خانه - باغ اتحادیه

«خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امین‌السلطان» عمارتی مربوط به دوران قاجار است که در مرکز تهران جای گرفته است. خانه - باغ اتحادیه به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از باارزش‌ترین معماری‌های دوره قاجار شناخته می‌شود. این خانه - باغ زیبا متعلق به امین السلطان، صدراعظم دوره ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمد علی شاه قاجار بوده است، که پس از کشته شدن او، توسط "حاج رحیم اتحادیه" خریداری شد.

محمد ابراهیم ، آبدارچی و دواب (چهارپادار) ناصرالدین شاه بود که بعدها به امین السلطان ملقب شد و در لاله زار تهران باغ هایی را ابتیاع و خانه ای نیز در آن احداث نمود که بعدها پسر دومش میرزا علی اصغر خان امین السلطان که صدراعظم (ناصرالدین شاه ، مظفرالدین شاه و محمدشاه) بود در آن باغ ساکن شد ، امین السلطان دوم بعدها به صاحب جمع ، امین الملک، اتابک اعظم و … ملقب که پس از ترور به دست عباس صراف قسمتی از باغ و خانه مورد اشاره را در سال ۱۲۹۵ به رحیم اتحادیه تبریزی که مالک املاک جلالیه (دانشگاه تهران فعلی) فروخته و مابقی در طول زمان تبدیل به مغازه ، سینما و … شد و در نهایت امر خانه اتحادیه پس از مرگ رحیم اتحادیه در سال ۱۳۱۳ به دست وراث آن افتاد. لازم به ذکر است خانه و باغ اتحادیه در سال ۱۳۵۳ (پس از ۳ ماه مرمت)‌ به محل فیلم برداری سریال دایی جان ناپلئون (نوشته ایرج پزشکزاد) و کارگردانی ناصر تقوایی تبدیل شد.

مساحت خانه و باغ اتحادیه در حال حاضر ۸۷۱۰ مترمربع است. با ورود به داخل خانه اتحادیه اولین بنایی که جلب توجه می کند بنای کوچک ولی بسیار شکیل و زیبا در سمت راست (شمال شرقی باغ) است. در بالای ورودی آن به طول ۲ متر مقرنس کاری بسیار زیبایی با بهره گیری از گچ به چشم می خورد ، مقرنس کاری چهار کاسه ای بود دارای ۲ آویز نسبتا بلند، اگر چه آویزهای متعدد دیگری در این قسمت به چشم می خورد ولی اغلب آنها در یک اندازه و هماهنگ ساخته شده است. بعد از عمارت مقرنس کاری شده به یک درب فلزی که دو ستون سنگی زیبا در ۲ طرف آن خودنمایی می کند.

مهمترین و زیباترین بخش خانه سر در آجری آن (ورودی از سمت خیابان لاله زار) است ، قرنیز زیبایی در بخش فوقانی سر در و ستون توکار نیم گرد در دو طرف ورودی ، همراه با پیش کرده تزیینی با استفاده از آجر تراش دار در دور تا دور قوس بالای در ، نقش سمت ورودی با نقش آجر کاری حصیری جفت جفت ، قاب مربوطه به اسماء جلاله ، قوس مغولی برگشته در محل چراغ دان (که در حال حاضر به صورت غیر اصولی پرشده) با نقوش اسلیمی که دو اژدها را نشان می دهد و … از تزئینات جالب توجه خانه و باغ اتحادیه هستند. علاوه بر آن قوس در ورودی نیز به چشم می خورد این قوس بسیار شکیل و همانند قوسهای هندی و مغولی است با این تفاوت که انعطاف آن کمتر از حد معمول قوسهای هندی و مغولی می باشد.

شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران: ۱۲۰۵۷ تاریخ ثبت ۱۳۸۴/۰۴/۱۲ ه خورشیدی