مشخصات غار پل مون
غار دست کند پل مون در استان مازندران، در 121 کیلومتری شمال شرقی تهران، و بین دو روستای پلور و گزنک و ابتدای دوراهی هراز به رینه قرار گرفته.
ویژگیها غار پل مون
غار دست کنده بیشتر جنبه دفاعی داشته است تا آن که به عنوان اقامتگاه مورد استفاده قرار گرفته باشد. زیرا الف) محلی برای نگهداری جانوران اهلی، که شغل اصلی ساکنان دامنه دماوند بوده است، در آن وجود ندارد؛ ب) محلی برای ذخیرهسازی آب در آن دیده نمی شود؛ ج) راهی برای ورود جانوران به داخل مجموعه نیست و جانوران باید با ریسمان بالا کشیده میشدهاند. بنابراین مجموعه صرفاً برای اقامت موقت و دفاع ساخته شده است.
زمان مناسب بازدید غار پل مون
باتوجه به وضعیت آب و هوایی استان مازندران فصل بهار و پاییز بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه است.
سیمای عمومی غار پل مون
در صخره پل مون در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته است. از بیرون اقامتگاه حدود 24 دهانه بزرگ و کوچک دیده میشوند. دهانه های کوچ، نورگیر اتاقها و دهانه های بزرگ، راههای ورود به طبقات بالاترند. جنس سنگهای تشکیل دهنده دیواره غار از سنگهای درهم ریزدانه و خاکستر آتش فشانی است. این سنگها مقاومت کمی دارند و صیقل پذیر نیستند و از این جهت ظرافت موجود در معمای غار پل مون با سایر مکان های دست کنده مانند قلعه جوق قابل مقایسه نیست.
بعضی از پله ها و راههای ارتباطی طبقات بالاتر، به دلیل مقاومت اندک سنگها فرسوده شده و حتی بخشهایی از اتاقها در جلوی مجموعه ریزش کردهاند، به طوری که دسترسی به طبقات بالاتر مشکل شده است. دژ صخره از دو بخش شرقی وشمالی تشکیل شده است. هر بخش، ورودی ویژه خود را دارد. بخش شرقی از 5 طبقه و بخش شمالی از 4 طبقه اتاق های تو در تو تشکیل شده است.
بخش شرقی در مدخل خود با اتاق پاگرد شروع میشود. در این اتاق یک تنوره عمودی به ابعاد 2×1 متر و ارتفاع 7 متر وجود دارد، خروجی تنوره اتاق پاگرد را به نخستین اتاق طبقه اول متصل میکند. این اتاق 2×1 متری علاوه بر تأمین نور بقیه اتاقها، راه ورود به طبقه بالا نیز هست. در این طبقه 5 اتاق وجود دارد که 3 واحد آنها در جهت شمال و پی در پی ساخته شده و همگی با درهای 2×1 متری به هم راه دارند و ابعاد آنها 3×2 متر است. در اتاق دیگر این طبقه در شرق و متصل به دیوار اتاق دوم اند. اندازه نخستین اتاق متصل به دیوار شرقی 4×3 متر و پشت آن، اتاقی دیگر به ابعاد 3×3 متر ساخته شده است.
سقف این اتاق با ضخامت 5/0 متر، کف اتاقی دیگر از طبقه دوم است که به وسیله حفاران با کندن یک سوراخ به هم متصل شده اند. در انتهای این دو اتاق، سکویی به ارتفاع یک متر و ابعاد 2×2 متر ساخته و از بالای سکو، پنجرهای برای ورود نور در نظر گرفته اند. راه دست یابی به طبقات بالا از در بالای راهرو، به علت فرسایش ریزش کرده است.
دسترسی به تمامی اتاقهای طبقات بالا از شکافهای نمای دیواره امکان پذیر است. صرف نظر از راهروها حدود 60 اتاق به اندازههای مختلف ساخته شده اند. در بعضی از اتاق ها برای قرار دادن اشیا یا چراغ تاقچه ساخته شده است. مدخل بخش شمالی یک پاگرد به ابعاد 4×3 متر و ارتفاع 2 متر و هم کف زمین است. راهرویی هوایی، سقف اتاق بهم کف را به کف نخستین اتاق طبقه متصل میکند.
راهرو به ابعاد 3×1 متر شروع میشود؛ راهرو عمودی و به شکل مکعب مستطیل است که به فاصلههای 30 سانتی متر در دیوارههای آن، جاپاهایی ساختهاند. ابعاد راهرو پس از 3 متر، بیشتر میشوند و در کنار آن ایستگاهی به طول 2 متر و عرض 60 سانتی متر در نظر گرفته شده است. این محل احتمالاً به استراحت یا دفاع در مقابل 2 متر و عرض 60 سانتی متر در نظر گرفته شده است. این محل احتمالاً به استراحت یا دفاع در مقابل ورود غریبههای مهاجم اختصاص داشته است. راهرو پس از ایستگاه، 4 متر دیگر ادامه مییابد تا به کف اتاق نخستین طبقه برسد. در این اتاق تعدادی تاقچه کوچک وجود دارد. این تاقچه ها محل قرار دادن چراغ و این اتاق احتمالاً چراغ خانه بوده است. دری به ابعاد 2×1 متر در جلوی اتاق به فضای بیرون مشرف، و مدخل دست یابی به طبقه بالاست. ورودی بین دو اتاق دری به ابعاد 2×1 متر است. در بخش غربی اتاق، دری وجود دارد که اتاق دوم را به سومین اتاق متصل میکند، و پنجرهای به ابعاد 1×1 متر که این اتاق را به فضای بیرون مرتبط میسازد.
کوچکترین اتاق مجموعه ابعادی در حدود 3×3 متر و سقفی مسطح، و بزرگترین اتاق ابعادی در حدود 5×4 متر و سقفی منحنی دارد. جنس لایه های فوقانی در سقف طبقه پنجم مجموعه، نوعی کانی است که آبهای فرورو را از خود عبور نمی دهد. به همین جهت در فصل بارندگی در هیچ یک از اتاقها اثری از چکه آب یا رطوبت دیده نمی شود. ورودی های طبقات اول که راه دست یابی به طبقات بالاترند، طوری ساخته شدهاند که امکان ورود بدون اجازه به بالا را نمی دهند و از این جهت اقامتگاه، دژی تسخیر ناپذیر است. سقف تمامی اتاقها ارتفاعی بیش از 2/2 متر دارد و به همین دلیل به راحتی میتوانیم از آنها عبور کنیم.
سایر اطلاعات غار پل مون
این مجموعه آب انبار ندارد و اندک خرده سفال های موجود نشان میدهند که طول مدت سکونت در این محل، کم بوده است.