است. تزئینات بیرونی برج از آجر و کاشی اجرا شده که خود نشانگر اوج این هنر و صنعت زیبای ایرانی است.

پس از دیدن نمای خارجی بنا امکان بازدید از داخل آن نیز وجود دارد. ورودی بنا در سمت جنوب قرار گرفته و به صورت طاق‌نمایی در داخل قاب مستطیل بزرگ آجری تعبیه شده که در لبه‌های آن دو نیم ستون از آجر و داخل آن نیز تز ئینات لوزی آجری کار شده است