بوم گردی ، ظرفیت ناشناخته گردشگری در ایران

به گزارش بزنیم بیرون ، با این که اقامتگاه های بوم گردی چند سالی است در چرخه صنعت گردشگری کشور قرار گرفته، ولی به اعتقاد کارشناسان گردشگری برای این حوزه هم اکنون تنها یک پیش نویس یک و نیم صفحه ای وجود دارد که آن هم در حد کلی گویی است و پاسخگوی نیازهای این بخش نیست.

یکی از ایرادات این پیش نویس تعریف گسترش اقامتگاه بوم گردی در مناطق روستایی است ، بدون این که به جزییات آن اشاره شود.

کارشناسان امر می گویند اعطای تسهیلات به متقاضیان بوم گردی در این پیش نویس دارای ابهام است ، یعنی مشخص نیست که این وام در چند مرحله و به چه صورت و شرایطی به متقاضی پرداخت می شود.

همچنین در این پیش نویس از واژه بلد محلی استفاده شده که باید از سوی سازمان میراث فرهنگی دارای مجوز قانونی باشند و ضوابط مربوط به آن را رعایت کنند.

بر اساس گزارش های موجود تاکنون 33 اقامتگاه بوم گردی در کشور شکل گرفته است ولی عملا بجز یک مورد، بقیه به خاطر نداشتن برنامه و آموزش های لازم خدمات و فعالیتشان قابل توجه نیست.

سرزمین ایران در این حوزه دارای ظرفیت های فراوانی است که با همکاری و برنامه ریزی هدفمند نهادهای مربوط ، بوم گردی می تواند سهم بسزایی را در جذب گردشگران داخلی بویژه گردشگران خارجی داشته باشد.

کارشناسان حوزه گردشگری کشور بازیابی هویت روستایی را درگرو توسعه بوم گردی می دانند و بر ضرورت شناسایی مناطق روستایی و توسعه این رشته گردشگری تاکید دارند.

آنان همچنین دستورالعمل و برنامه های تهیه شده برای اقامتگاه های بوم گردی را به رغم تعیین سطح درجه بندی اقامتگاه ها و ضوابط و شرایط آن ، فنی و علمی و کارآمد ندانسته و تاکید می کنند که باید زیرساخت های حوزه بوم گردی را در کشور فراهم کرد.

به اعتقاد صاحب نظران حوزه گردشگری، توسعه گردشگری بوم گردی باعث توسعه پایدار، ایجاد اشتغال، رفع فقر و رونق اقتصادی نواحی روستایی کشور می شود و فعالیت های آن کارآفرینی و مهاجرت دوباره روستاییان از شهرها به روستاها را به همراه دارد.

برایند اطلاعات موجود نشان می دهد امروز شماری از کشورها نظیر کانادا، فرانسه، چین، آلمان از محل این صنعت پاک درآمد ارزی سرشاری را کسب می کنند ، ولی در ایران با وجود ظرفیت های فراوان، اقدام بایسته ای در این زمینه انجام نشده است.

متخصصان طبیعت گردی معتقدند که فعالیت های بوم گردی درصورت داشتن برنامه مشخص، کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می کند و درقالب این شاخه از گردشگری، نیروهای بومی غذاهای محلی، نوشیدنی ها، سفره آرایی بومی، صنایع دستی، آداب و رسوم و آیین ها، موسیقی و فرهنگ فولکلوریک آن منطقه را به نمایش می گذارند.

** ظرفیت بالا ، امکانات اندک

یک مترجم محمودآبادی تور گردشگری ساکن تهران ، موقعیت روستاهای ایران را برای توسعه بوم گردی عالی توصیف کرد و گفت: مناظر طبیعی ، اقلیمی ، تاریخی و فرهنگی ایران در کمتر نقطه ای از جهان قابل مشاهده است.

مهران صدوقی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: اگرچه سازمان میراث فرهنگی می گوید که حمایت هایی برای توسعه و حفظ اقامتگاه های بوم گردی انجام داده ولی به نظرم در این رشته هنوز کار جدی صورت نگرفته است.

وی تدوین برنامه منسجم حوزه بوم گردی با مشارکت متخصصان گردشگری، استادان دانشگاه و کارشناسان را ضروری دانست و گفت : در این برنامه مدون باید همه حوزه های بوم گردی به صورت علمی دیده شود.

او افزود: تاکنون به همراه گردشگران خارجی به بسیاری از مناطق ایران سفر کردم، ولی از بوم گردی به معنای واقعی و استاندارد بین المللی خبری نیست.

این کارشناس رشته گردشگری یادآور شد: برای توسعه گردشگری بوم گردی در ایران باید از الگوها و تجربیات جهانی بهره برد تا اهداف مورد نظر در کوتاه مدت و میان مدت محقق شود.

صدوقی یادآور شد: ایران کشوری تک محصولی است، بنا بر این مسوولان و برنامه ریزان باید برای توسعه صنعت گردشگری تلاش بیش از پیش داشته باشند که شکوفایی ظرفیت موجود بوم گردی یکی از این موارد است.

وی توسعه صنعت گردشگری را راه نجات اقتصاد ایران دانست و گفت: برای توسعه این صنعت باید از شعار پرهیز ، چالش های موجود را شناسایی و برای آن راهکار ارایه کرد.

این کارشناس گردشگری با اشاره به تغییر و دگرگونی بافت طبیعی بیشتر روستاهای ایران در چند دهه اخیر، یادآور شد: بازیابی هویت روستایی درگرو توسعه و توجه به بوم گردی است.

وی افزود: بسیاری از گردشگران خواهان ایجاد فضاهای بومی و محلی بویژه در روستاهای دارای جاذبه گردشگری کشورمان هستند، ولی توسعه صنعت گردشگری از جمله بوم گردی بدون ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی امکان پذیر نیست و باید راه ورود سرمایه گذاران در همه حوزه های این صنعت در کشور تسهیل شود.

** میهمان نوازی ، ظرفیت مناسب بوم گردی

کارشناسان گردشگری معتقدند بوم گردی بهترین روشی است که می تواند برای هر روستا و اهالی آن مفید بوده زیرا علاوه بر حفاظت از محیط زیست، فرهنگ مهمان نوازی ایرانی- اسلامی اقوام ، آیین ها و آداب و رسوم و صنایع دستی آن منطقه معرفی و در مجموع به توسعه پایدار روستا منجر می شود.

اقامتگاه های بوم گردی، اماکنی هستند که در محیط طبیعی و بومی با رعایت حفظ محیط زیست و شکلی سازگار با معماری بومی، بافت تاریخی و سیمای طبیعی منطقه ایجاد می شود و با حداکثر تعامل با جوامع محلی و توجه به تنوع اقلیم، زمینه حضور گردشگران داخلی و خارجی را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده، فراهم می کنند.

استاد دانشگاه و متخصص رشته گردشگری روستایی گفت: توسعه گردشگری بوم گردی باعث توسعه پایدار ، ایجاد اشتغال، رفع فقر و رونق اقتصادی مردم نواحی روستایی کشور می شود.

محمدرضا اورمزدی در گفت وگو با ایرنا افزود : فعالیت های بوم گردی , توسعه روستایی، کار آفرینی و مهاجرت دوباره روستاییان از شهرها به روستاها را به همراه دارد.

وی با بیان این که اقامتگاه های محلی به اقامتگاه بوم گردی، خانه محلی، کلبه روستایی و کمپ تقسیم می شود که در ایران همه در قالب بوم گردی فعالیت می کنند، گفت: امروز کشورهایی نظیر کانادا، فرانسه، چین، آلمان و چین درآمد ارزی سرشاری را از این صنعت پاک به دست می آورند.

این متخصص طبیعت گردی افزود : فعالیت های بوم گردی کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می کنند و نیروهای بومی انواع غذاهای محلی، نوشیدنی، سفره آرایی بومی، موسیقی و فرهنگ فولکلوریک آن منطقه را به نمایش می گذارند.

اورمزدی ارایه خدمات به گردشگران داخلی و بین المللی در اقامتگاه بوم گردی را خانوادگی عنوان کرد و یادآور شد : طبیعت گردی، سیر و سیاحت در روستا، جنگل نوردی، گردشگری نجومی ، گردشگری کشاورزی و روستایی از جمله فعالیت ها و خدمات آنان به گردشگران است.

** 63 هزار روستا با 30 اقامتگاه

او با اشاره به وجود حدود 63 هزار روستا در کشور و سه هزار روستای مازندران تصریح کرد : معروف ترین اقامتگاه های بوم گردی کشور در استان های فارس، هرمزگان ، خوزستان و کرمان، اصفهان و سمنان ، مازندران ، گیلان و گلستان وجود دارد که به جز یک مورد خدمات بقیه آن ها برای رقابت در عرصه بین المللی مشهود نیست.

وی ظرفیت استان مازندران را در مقایسه با دیگر مناطق کشور در توسعه رشته بوم گردی کم نظیر عنوان کرد.

این عضو راهنمایان گردشگری مازندران به طبقه بندی اقامتگاه های بوم گردی به استاندارد های ملی و بین المللی اشاره کرد و گفت : عمدتا این اقامتگاه های بوم گردی در خانه های قدیمی و دارای معماری سنتی بازسازی شده جاذب برای گردشگران، اداره می شوند.

وی شروع فعالیت گردشگری بوم گردی در ایران را سال 88 اعلام کرد و گفت: سازمان میراث فرهنگی حمایت های مادی و معنوی را برای توسعه و حفظ اقامت گاه های بوم گردی را آغاز کرده است.

اورمزدی یادآور شد : تاکنون اقامتگاه های بوم گردی جایگاه واقعی خود را در میان دستگاه های دولتی مرتبط نیافته و فقدان فعالیت های صنفی و کانونی باعث عدم برخورداری از جایگاه واقعی در میان مردم، گردشگران و حتی فعالان گردشگری شده است.

وی سر و سامان نداشتن قیمت اقامت شب و غذای اقامتگاه های بومی گردی در ایران را از بزرگ ترین آسیب این حوزه گردشگری برشمرد و بر ضرروت قیمت گذاری واقعی این بخش از سوی مسوولان امر تاکید کرد.

این کارشناس گردشگری با بیان این که مسوولان امر برای توسعه بوم گردی در ایران یک پیش نویس یک و نیم صفحه ای تهیه کردند ، گفت : مسوولان امر برای این حوزه یک پیش نویس یک و نیم صفحه ای تهیه کردند که در واقع کلی گویی است.

اورمزدی ادامه داد : در یکی از بند های این پیش نویس آمده است که اقامتگاه بوم گردی باید در مناطق روستایی احداث شود ولی به جزییات آن اشاره نشده است.

وی نقص دیگر این پیش نویس را اعطای تسهیلات به متقاضیان بوم گردی اعلام کرد و افزود: اعطای این تسهیلات دارای ابهام است و معلوم نیست در چند مرحله و به چه صورت و شرایطی به متقاضیان داده می شود.

او راهنمای محلی یا بلد محلی را از دیگر نواقص پیش نویس بوم گردی برشمرد و یادآور شد : این بلد محلی باید از مجوز سازمان میراث فرهنگی را داشته باشد و ملزم به رعایت ضوابط مربوط به آن باشد.

این استاد دانشگاه نداشتن آموزش لازم نیروها را از دیگر چالش های این پیش نویس اعلام کرد و گفت : آیا نیروهای بومی فرهنگ برخورد با گردشگران را می دانند؟

** ضرورت تهیه اساسنامه

وی تهیه سازوکار قانونی برای رشته بوم گردی در کشور را با حضور کارشناسان ذیربط اجتناب ناپذیر دانست و تاکید کرد : در تهیه تدوین اساسنامه بوم گردی باید به همه جزییات در همه ابعاد این رشته گردشگری به صورت جامع اشاره شود.

این استاد دانشگاه های گیلان و مازندران تاکید کرد : افراد غیر بومی و ناآشنا به این صنعت و رفتارهای غیر صادقانه جامعه میزبان و مدیران واحدها با گردشگران خطر بزرگتری برای آینده اقامتگاه های بوم گردی کشور به شمار می آید.

اورمزدی تاکید کرد : در مجموع با توجه به آمار دانش آموختگان بیکار در کشور گردشگری بوم گردی جایگزینی مناسب اقتصاد نفتی و توسعه اشتغال و رشد بنگاه های کسب و کار اقتصاد روستایی در هر منطقه از کشور است .

اورمزدی یادآور شد : نبود آیین نامه ها و ساز و کارهای درست و اصولی در حوزه بوم گردی این شاخه گردشگری را دچار چالش کرده است.

وی افزود : با توجه به این که سیاست برنامه ریزی مبتنی بر نظام مشارکتی در ایران کمتر به چشم می خورد و سیاست بخشنامه ای حاکم است ، این مساله خصوصا در صنعت گردشگری به وفور خودش را نشان می دهد و که برخی از مسایل در بوم گردی و حتی در نگاه کلان صنعت گردشگری ایران اثرگذار است.

** مازندران و ظرفیت های بوم گردی

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری مازندران با برشمردن مزایای صنعت گردشگری گفت : از اواخر سال گذشته دستورالعمل مدون از سوی سازمان میراث فرهنگی برای اقامتگاه بوم گردی به این نهاد ابلاغ شده است.

مهران حسنی در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر فراهم شدن همه زیرساخت های توسعه بوم گردی در این استان ، افزود : این استان ظرفیت های فراوانی در حوزه بوم گردی دارد که باید این مناطق و مراکز اقامتی ساماندهی شوند.

وی تصریح کرد : در این دستور العمل ابلاغی که به فرمانداران و بخشداران مناطق استان ارسال شد، برای هر متقاضی دارای طرح توجیهی بابت بازسازی ، نوسازی و تجهیزات اقامتگاهی، مبلغ 100 میلیون تومان تسهیلات بانکی با سود کم پرداخت می شود.

او تصریح کرد : در توسعه و ساماندهی اقامتگاه های بوم گردی، شرکت های تعاونی دهیاران نیز می توانند کمک موثری داشته باشند.

حسنی گفت : تاکنون چند متقاضی سرمایه گذاری این رشته گردشگری از شهرستان های ساری و نکا به این نهاد مراجعه کرده اند.

وی یادآور شد : به طور قطع با توسعه بوم گردی معماری روستاها، صنایع دستی آن حفظ می شود و از نظر اقتصادی یک کسب و کار خانوادگی راه می افتد زیرا خانواده ها گرداننده امور این بخش هستند.

در ایران بیش از یک میلیون اثر تاریخی و باستانی وجود دارد که سالانه حدود پنج هزار گردشگر خارجی از این اماکن تاریخی دیدن می کنند.