ساختمان قدیم مجلس شورای اسلامی (کاخ سنا)

این ساختمان روبروی دانشکده افسری (دانشگاه افسری امام علی) و در نزدیکی کاخ مرمر ساخته شده و برای برگزاری نشست‌های مجلس سنا ایران اختصاص داده شده بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی این ساختمان برای نزدیک به بیست سال به مجلس شورای اسلامی واگذار شد و برای برگزاری نشست‌های علنی و کمیسیون‌ها و کارهای اداری مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

به دلیل اینکه پیشتر محلی برای برگزاری نشست‎های مجلس سنا در نظر گرفته نشده بود، در سالهای نخستین جلسات سنا در عمارت مجلس شورای ملی تشکیل می‌شد. پس از انحلال مجلس در سال ۱۳۳۱ و گشایش دوباره آن در ۱۳۳۲ سناتورها یر آن شدند که هرچه زودتر جایگاهی اختصاصی برای مجلس سنا بر پا کنند. به همین سبب برخی از سناتورها با تلاش بسیار و با همراهی محمدرضا شاه پهلوی، کاخ علیرضا پهلوی را خریداری کردند و به مجلس سنا اختصاص دادند، و از اسفند ۱۳۳۳ به بعد نشست‌های سنا در آنجا تشکیل شد. اما چون در کاخ جدید نیز محل مناسبی برای ادارات، کتابخانه و سایر تشریفات مربوطه وجود نداشت تصمیم گرفته شد ساختمان جدیدی در کنار کاخ علیرضا احداث شود. این بنا تا سال ۱۳۵۷ برای نشست‌های مجلس سنا مورد استفاده قرار می‌گرفت. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و فروپاشی دو مجلس، کاخ سنا در آغاز برای آماد‌سازی پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به محل برگزاری نشست‌های مجلس خبرگان قانون اساسی تبدیل شد. پس از آن نیز برای برگزاری نشست‌های مجلس شورای ملی (پس‌تر مجلس شورای اسلامی) به آن مجلس واگذار شد و تا سال ۱۳۸۰ نشستهای مجلس در همین محل برگزار می‌شد. با ساخت ساختمان جدید مجلس در میدان بهارستان، از این ساختمان تنها برای برگزاری برخی گردهمایی‌های دولتی و جلسات سالانه مجلس خبرگان رهبری استفاده می‌شود.

معماران این ساختمان آقایان مهندس حیدر غیایی و مهندس محسن فروغی معرفی شده‌اند و عنوان شده که این طرح با مطالعه ساختمان‌های مجالس سنای کشورهای اروپایی و با الهام و الگو از طرح کاخ‌های کهن ایران طراحی شده است.

نخستین ویژگی که در اولین برخورد با ساختمان به ذهن بازدیدکننده می‌رسد پلکان جلوی این کاخ است که یادآور پلكان‌هاى کاخ‌های هخامنشى است و با تاكید بر یکپارچگی مركزى، در حركتى آرام ما را به سوی شبكه‌اى پیمون‌بندى‌شده (مدولار) از چارگوش‌های هم‌اندازه در بخش مركزى ساختمان راهنمایی مى‌كند. در بخش اندرونی نیز معمار، بار دیگر با آمیزش اندیشه‌هاى سازه‌اى و معمارانه و با بهره‌گیری از شكل مدور در پلان، دهنه‌اى سترگ را با پوششى هندسى و زیبا كه خود الگو گرفته از از پوشش‌هاى دوران اوج معمارى ایرانى دارد، مسقف ساخته است؛ پوششى طاقى در دوره اوج رویكرد به سازه‌هاى قابى.

در حال حاضر امکان بازدید عمومی از این مجموعه وجود ندارد.

تالار نشست‌های علنی ساختمان قدیم مجلس شورای اسلامی، دیوار جابجا شونده تالار، سقف تالار، چگونگی نورگیری، سنگ و صندلی‌های تالار، میزهای نمایندگان و تکمه روی آن، جایگاه و لژهای ویژه آن، پلکان‌ها، فرش تالار و اتاق کمیسیون‌ها از مواردی است که در این ساختمان قرار دارد.

بهرام هوشیار یوسفی. «بنایی برای تمام فصول [معماری ساختمان مجلس شورای اسلامی]». روزنامه شرق، ۲۱ امردادماه ۱۳۸۳ حجت امیری، الهام بادینلو. «کاخ سنا مدرن­ترین و باشکوه­ترین ساختمان ایران در دهه 40». کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۲ تیر ۱۳۹۰