قلعه بهستان

فضای کلی قلعه بهستان به سه دسته تقسیم می شود که شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها است که گاه دارای سقفی تیزه‌ دار و دارای محل‌هایی به شکل مثلث یا مدور روی دیوارها برای قرار گرفتن پیه‌سوز بوده‌است.

راه‌پله‌های زیگ‌زاگی این قلعه در ضلع‌های غربی و شرقی از زیبایی های معماری آن است که روزگاری از پایینی‌ترین قسمت ضلع شمالی شروع می‌شده و متاسفانه امروزه چیز زیادی از آن باقی نمانده و ویران شده. راه‌پله‌های ضلع شمال غربی قلعه به عنوان یکی از مناطق دست نخورده و سالم دژ بهستان است که بالای این پله‌ها، اتاقی به شکل طاق محراب‌های مسجد دوران اسلامی تزئین شده و راه‌پله‌های زیاد با عرض یک متر نیز شبیه به این سبک معماری در آن دیده می شود.

قسمت بالای قلعه با گچ اندوده شده و داخل آن حوضی با ابعاد ۷ در ۳ متر از جنس سنگ و ساروج به چشم می خورد که در گذشته با استفاده از لوله‌های آب گلی نیم‌متری به اسم "گنگ" آب آن تأمین می‌شده‌.

برخی معتقدند که قدمت این قلعه به دوران مادها برمی گردد. در آن دوران، مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شده و در روستاهایی چون مادآباد در ۱۵ کیلومتری شهر ماهنشان مستقر شدند و قلعه های زیبا و خاصی را برجا گذاشتند.

همچنین، بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناسی، پیشینه این دژ به دوره ساسانیان بر می گردد و در دوره پس از اسلام و تا قرن پنجم تا هفتم هجری نیز این دژ پابرجا بوده و کاربرد داشته‌ است.

در ایام گذشته طبقات بالای این قلعه برای دفاع و طبقات پایین‌تر برای نگهداری آذوقه مردم مورد استفاده قرار می‌گرفته. این قلعه که در دل کوهی از جنس خاک سفت و سخت بنا شده است به علت وزش بادهای تند و فرسایش و همچنین عبور رودخانه قزل اوزن از کنار قلعه در حال تخریب است.

از ویژگی های دیگر این جاذبه آن است که سازندگان قلعه با در نظرداشتن طرح اولیه، کوه را کنده و خاک‌ها و سنگ‌های آن را تخلیه کرده و اتاق‌ها را بوجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آن ها به مجموعه نیز به صورت دالان‌ افزوده شده است.

همانطور که گفتیم، بنای این قلعه به 3 دسته شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها تقسیم می‌شود. در دو سمت ورودی دیوار اتاق ها ، گودی های مثلث شکل کوچک و با مدور کنده شده که هدف از ایجاد آن ها قرار دادن پیه سوزها و روشنایی محوطه بوده و هر اندازه مساحت اتاق ها بزرگتر بوده، تعداد و اندازه روشنایی نیز افزوده می شده برای مثال در یکی از این اتاق های بزرگ در هرطرف 4 عدد از این روشنایی ها وجود داشته.

امروزه به ندرت از این اتاق ها برای نگهداری دام استفاده می شود و مردم روستا از آن به نام زاغه یاد می کنند اما در بازدید از قلعه بهستان به دلایلی دست یافتیم که ثابت می کند کاربری های دیگری هم داشته است. در پایین ترین ضلع شمال شرقی قلعه مشرف بر رودخانه قزل اوزن اتاقی است که سطوح دیواره های داخلی و کف آن دارای اندو و گچی بوده که احتمالاً به منور سکونت از آن استفاده می کردند.

وجود راه پله های زیاد با عرض یک متر که اقتباس از راه پلة بنا ها و مناره های دوره اسلامی است متاسفانه به علت صعب العبور بودن راه تردد به سطح بالایی قلعه و خطری که بازدید کننده را تهدید می کند مانع از رسیدن به سطح بالای قله می باشد و بدون عملیات کوهنوردی صعود را غیر ممکن می سازد.

قلعه ی بهستان در تاریخ 11 مهر 1356 به شماره 1458 در فهرست آثار ملی کشور ثبت و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است.

قلعه ی بهستان در تاریخ 11 مهر 1356 به شماره 1458 در فهرست آثار ملی کشور ثبت و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است.

به دلیل فرسایشی که در طبقات زیرین قلعه بهستان رخ داده، تردد در این مسیر خطرناک و تقریباً ناممکن است.

متاسفانه، امروزه به دلیل تخریب زیاد تنها با عملیات کوهنوردی می‌توان بر بالای قلعه با تخته سنگ های عظیم مسطح آن رسید.

قلعه ی بهستان در تاریخ 11 مهر 1356 به شماره 1458 در فهرست آثار ملی کشور ثبت و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است.

فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.

فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.