آشنایی با همه جاذبه های گردشگری هرمزگان در یک نگاه

سرزمین کهنسال هرمزگان که تاریخ، فرهنگ، سنت ها ، آداب و رسوم دیرپایش همواره گویای جاودانگی و قدمت ریشه دارش بوده است، در پهنه ی خود هزاران رمزو راز دارد. یادها، یادبودها وآثارباستانی که تاریخ پر بارش را به نظاره می نشیند، در کنار دستاوردهای بزرگ صنعتی و اقتصادی، در عصر جمهوری اسلامی چهره ی روشن هرمزگان معاصر را به تصویر می کشد و در مجموع هرمزگان دیدنی و شنیدنی را در پیش چشم سیاحان و مسافران مشتاق به نمایش می گذارد.

موقعیت جغرافیایی هرمزگان با ۶۸/۴۷۶ کیلومتر مربع در شمال آبهای نیلگون خلیج فارس و بخشی از دریای عمان قرارگرفته است وهمسایگانش را استان کرمان در شمال و شمال شرقی ، سیستان و بلو چستان در جنوب شرقی و استانهای فارس و بوشهردر مغرب تشکیل می دهند . این استان به خاطر مشرف بودن بر تنگه استراتژیک هرمز و دارا بودن تقریبا اکثرجزایرایران ازاهمیت ویژه ای برخورداراست.

ویژگیهای طبیعی استان هرمزگان ، از نظر پستی و بلندی و ناهمواری ها ، به دو قسمت تقسیم می شود: ۱- مناطق کوهستانی که بخش مهمی ازناحیه ی شمالی تنگه ی هرمز و قسمت شمال و مشرق میناب ( بشاگرد) را تشکیل می دهد. کوههای استان در حقیقت ، دنباله ی کوههای زاگرس اند که به تدریج از شمال به جنوب از ارتفاع آنها کاسته شده و به تپه های آهکی ، گچی و نمکی تبدیل می شوند . از کوههای بلند این استان می توان به کوه فارغان در شمال بندرعباس با ارتفاع۳۲۶۷ متر، کوه شب با بلندی ۲۶۸۱ متر در شمال شرق شهرستان بندرلنگه ، کوه گنو با ۲۴۴۷ متربلندی در شمال بندرعباس و کوه بشاگرد در شمال شهرستان میناب اشاره کرد. ۲- ناحیه ی پست کناره یا جلگه که در تمام طول ساحل به موازات خلیج فارس و دریای عمان گسترده شده است.

خلیج فارس خلیج فارس با مساحت حدود ۲۴۰۰۰۰  کیلومترمربع ، در جنوب ایران واقع شده و طول آن از دهانه ی تنگه ی هرمز تا اروند رود حدود۱۲۵۹  کیلومتراست . کم عرض ترین قسمت آن ۱۸۵ کیلومتر و طویلترین قسمت ان ۳۵۰ کیلومتر است.عمیق نقطه ی آن نیزدر۱۵کیلومتری جنوب تنب بزرگ واقع شده و عمق آن ۹۳ متر است . خلیج فارس به علت دارا بودن منابع عظیم نفتی و منابع غذایی فراوان و صید مروارید ، یکی از مناطق استراتژیک جهان به حساب می آید.

تنگه ی هرمز این تنگه با ۵۵ کیلومتر عرض و ۱۲۸ متر عمق ، ارتباط نزدیک به هزار کیلومتر راه آبی جنوبی کشور را به آبهای آزاد جهان از طریق دریای عمان امکان پذیر می سازد و از این لحاظ ، از موقعیت جغرافیایی خاصی برخوردار است. استان هرمزگان به ویژه بندرعباس کیش ، قشم و لنگه  چون در حاشیه خلیج فارس و در همسایگی تنگه هرمز قرار دارد، از نظر اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی ، و اجتماعی  دارای اهمیت  بسیار است . از این رو همیشه مورد توجه و طمع استعمار گران بوده است . امروزه از تنگه هرمز به عنوان گلوگاه اقتصادی ایران یاد می شود.

آب و هوا اکثر مناطق استان هرمزگان دارای دو فصل ، گرمای طولانی و زمستان های کوتاه و معتدل است. فصل گرما همراه با شرجی ۹ ماهه که درماه تیر و مرداد به اوج خود می رسد و فصل معتدل سه ماهه که از اوایل آذرماه شروع می شود تا اسفند ماه ادامه می یابد.

ویژگی های اجتماعی جمعیت استان هرمزگان براساس آمارسال ۱۳۷۹ بالغ بر ۱۱۹۸۱۰۷ نفر بوده که ازاین تعداد ۶۸۱۳۰۸ نفر در روستاها و ۵۱۶۷۹۹ نفر در شهرهای استان سکونت دارند . مردم هرمزگان از لحاظ نژادی به دو گروه تقسیم می شوند :سفیدپوستان شامل آریاییهای مهاجر، اعراب و مهاجران جویای کارو سیاه پوستان باقی مانده تیره پوستان بومی و سیاهپوستان مهاجر که از آفریقا و سواحل عربستان هستند. زبان اکثر مردم استان گویشی از زبان فارسی است که به بندری معروف است. در این لهجه تعدادی لغات عربی ، بلوچی و انگلیسی وجود دارد . در بعضی از مناطق استان به زبان عربی و گویشهای محلی تکلم می کنند . دین اکثریت مردم اسلام است و پیرو مذهب تشیع و تسنن( شافعی)هستند.

سابقه تاریخی خلیج فارس در گذشته ، بزرگترین مرکز نیروی دریایی هخامنشینان در جهان آن روز به شمار می رفته و جزایر بزرگی همچون قشم  ، لارک ، هنگام کیش  و هرمز مرکز قدرت عظیم دریانوردی آن زمان بوده است . در مدت کوتاهی برخی از این جزایر تحت تسلط یونانیان قرار گرفت وازآن به عنوان پایگاهی برای تصرف هند استفاده می کردند . بر اثر زوال سلسله پارت و روی کار آمدن ساسانیان گروههای بزرگی از اقوام این سلسله به پایگاههای دریایی ایران در خلیج فارس سرازیر شدند و شهرهای بزرگی در سواحل خلیج  فارس و دریای عمان به وجود آوردند . دراواخر قرن هفتم هجری قمری  ، خربس ، قلات ، سوزا ، دیرستان ، لافت و قشم رونق خاصی یافت . در قرن هشتم سپاهیان امیر تیمور به شهرهای ساحلی هرمز کهنه یورش برد و قلعه های آنجا را تسخیر کرده و به آتش کشید . اولین گروه استعمارگران از سال ۹۰۸ ه . ق به سرپرستی واسکودوگاما در بنادر خلیج فارس پیاده شدند . در سال ۱۵۰۷ میلادی گروهی از پرتغالیها به فرماندهی آلبوکرک وارد خلیج فارس شده و به نابسامانیهای خلیج فارس دامن زدند تا اینکه الله وردیخان ازجانب شاه عباس اول مامور دفع پرتغالیها شد . در سال ۹۲۲ ه . ق برای سومین بار پرتغالیها با نیروی زیاد به خلیج فارس روی آورده و بندر گمبرون را همراه با جزیره هرمز و تمامی شهرهای هرمزگان از جاسک تا لنگه را تحنت سیطره خود در آوردند در سال ۱۰۳۲ ه . ق شاه عباس صفوی شهرهای اشغال شده هرمز ، کنگ ، لنگه و بندر گمبرون را به فرماندهی امام قلی خان حاکم فارس ازتصرف پرتغالیها از منطقه به تدریج هلندیها و انگلیسیها به هرمزگان آمدند و با افتتاح تجارتخانه ها و احداث عمارات عالی ، خود به رقابت تجاری با یکدیگر پرداختند . دولیت فرانسه نیز به دست ژنرال گاردن با تاسیس کنسولگری در بندرعباس ، منابع مالی عظیمی را به یغما برد . در این زمان کشورهای دیگری مانند بلژیک ، روسیه و اسپانیا نیز دراین شهر امتیازاتی داشتند .

میناب: میناب از شهرستانهای سرسبز آباد و با رونق استان و دومین شهر بعد از بندرعباس است . رودخانه پر آب و شیرین میناب ، علاوه برآبیاری نخلستانها و مزارع ، آب شرب شهر بندرعباس را نیز تامین می کند . فاصله میناب تا بندرعباس ۱۰۴ کیلومتر است . قلعه هزاره ، باغات انبه ، سد استقلال از جاذبه های دیدنی میناب هستند . پنجشنبه بازار که محل فروش صنایع دستی میناب است از رونق خاصی برخوردار می باشد .

بندرلنگه: این شهر به بندر مروارید شهرت داشته و دارای بافت شهری بسیار زیبایی است . بندرلنگه از لحاظ قدمت دارای دومین مدرسه کشور ، دومین فرودگاه کشور ونیز شهرداری آن با قدمتی صد ساله دارای اولین طرح جامع شهری در کشور می باشد .از آثار تاریخی این شهر می توان به خانه فکری ، خانه بلوکی ، خانه شیخ سلطان العلما ، خانه بستکی، مسجد ملک بن عباس و برکه های متعدد اشاره کرد

بستک: شهرستان بستک در شرق بندرعباس قرار دارد و دارای فرهنگ و تاریخی غنی است . از جاذبه های گردشگری آن می توان به حمام بستک ، کاروانسرا و بازار قدیم بستک اشاره کرد .

رودان: این شهرستان در شرق استان هرمزگان واقع و دارای استعدادهای طبیعی و یکی از قطبهای مهم کشاورزی محسوب می شود . فاصله رودان تا بندرعباس ۱۱۰ کیلومتر است .

حاجی آباد: این شهرستان در ۱۷۵ کیلومتری شمال بندرعباس واقع است . نسبت به سایر شهرستانهای استان دارای آب و هوایی مطبوع تری می باشد .از نقاط دیدنی و تفریحی این منطقه می توان به آبشار تزرج اشاره کرد .

جاسک: جاسک یکی از مهمترین بنادر تجاری و صیادی است که آنرا جک و راس الجاسک نیز نام نهاده اند . از جاذبه های دیدنی این منطقه می توان به ساحل شنی و صخره ای  ، جنگل حرا ، غارهای سادرمن وآبگرم پوراف اشاره کرد . شایان ذکر است که غارهای سادرمن درمیان کوهستانهای شمال شرقی جاسک و در امتداد یکی از شعبات رودخانه جاسک کهنه قرار دارد .

فین: فین یکی از بخشهای شهرستان بندرعباس است و در ۹۰ کیلومتری شمال بندرعباس واقع است . از پتانسیلهای گردشگری این بخش می توان به جاذبه های طبیعی  ( چشمه ، رودخانه ، آبشار و نخلستانهای متراکم ) جاذبه های تاریخی ( قلعه فین و آسیاب ) و مجموعه استخر اشاره نمود .

قشم: بزرگترین جزیره ایرانی خاورمیانه در خلیج فارس است . فاصله قشم تا بندرعباس ۲۲ کیلومتر بوده . از جاذبه های توریستی این منطقه می توان به قلعه پرتغالیها ، غار خربس ، کارگاههای لنج سازی درگهان ، باشگاه هوایی و معماری محل لافت اشاره کردد . جنگل حرا (مانگرو ) یکی از منحصربه فردترین اکوسیستمهای سواحل جنوبی ایران می باشد که مساحتی بالغ بر ۲۰ هکتار را شامل می شود .

کیش: جزیره کیش حدود ۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد . فاصله آن از راه دریایی تا بندرعباس ۳۰۰ کیلومتر و جزیره قشم ۲۵۵ کیلومتر می باشد .جزیره قشم ۲۵۵ کیلومتر می باشد . جزیره مرجانی کیش یکی از جذاب ترین جزایر خلیج فارس بوده واز طبیعی زیبا ، سبز و منحصر به فرد با سواحلی آرام ، ماسه های مرجانی ، آب زلال و دریای شفاف با انواع ماهیهای رنگارنگ و تزیینی برخوردار می باشد .

ابوموسی: شهرستان ابوموسی از جنوبی ترین شهرستان کشور ایران محسوب می شود و مجموعه ای از جزایر تنب بزرگ ، تنب کوچک ، فارور سیری را داراست .سواحل بکر و ماهیهای زیبا و رنگارنگ از جاذبه های این شهرستان است .

امامزاده سید مظفر (بندرعباس)

وی از نوادگان امام موسی ابن جعفر(ع) می باشد که از سالیان دور مورد توجه عموم مردم خصوصا مردم استان هرمزگان بوده و هر ساله پذیرای زائران بی شمار مشتاق خود می باشد.

امامزاده شاه محمد تقی  (بندرعباس) این امامزاده مورد توجه بسیاری از مردم قرار دارد به حدی که در گذشته زواری که ازپاکستان و بنگلادش به زیارت امام رضا می رفتند ابتدا به این زیارت می آمدند.

معبد هندوها (بندرعباس)

ساختمان معبدوها در سال ۱۳۱۰ ه . ق احداث شده  . اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهار گوش میانی که بر روی آن گنبدی قرار گرفته است .سبک معماری این گنبد آن را نه تنها از بناهای کرانه خلیج فارس بلکه از کل ایران متمایز می سازد .طرح این بنا کاملا متاثر از معماری هندی می باشد . (نمایش فیلم معبد هندوها)

مسجد جامع دلگشا (بندرعباس)

این بنا در نبش بلوار طالقانی  ( ساحلی  ) و خیابان مسجد جامع بندرعباس قرار گرفته و از آثار قرن دوازده و سیزده هجری قمری محسوب می گردد . این بنا شامل شبستان دو قسمت قدیمی الحاقی است . بخش قدیمی دارای ستونهای متعدد با سر ستونهای گچبری شبیه به مسجد گله داری و مسجد دژگان است . این بنا به شماره ۱۵۹۹  به ثبت آثار ملی ایران رسیده است .

مسجد گله داری  (بندرعباس) این مسجد در سال ۱۲۹۶ ه . ق در شهر بندرعباس ساخته شده و دارای صحن ، شبستان و مناره است . شبستان بزرگ مسجد دارای ۳۶ ستون مزین به گچبری است . (نمایش فیلم مسجد گله داری)

خانه گله داری (بندرعباس)این بنا مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی می باشد و مالک آن حمزه گله داری است . بنا در دو طبقه که طبقه پایین فاقد ارزش معماری است ساخته شده .

 حمام گله داری (بندرعباس)

این حمام تنها حمام باقیمانده قدیمی شهر بندرعباس است و احداث آن دراواخر قرن سیزدهم هجری قمری صورت گرفته است .در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی استان هرمزگان مورد بهره برداری می باشد . پیشینیه تاریخی حمام گله داری : در حاشیه خلیج فاری و در بلوار ساحلی شهر بر روی بستری رُسی که قابلیت نفوذپذیری آن به دلیل اشباع شدن از آب دریا بسیار زیاد است ، یکی از حمام های قدیمی به جا مانده شهر بندرعباس بنا شده است . قدمت این حمام به دوره قاجاریه می رسد و تاریخ احداث اواخر قرن ۱۳ ه . ق است . حمام وقفی متعلق به مسجد گله داری و واقف آن تجارتخانه حاج شیخ احمد گله داری است .حمام گله داری دو دوره مرمت را در سی سال گذشته پشت سر گذاشته است . در گذشته مردم از آن به عنوان حمام عمومی استفاده می کردند . این اثرتاریخی به شماره ۲۰۰۳ درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است . مصالح بکار رفته :از آنجا که این ناحیه دارای رطوبت بالایی است در این بنا بیشتر از سنگ های دریایی  – اسفنجی و ساروج محلی وگچ  دستکوب استفاده شده است . لازم به ذکراست که سنگهای اسفنجی که دارای قابلیت جذب رطوبت بالایی هستند از دریای همجوار تهیه می شده اند . تنها عامل تخریب طبیعی بنا رطوبت بسیار بالای منطقه است و مصالح بکار رفته در کف حمام آجر فرش است .

فضای معماری :حمام گله داری مانند سایر حمام های دیگر نواحی کویر مرکزی دارای فضاهای بینه ، سر بینه ، گرمخانه و خزینه است . بنا دارای پنج گنبد بزرگ و کوچک است . در ورودی حمام گله داری راهرو هشتی کوچک قرار دارد تا دما و رطوبت ، فضای داخلی تنظیم شود . بینه : فضای بینه به شکل هشت گوش ساخته شده ودر اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود . وسط سالن بینه حوضچه هشت ضلعی کوچک قرار دارد . فضای این قسمت باید سرد و خشک بوده زیرا فضای ورودی در ارتباط مستقیم با فضای خارح قرار می گرفت . میاندر : ارتباط بین بینه وگرمخانه ازطریق میاندر صورت می گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است . سربینه : سربینه فضای شست شو است و دو صفه یا سکوی نشیمن دارد و بخار اندرون به آن می رسد . سربینه به خزینه متصل می شود که فضایی گرم وخشک دارد .

خزینه : محل گرم شدن آب مورد استفاده حمام است و آب گرم از این طریق تامین می شود . در خزینه کانال هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آبگرم به کلیه فضاها در نظر گرفته شده است . سیستم گرمادهی و آبرسانی :سیستم گرمادهی حمام شامل  انبار سوخت ، آتشدان ، دیگ ، دودکشها و گودال جمع آوری خاکستراست .  فضای گرم کننده حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است ، آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست ، تامین شده است . در دوره ای هم که از آب برکه برای حمام استفاده می شده این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر” گاورو “دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می ریخته صورت می گرفته است. روشنایی :در وسط سقف حمام روزنه هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضاها وجود دارد که  عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه ها صورت می گرفت ، بدین ترتیب که با بازو بسته کرودن در فصولی ازسال دما و رطوبت داخل حمام را تنظیم می نمودند . این بنا سالیان زیادی به یک مکان متروکه تبدیل شده بود . در سال های ا خیر میراث فرهنگی  استان هرمزگان سعی بر این داشته تا ضمن حفظ ، احیا ومرمت این بنای ارزشمند برای موزه مردم شناسی استان درنظر گرفته شود . بدین منظور در سال ۱۳۷۹ برای اولین بار مجسمه هایی در آن نصب شده که به فضای حمام رونقی دیگر بخشیده است .

اسکله ی قدیم  (بندرعباس)

اسکله قدیم بندرعباس ، هم اکنون از مراکز دیدنی مورد توجه مسافران استان هرمزگان است که در کناره ی جنوبی بلوار طالقانی قرار گرفته است . این اسکله در سال ۱۳۱۸ شمسی ساخته شده و دارای ۱۸۵ متر طول و ۴٫۲۰ متر عرض است .عظمت اسکله ی جدید و تاسییسات آن نیز بسیاری از تازه واردان به این شهر را جذب خود می کند .

مجموعه برکه های باران  (بندرعباس)

این مجموعه شامل ۵ برکه ( آب انبار مربوط به دوران صفویه است ودر گذشته منابع ذخیره آب شیرین شهر بندرعباس ازاین برکه ها تامین می گردید که دارای گنبدهای موزون زیبا  و منحصر به فردی بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است ، این برکه ها دارای چهار دهانه اصلی برای بهره برداری از آب بوده است.

 بنای کلاه فرنگی  (بندرعباس)

این بنا گمرک قدیم و تاریخی شهر بندرعباس و محل تجارتخانه داخلی و خارجی بوده است ومربوط به دوره صفویه می باشد از آنجا که از معماری اروپایی آن زمان تاثیر پذیرفته به عمارت کلاه فرنگی معروف شده است .

پل لاتیدان (جاده مسیر بندرعباس لار)

این پل که به پل کول نیز معروف است در ۵۰ کیلومتری غرب بندرعباس بر روی رودخانه کول قرار دارد . این پل با داشتن حدود ۲۰۰ دهانه و ۱۵۰۰ متر طول طویلترین پل قدیمی در ایران محسوب می شود قدمت آن به دوره صفویه می رسد . خانه احمدی این بنا مربوط به دوره قاجاریه می باشد که توسط شخصی به نام آقای حاج احمد گله داری بنا شده است .

 قلعه هزاره (میناب)

 قلعه هزاره تا اواخر دورهی قاجاریه مرکز حکومت بوده است مردم بومی این قلعه را بی بی مینو می نامند و معتقدند که در روزگاران گذشته دو خواهر به نام های بی بی مینو و بی بی نازنین این قلعه را ساخته اند . گویا در گذشته دو قلعه بوده که یکی از آنها ویران شده است .

پنجشنبه بازار (میناب)

 این بازار در مرکز شهر میناب قرار دارد . از یک سو به بازار می رسد و از سوی دیگر به میدان اصلی شهر متصل می گردد . این بازار محل عرضه صنایع دستی و تولیدات سنتی و خانگی است . در این بازار انواع حصیر ، ظروف حصیری ، سفال ، لوازم دوخت لباس ،  پوشاک زنان ، برقع ، ماهی و انواع مواد غذایی عرضه می گردد .

مسجد خداداد (بندرلنگه)

این مسجد ، اولین مسجد تشیع در بندرلنگه بوده ، این مسجد در محله مساح بندرلنگه قرار دارد ، از نظر زیبایی یکی از کاملترین مساجد بندرلنگه به شمار می رود . محراب مسجد حاجی خداداد ، دارای تزیینات گچبری ارزنده ای است و قدمت آن به دوره زندیه می رسد . از دیگر مساجد و حسینییه های با ارزش تاریخی بندرلنگه می توان به مسجد شیخی ،  مسجد غیاث ، مسجد سلطان العلماء ، حسینیه بنگلی و حسینیه غضنفری اشاره کرد .

خانه فکری (بندرلنگه)

قدمت این بنا حدود۷۵ سال می باشد و توسط مرحوم عبدالواحد فکری ، از تجار معروف بندرلنگه ساخته شد و مساحتی بالغ بر ۲۶۰۰ متر مربع دارد . دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی ، پنج بادگیر ، ۲۵ اتاق ، ۱۰ سرویس بهداشتی و دو سرسرا می باشد .

مسجد افغان (بندر لنگه) این مسجد در محله افغان بندرلنگه واقع شده است از بناهای مرحوم حاج عبدالله افغان ، بازمانده افغانی های بستک و بندرلنگه از دوره افشاریه می باشد . این مسجد دارای یک شبستان تابستانی و یک شبستان زمستانی می باشد . ستون این مسجد با گچ بری های زیبا و برجسته تزئین شده است . تاریخ ساخت این بنا ۱۲۷۰ هجری است .

قلعه حاجی آباد (حاجی آباد) قدمت این قلعه را می توان به قرون میانه و متاخر اسلامی از ایلخانیان تا صفویان نسبت داد . احتمالا قلعه در زمان صفویان مورد استفاده بوده است ، می باشد و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود می کشد .

 کاروانسرای بستک (بستک)

این بنای دوره صفویه در بخش شرق میدان آزادی بستک ، واقع در ۱۷۴ کیلومتری شمال غربی بندرلنگه قرار دارد. این بنا به صورت دو ایوان با حجره هایی در طرفین و دو اصطبل در ضلع شرقی و غربی ساخته شده است.

 حمام خانی بستک (بستک)

این حمام در شهر بستک واقع شده و از آثار دوره قاجاریه می باشد.از نکات بارز در این حمام سیستم مسیر آب در جداره دیوارهای آن است. این حمام در ابتدای خیابان سپاه  پاسداران بستک قرار دارد و از آثار دوره ی قاجاریه است.

 مجموعه بازار بستک (بستک)

شامل سه بازار است که قدمت آن به دوره قاجاریه میرسد . این بنا در سال ۱۲۹۵ ه . ق به همت استاد عبدالله مینابی معروف به حاجی استاد ساخته شده است  . معماری بازار مدنی بستک که درنوع خود بی نظیر است به صورت فضای مربع شکلی است که فضای مرکزی آن مرکب از دو ردیف حجره است .

مسجد جامع (بستک)

این مسجد از معماری منحصر به فرد و قابل توجهی برخوردار است . بر سطح داخلی و بیرونی دیواره مسجد در قسمت بالایی دیوارها تزییناتی بکار رفته که این تزیینات بیشتر طرحهای هندسی وگل و بوته می باشد . مسجد جامع (بستک)

این موزه توسط میراث فرهنگی بخش جناح راه اندازی گردیده و دارای ۶ گالری است . دراین موزه انواع وسایل پخت و پز آب کشی و نگهداری آب ، پوشاک محلی ، صنایع دستی  ،نسخ خطی ، سکه های قدیمی و  … نگهداری می شود .

غار خربس (جزییره قشم)

در پانزده کیلومتری شهر قشم در سمت راست جاده قشم قرار دارد ، دردل ارتفاعات این منطقه آثار باشکوهی از معماری صخره ای دیده می شد که به عقیده برخی از محققین نیایشگاه پیروان آیین میترائیسم یا آناهیتا بوده است . قدمت این اثر به دوره مادها می رسد .

 قلعه تاریخی (جزیره قشم)

این قلعه که از آثار پرتغالیها در دوره صفویه است ، دارای بارویی محکم از سنگهای مرجانی ، گچ و ملات ساروج و چهار برج است . درون این قلعه آثار یک آب انبار بزرگ و اتاقهای متعدد به چشم می خورد .

قلعه لافت (لافت) این قلعه به قلعه نادری است و شامل یک بخش اصلی و دو برج با پلان مربع در فاصله ۱۲۰ متری از آن و یک برج هشت گوش در حدود ۲۸۰متری بخش اصلی می باشد .

چاههای لافت (لافت)

چاههای لافت معروف به طلا در پشت قلعه لافت و در داخل گودال مجاور  قلعه به تعداد روزهای سال کیسه حلقه می باشد و برای جمع آوری آب باران حفر شده است برخیاز محققین قدمت آنها را به دوران هخامنشی می رسانند .

شهر باستانی حریره (جزیره کیش) در شمال جزیره کیش ، آثاری دیده می شود که یادگای از شهر باستانی ، حریره است .  زمان رونق یا دوران طلایی شهر حریره کیش از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجری قمری بوده است . وسعت این شهر باستانی ۱۲۰ هکتار است . محوطه باستانی حریره ، براساس  نتایج کاوشهای باستان شناسی انجام شده ، از مجموعه ساحلی و خانه اعیانی ، حمام ، مسجد و قنات های قدیمی تشکیل یافته است و این محوطه به شماره ۱۸۸۶ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است .

قلعه پرتغالی های (جزیره هرمز)

این قلعه با پلان چهار ضلعی نامنظم ،  دارای دیوارهای به قطر حدود ۳/۵ متر و برجهایی به ارتفاع حدود ۱۲ متر در چهار گوشه قلعه است  . قلعه پرتغالیهای قشم شامل انبارهای تسلیاتی ، آب انبار بزرگ ، اتاقهای سرباز خانه ،  زندان ، کلیسا ، مقر فرماندهی ، تالار و … است . کلیسای این قلعه ، دارای دو ردیف ستونهای سنگی دایره ای شکل  با قوسهای زیبایی از سنگهای مرجانی تراش خورده است . قلعه فین (فین)

قدمت این قلعه را از روی سفال های بدست آمده می توان به قرون میانه اسلامی نسبت داد .این قلعه بر روی تپه ای مرتفع قرار دارد و احتمالا در زمان ساخت جنبه نظامی داشته است .

جنگل های حرا (جزیره قشم ، بندرپل و بندرخمیر) 

در نواحی جزیره قشم ، بندرپل و بندرخمیر مجموعه ای از درختان سر سبز حرا به چشم می خورد که با آبراهه هایش با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی اش از منابع توریستی و دیدنی استان می باشد . و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود جلب می کند . (نمایش فیلم جنگل حرا)

چهار طاقی یا مکتب خانه این بنا مربوط به دوره پیش از تسلط پرتغالی ها بر این جزیره می باشد و احتمالا مربوط به قرون ۷ و ۸ ه . ق است که در نزد مردم به مکتب خانه معروف است . در کنار این بنا دو بنای دیگر نیز به همین نام معروف می باشد . چهار طاقی احتمالا آرامگاه بزرگان جزیره بوده است .

مدرسه شریعتی این بنا در دوره پهلوی می باشد و توسط جری پولاک طراحی شده است . این مدرسه به گونه ای احداث گردیده که با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار بوده و جریان باد به سهولت به تمام قسمت بنا حرکت می کند .

خانه زعفرانیه این بنا مربوط به دوره صفویه بوده و مصالح بکار رفته در ساخت آن سنگ های مرجانی و ملات ساروج می باشد .

 قلعه لارک (جزیره لارک) این بنا در بخش هرمز واقع در جزیره لارک قرار دارد که مربوط به دوره تسلط پرتغالی ها براین جزیره است و همزمان با دوره صفویه می باشد .

خانه جری پولاک این بنا مربوط به دوره پهلوی می باشد که توسط شخصی بنام جری پولاک که به آن منطقه آمده بود ساخته شد و درآن زندگی می کرد .

مسجد ملک بن عباس به دستور محمد بن عباس بحرینی برای سید محمد عالم ساخته شد . این مسجد  به جای مسجدی قدیمی تر در همان مکان ساخته شده ، بنای مسجد از دوره ی صفویه و مسجد کنونی متعلق به دوره ی قاجار است . مناره این مسجد در سال ۱۲۳۷ شمسی ساخته شد مناره این بنا با شبستانی بزرگ با طاق های کلیل و گچ بری های زیبا ویک مناره ی جالب و منحصر بنحصر به فرد ۳۲ متر ارتفاع  دارد.

برج قلعه پرتغالی ها این بنا به همراه آثاری در اطراف آن ، باقیمانده قلعه ای بسیار بزرگ و وسیع می باشد که حدود ۴۰۰ سال پیش توسط پرتغالی ها ساخته شد. ارتفاع این برج ۸ متر است و پایه آن به علت فرسایش باریک شده بود ، مجددا بازسازی شده .

 قلعه مغویه (بندر مغیه) این بنا در بندر مغیه واقع و متعلق به شیخ سلطان احمد مرزوقی می باشد . ساختمان قلعه دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی بوده که قدمت حیاط اندرونی از بیرونی بیشتر است . این بنا در دو طبقه و در قسمت هایی نیز در سه طبقه ساخته شده و دارای تعداد زیادی اتاق به همراه حمام سنتی ، یک برج نگهبانی و دو بادگیر می باشد . ساخت این بنا در سال ۱۳۲۱ ه . ق پایان یافته است .

 پنج برکه این بنا به صورت یک آب انبار مدور مرکزی به قطر ۱۴ متر و عمق ۶ متر و چهار آب انبار طولی در چهار طرف آن به طول ۱۸ متر می باشد . مصالح آن سنگ و ساروج است .

برکه دریا دولت این بنا به صورت یک آب انبار مدور به قطر ۲۸ متر و عمق ۱۴ متر بوده که فاقد سقف می باشد . ضخامت دیوار پیرامونی آن ۱ متر و ارتفاع آن ۳ متر است .

 گنبد سرخ (روستای گنبد سرخ) این بنا در ۶۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان بندرعباس در روستایی به نام گنبد سرخ قرار دارد . این بنا مربوط به سده میانی دوره اسلامی است که در میان قبرستان قدیمی واقع می باشد .

موزه بزرگ استان این موزه با مساحت بالغ بر ۲۰۰۰ متر مبع در سه طبقه احداث گردیده و دارای چهار گالری شامل مکتب ، خانه و سکونت ، بازار و کسب ، زراعت و حیاط می باشد .

قلعه پرتغالی ها (بندرکنگ)

شهر  کنگ در ۵ کیلومتری  شرق بندرلنگه قرار دارد  و دارای بافت شهری تاریخی با ارزش و منحصر به فرد و خانه های قدیمی و مساجد زیبا است . از آثار تاریخی بجای مانده در این شهر ،  ستون عظیمی به ارتفاع هشت متر و عمارتی از سنگ و ملات ساروج در درون دریا است . با توجه به آثار بجا مانده به نظر می رسد این دو بنا بازمانده یک قلعه قدیمی مربوط به دوره های پیش ازاسلام باشد که در دوره صفویه پرتغالی ها به وسعت آن افزوده اند . این بنا به شماره ۲۲۳۱ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است .

خانه گلبتان (بندرکنگ) از بناهای بسیار زیبای قاجاریه در بندر کنگ می باشد که دارای تعداد اتاق در پیرامون یک حیاط مرکزی و چند بادگیر است . طاق ها و گچبری های زیبای آن نمایانگر هنر استادکاران آن دوره می باشد .

کارگاه های لنج سازی (بندرکنگ)

 شهر بندرکنگ را می توان شهر دریانوردان و لنج سازان نامید . هنوز بسیاری از استادکاران لنج ساز در این منطقه به ساخت و ساز لنج های عظیم مشغولند . این لنج ها به بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای آفریقایی رفت و آمد دارند .

قلعه لشتان (شمال غربی بندرکنگ ) این قلعه در شش کیلومتری مشرق بندرلنگه و شمال غربی بندرکنگ بر  فراز کوهی به ارتفاع ۱۰۰ تر قرار گرفته است . پاره ای از مورخان ، آن را متعلق به زمان هخامنشینان می دانند که بعد ها به دست پرتغالیها افتاده است . این قلعه در سال ۹۰۴ هجری قمری مورد مرمت قرار گرفت . این قلعه ۳۰۰۰۰ متر مربع وسعت دارد که بدور این قلعه ده ها راهروی سنگی ، دخمه ، اتاق و آب انبار قرار دارد.

چشمه های آب گرم هرمزگان

از  دیگر دیدنیهای هرمزگان چشمه های آب گرم متعددی است که از نظر طبی و رفع انواع امراض پوستی  و رماتیسمی و کمردردهای مزمن و درد مفاصل و مو ثر است . مهمترین این چشمه ها عبار تنداز : آب گر م گنو، آب گرم خورگو ، آب گرم بندر خمیر و آب گرم چستانه .

آبگرم گنو

چشمه آب معدنی گنو در فاصله ۳۴ کیلومتری شمال شرقی بندرعباس در کناره راه بندرعباس سیرجان واقع شده است . این چشمه در دره ای قرار دارد که کوه گنو و ارتفاعات سخت آهکی از شمال و جنوب آن را در بر گرفته است . (نمایش فیلم آب گرم گنو)

منطقه حفاظت شده گنو این منطقه حفاظت شده در ۲۹ کیلومتری شمال غربی بندرعباس و روی کوه گنو واقع شده است این کوه دارای آب و هوای نسبتا معتدل و از پوشش گیاهی جالبی برخوردار است . تنوع پوشش گیاهی این کوه از دامنه تا قلعه کوه مشتمل بر درختان گرمسیری ، استپ کوهپایه ای و گونه های نواحی سردسیر است . جانوران منطقه حفاظت شده عبارتند از : قوچ ، بزکوهی ، آهو ، گرگ ، خرس ، روباه  و …

صنایع دستی

صنایع دستی هرمزگان همانند بسیاری از نقاط کشورمان حالتی مکمل اقتصاد  کشاورزی را داشته و در اثر موارد تامین  کننده بخشی از نیازهای منطقه است . گلابتون دوزی ، خوس دوزی ، بادله دوزی و زردوزی از مهمترین صنایع بومی است که در واقع منحصر به استان هرمزگان است و مشابه آنها در مناطق دیگر کشور یافت نمی شود . این هنرها در میان اهالی بندرعباس ، بندرلنگه و میناب کاملا رایج ست و از دیرباز برای تزیین لباس از آنها استفاده کرده اند . حصیربافی از جمله صنایع دستی است که در میناب ، بشاگرد  و روستاهای اطراف  آن رواج فوق العاده  دارد و تقریبا تمامی زنان و دختران با آن آشنا هستند . سفالگری نیز در منطقه میناب ،  از صنایع دستی سنتی منطقه محسوب می شود .