تالاب‌های چهارمحال و بختیاری؛ جاذبه‌هایی با ارزش طبیعی
به گزارش بزنیم بیرون ، تالاب‌ها، محیط‌هایی هستند که مشخصاتشان چیزی میان خشکی و آب است، تالاب‌ها ممکن است همواره دارای آب و یا اینکه گاه خشک و گاه آبدار باشند، برخی تالاب‌های نزدیک دریا نیز با جزر و مد تغییر وضعیت می‌دهند.
استان چهارمحال و بختیاری دارای شش تالاب مهم است که این تالاب‌ها نقش حیاتی برای بسیاری از جانوران و پرندگان دارد.
ویژگی بارز و مهم این تالاب‌ها نسبت به سایر تالاب‌های ایران قرار گرفتن آن‌ها در ارتفاع بیش از دو هزار متری است.
وجود آب‌بندها، باتلاق‌ها و تالاب‌های طبیعی در این منطقه سبب شده است تا هزاران پرنده بومی و مهاجر در این زیستگاه‌ها به‌طور دایم و موقت زندگی کنند.
واقع شدن تالاب‌های چهارگانه چغاخور، گندمان، علی آباد و سولقان و دو تالاب چال تر و چال خشک در گستره چهارمحال و بختیاری شرایطی ویژه و منحصر به فردی را برای این قطعه از طبیعت کشور به لحاظ ارزش‌های زیست محیطی و ظرفیت‌های اکوتوریسمی به ارمغان آورده است.
تالاب‌های که به صورت زنجیروار از ضلع جنوبی شهرستان بروجن، در امتداد کوه کلار به طرف غرب منطقه گسترده شده و با ایجاد یک مجموعه بزرگ زیستی، زیستگاه‌های کم همتای پرندگان مهاجر و ماهیان منحصر به فرد است.
این مجموعه تالابی بزرگ و ارزشمند، چهارمحال و بختیاری را به یکی از شاه راه‌های عبور پرندگان مهاجر و آبزی از کشورهای اروپایی و روسیه و استان‌های شمالی کشورمان به سمت کشورهای حوضه خلیج فارس تبدیل کرده است.
تالاب بین‌المللی چغاخور در ارتفاع حدود دوهزار و 270 متری از سطح آب‌های آزاد واقع شده‌است، از زیباترین و بزرگترین تالاب‌های استان است که رشته کوه کلار با قله سه هزار و 830 متری از سمت جنوب غربی مشرف بر آن است.
مساحت آبی تالاب از 960 هکتار قبل از احداث سد بر روی آن به یک هزار و 500 هکتار بعد از احداث سد افزایش یافته، مساحت منطقه شکار ممنوع تالاب، دوهزار و 500 هکتار است.
متوسط طول تالاب، پنج هزار و 400 متر و عرض آن بین 250 تا 400 متر در بخش‌های مختلف متغیر است، پیش از احداث سد به حدود شش متر در نواحی شمالی آن رسیده است و عمق متوسطی حدود سه متر دارد.
تالاب را مرغزاری وسیع در بر گرفته که مساحت آن حدود 700 هکتار برآورد شده است. این مرغزار در ماه‌های اردیبهشت تا مهر که سطح آب تالاب رو به کاهش می‌رود از این هم وسیع‌تر می‌شود.
این ناحیه، آب و هوایی مرطوب با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد دارد و از نقاط ییلاقی چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود.
منابع تأمین کننده آب تالاب عمدتاً نزولات جوی و چشمه‌ها یا آبدهی نسبتاً بالای منطقه از جمله چشمه سیبک، تنگ سیاه، زوردگان، اورگان، ساکی آباد، گلوگرد است که در بخش غرب و جنوب تالاب قرار دارند، جریان‌های سطحی سهم اندکی در تأمین آب تالاب ایفا می‌کنند.
از پاییز تا بهار هر ساله هزاران پرنده بومی و مهاجر در این تالاب به سربرده و تخم گذاری می‌کنند.
از انواع پرندگان دائمی یا مهاجری که در تالاب بین المللی شناسایی شده‌اند، می‌توان به انواع مرغابی، غاز و اردک، آنقوت، چنگر، انواع حواصیل، لک لک سفید، خروس کولی و فلامینگو اشاره کرد.
در تالاب بین المللی چغاخور غیر از پرندگان یاد شده انواعی از آبزیان نیز زیست می‌کنند که ماهی کپور و کولی از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند، همچنین زیست نوعی ماهی از خانواده گامبوز و ماهی گورخری در این مکان است.
دومین تالابی که باید به آن اشاره کرد تالاب گندمان به عنوان یکی از آبگیرهای حوزه آبریز آقبلاغ با فاصله‌ای نه چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است، به طوری که بخشی از آب خروجی تالاب چغاخور به این تالاب سرازیر می شود.
این تالاب در نزدیکی شهر گندمان از شهرستان بروجن در ۷۰ کیلومتری شهرکرد قرار گرفته است. این تالاب در لیست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایران قرار دارد و در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن ثبت شده است.
پوشش آب دائمی این تالاب در حدود ۷۰۰ هکتار است و اطراف آن پوشیده از مرغزاری زیباست، رشته کوه چرو با ۳۵۰۰ متر ارتفاع از غرب تا جنوب این تالاب کشیده شده است و انعکاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب گندمان جذابیت فوق العاده‌ای را به وجود آورده است.
چشمه‌های اطراف تالاب علاوه بر آن که مکان مناسب جهت گذران اوقات فراغت به شمار می‌آیند، آب این تالاب را نیز تامین می کنند که از مهم‌ترین این چشمه‌ها می‌توان به جشمه نصیرآباد، گل‌گپ، چشمه بیدک و چشمه‌ستگان اشاره کرد، دیگر منابع تامین کننده آب تالاب نزولات جوی و رودخانه آقبلاغ است.
یکی دیگر از تالاب‌های مهم که باید از آن نام برد تالاب سولقان (سولگان) است با بیش از هشت کیلومتر مربع مساحت در نزدیکی گندمان واقع شده است.
تالاب سولقان با مساحتی حدود ۱۱۵ هکتار به دلیل قرار گرفتن در ضلع جنوبی جاده چهارمحال و بختیاری به خوزستان به لحاظ گردشگری و زیست محیطی از اهمیت ویژه‌ای برخورداراست.
این تالاب دارای اکوسیستم‌های زیبایی است و حضور عشایر و مهاجرت و زیست پرندگان مهاجر و رویش گل‌های رنگارنگ در برخی فصول سال زیبایی این مکان را چند برابر کرده است و گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند، تالاب از دو بخش شرقی و غربی تشکیل شده که تالاب غربی به ولگان نیز شناخته می‌شود.
عمق آب تالاب در گذشته متجاوز از یک متر بود و به همین دلیل محل مناسبی برای زندگی مرغان آبی بود و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب می‌کرده است.
تالاب سولقان در زمان پر آبی یکی از مناطق ارزشمد زادآوری پرندگان آبزی به خصوص اردک‌ها بوده است، از انواع پرندگانی که در این تالاب مورد شناسایی قرار گرفته‌اند می‌توان به چنگر، یوزگنبی، قورقور و قزل غاز اشاره کرد.
تالاب علی‌آباد، چال تر و چال خشک است، دیگر تالاب‌های مهم استان چهارمحال و بختیاری است.
تالاب های چال َتر، چال خشک و علی آباد به صورت زنجیروار از ضلع جنوبی شهرستان بروجن در امتداد کوه کلار به طرف غرب استقرار یافته است.
تالاب علی‌آباد از تالاب‌های شهرستان بروجن می‌باشد که در 55 کیلومتری شهرکرد قرار دارد و محل زمستان‌گذرانی پرندگانی همچون مرغابی، حواصیل و اگرت بوده، بر اساس میزان بارش، عمق آب در این تالاب از 10 تا 50 سانتی‌متر متغیر است.
تالاب زیبای چال تر با وسعتی قریب به 157 هکتار در بین قلل سر به فلک کشیده کوه کلار قرار گرفته و گویی نگین فیروزه‌ای در میان آسمان می‌درخشد؛ اگر به شهر گندمان سفر کنید و از آنجا به سمت روستای سناجان حرکت کرده، از مردم با صفای این روستا که چندین خانوار بیش نیستند سوال کنید، راه عشایری را به شما نشان می‌دهند زیرا که این راه به روستای آورگان و تالاب چغاخور می‌رسد اما کافی است 10 کیلومتر بیشتر مسیر را طی کنید و در سمت چپ جاده چشم اندازی زیبا از این تالاب را خواهید دید که در فصل بهار چشم هر بیینده‌ای را نوازش می‌دهد.
در جنوبی ترین نقطه این تالاب در پای ارتفاعات کوه کلار چشمه زیبائی است که سردترین آب منطقه را دارد چرا که با ذوب شدن برف‌ها در آفتاب تموز هیچ چیز و هیچ جای زیباتر از این منطقه را نخواهید دید؛ گویی قطعه ای از بهشت است.
در فصل بهار و حضور عشایر سخت‌کوش و کشاورزان منطقه برکت خاصی به این محل داده است که باید در آنجا باشی که دروصف نیاید.
از همه مهم‌تر با گذر از تپه‌های زیبا با مسافت قریب یک کیلومتر به تالاب دیگر می‌رسیم؛ اما با نام «چال خشک»، که انسان به حیرت می‌افتد که چگونه در یک شرایط اقلیمی و شاید توپوگرافی یکسان تالابی آبدار و تالابی خشک قرار گرفته و به همین مضمون نام چال خشک را به خود گرفته است.
دوست داری یه مقاله بنویسی
اگه فکر می‌کنی حرفی برای گفتن داری، می‌تونی یه مقاله کاربردی یا جذاب برای سایت بنویسی.