بنای غسالخانه زنجان

برای رسیدن به قسمت اصلی بنا که محل شستشو و غسل ميت بوده است بايد از طریق راهرو رانويی شكل که ورودی فعلی آن به جهت جنوب است، وارد شد و پس از طی چند پله به محوطه اصلی رسید. این قسمت در رقم 85/2 متری نسبت به کف خیابان فعلی واقع شده که با اولین دید بنای آتشکده های ساسانی و یا چهار طاقیهای قرون اولیه اسلامی را در ذهن بیننده تداعی می کند؛ بطور کلی آن عبارت است از بنای مربع شکل در ابعاد 25/3*25/3 متر با چهار جرز اصلی که با طاقهای شبه بیضي پوشش یافته، گنبد مرکزی با قوس پنج و هفت كند بر روی آن اجرا شده است. همچنین در مرکز گنبد یک نورگیر به شکل دايره تعبیه شده که عمل تهویه هوا را نیز انجام می داده است؛ با توجه به شواهد و وضعیت فعلی بنا هیچگونه تزئیناتی در بنا مشهود نیست.

از آنجائیکه متاسفانه هیچگونه سند مکتوبی که دال بر زمان ساخت بنا باشد در دسترس نیست، از این رو با در نظر گرفتن اظهارات سالخوردگان محلی و همچنین با توجه به سبک و سیاق و نوع مصالح بکار رفته در بنا می توان زمان ساخت آن را به احتمال قریب به یقین به دوران اواخر صفویه تا قاجاریه نسبت داد؛ سبک و ساخت بنا به احتمال زیاد الهام گرفته و متاثر از چهار طاقیهای اوایل اسلام و بناهای تاریخی چون مسجد جامع سجاس و یا مسجد جامع قروه ( قرون پنجم ه ) که در فاصله کمتر از 30 کیلومتری آن هستند، باشد.

در مركز بنا و در جهت جنوب به شمال آب قناتی در جریان است ( بر اساس اظهارات معتمدین محلی این قنات در ادامه قنات جلو خان است. ) بر کنار قنات سکوئی از سیمان ساخته شده که امر شستشو و غسل بر روی آن انجام می گرفته است . این قنات از ضلع جنوب غربی شهر سلطانیه در جهت جنوب به شمال تعبیه شده که در طول مسیر خود پس از ورود به داخل شهر به فاصله حدودا 40 متری ضلع غربی گنبد بزرگ سلطانیه از کنار برج و بارو به طرف شمال در حرکت است. این قنات در طی مسیر خود مجهز به 24 حلقه میل چاه بوده که در فاصله بین 15 تا 20 متر از یکدیگر واقع شده اند. قنات مزبور پس ازطي مسیر داخل ارک، به غسالخانه وارد شده و از آنجا نیز همچنان مسیر خود را بطرف شمال ادامه داده و در مدخل ورود شهر در چمن سلطانیه برروی سطح زمین جاری می شود؛ این قنات در حال حاضر نیز فعال است.