جاده‌ای به‌ سوی نابودی یگانه «گهر» آلپ ایران

 مشکلات انبوه یگانه «گهر» آلپ ایران این روزها در فصل گردشگری زیباترین دریاچه آب شیرین و کوهستانی کشور سرباز کرده است تا متولیان با بی‌تدبیری فکری برای نجات این جاذبه کم‌نظیر ملی و حتی جهانی از دریای عمیق مشکلات نداشته باشند.

روایت تلخ «گهر» نگین زیبای آلپ ایران

 در لرستان، روایت «گهر» نگین زیبای آلپ ایران حکایت گوهر زیبای خفته‌ای است در دامن برفی اشترانکوه؛ گوهری که هرساله به‌رغم میزبانی بیش از ۷۰ هزار گردشگر و طبیعت‌گرد همچنان «کاسه چه کنم» را درزمینهٔ تخریب‌های زیست‌محیطی در دست دارد.

تخریب‌های موجود در این زمینه موجب شده که شاهد روزگار تلخ  زیباترین دریاچه آب شیرین ایران باشیم، موضوعی که بارها از سوی فعالان محیط‌زیست، گردشگران و حتی مسئولان گوشزد شده است.

فعالان محیط‌زیست بارها با طرح موضوع حساسیت این اکوسیستم ارزشمند و حفاظت‌شده خواستار ایجاد محدودیت‌هایی در بهره‌برداری و پذیرش گردشگر در این منطقه شده‌اند و این در حالی است که متولیان امر گویی حساسیتی در این رابطه ندارند.

غفلت مسئولان از «گردشگری غیرحرفه‌ای» در دریاچه گهر

محسن تیزهوش کارشناس محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار مهر در این رابطه بابیان اینکه منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه ذخیره‌گاه ژنتیکی بسیار ارزشمندی برای لرستان و زاگرس است به خاطر پوشش گیاهی و جانوری که دارد اظهار داشت: این در حالی است که این منطقه حفاظت‌شده طی سه تا چهار دهه اخیر آسیب‌های زیست‌محیطی زیادی را متحمل شده است.

وی بابیان اینکه یکی از این آسیب‌های زیست‌محیطی موضوع «گردشگری غیرحرفه‌ای» است عنوان کرد: متأسفانه در فصول مختلف به‌ویژه در هنگام زادآوری گیاهی و جانوری این منطقه شاهد تخریب‌های فراوانی است.

این کارشناس محیط‌زیست در ادامه سخنان خود بابیان اینکه متأسفانه موضوع گردشگری در دریاچه گهر سال‌های سال بوده که بین اداره کل محیط‌زیست لرستان و میراث فرهنگی پاس‌کاری می‌شود عنوان کرد: از یک‌سو میراث فرهنگی لرستان به دنبال رونق گردشگری در این منطقه حفاظت‌شده بوده و از طرف دیگر محیط‌زیست بحث حفاظت از این منطقه را پیش می‌کشد و این در حالی است که هم محیط‌زیست و هم میراث فرهنگی از موضوع «گردشگری غیرحرفه‌ای» در این منطقه غافل شده‌اند.

احداث سرویس‌های بهداشتی در نزدیکی گهر و خطر ورود فاضلاب به دریاچه

تیزهوش در ادامه سخنان خود با اشاره به تخریب طبیعت و همچنین انباشت زباله‌ها از سوی گردشگران در منطقه اشترانکوه بیان داشت: وجود این زباله‌ها موجب شده که محیط بانان مجبور شوند که آن‌ها را در محلی دپو کنند که همین امر نیز در تخریب خاک منطقه تأثیرگذار است.

وی بابیان اینکه گردشگری غیرحرفه‌ای و غیرمسئولانه موجب تخریب منطقه اشترانکوه شده است افزود: طی سال‌های اخیر از ورود گردشگران به کمک محیط بانان به این منطقه در فصل‌های حساس تا اواسط خردادماه تا حدودی جلوگیری شده اما موج عظیم گردشگر هزاران تخریب زیست‌محیطی را برای منطقه اشترانکوه به وجود آورده است.

این کارشناس محیط‌زیست در ادامه سخنان خود موضوع احداث سرویس‌های بهداشتی در کنار دریاچه گهر را یکی دیگر از عوامل تخریب در منطقه برشمرد و تصریح کرد: برای احداث این سرویس‌های بهداشتی هیچ‌گونه استانداردی رعایت نشده است.

تیزهوش با اشاره به اینکه این سرویس‌های بهداشتی در نزدیک دریاچه گهر احداث‌شده‌اند افزود: سیستم نگهداری مواد خام فاضلابی آسیب جدی به این دریاچه وارد می‌کند.

تغییر کاربری‌ها در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه

وی همچنین اجرای طرح جامع در منطقه اشترانکوه و ایجاد «تله‌کابین» را یکی دیگر از خطرات ایجاد تخریب در این منطقه عنوان کرد و گفت: موضوع ایجاد تله‌کابین در این منطقه به شکل جدی مطرح‌شده هرچند مسئولان اعلام کرده‌اند که احداث نمی‌شود اما تا جایی که من اطلاع دارم موضوع ایجاد تله‌کابین در این منطقه حفاظت‌شده جدی بوده و می‌تواند تخریب‌های جدیدی برای منطقه ایجاد کند.

ایجاد تله‌کابین در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه موجب تنش‌های زیستی برای جانوران منطقه نیز می‌شود

این کارشناس محیط‌زیست تصریح کرد: ایجاد تله‌کابین در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه موجب تنش‌های زیستی برای جانوران منطقه نیز می‌شود.

تیزهوش با تأکید بر اینکه هیچ‌کس مخالف رونق گردشگری نیست عنوان کرد: اما باید گردشگری حرفه‌ای و مسئولانه رونق گیرد و این در حالی است که ما شاهد گردشگری ناپایدار و مخرب در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه هستیم.

وی در ادامه سخنان خود تغییر کاربری‌های رخ‌داده در منطقه را یکی دیگر از معضلات زیست‌محیطی برای اشترانکوه عنوان کرد و گفت: چرا ما باید در منطقه حفاظت‌شده شاهد آبزی‌پروری، گسترش زمین‌های کشاورزی و ... باشیم.

جاده‌سازی به‌صورت چراغ خاموش در دل منطقه حفاظت‌شده

این کارشناس محیط‌زیست همچنین چرای دام‌ها و وجود انواع گله در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه را یکی دیگر از معضلات زیست‌محیطی در این منطقه عنوان کرد و گفت: همچنین سگ‌های گله موجب تنش برای موجودات این منطقه می‌شود.

تیزهوش یکی دیگر از معضلات زیست‌محیطی در منطقه اشترانکوه که طی دهه‌های اخیر موجب نگرانی فعالان محیط‌زیست شده را احداث جاده از سمت شهرستان الیگودرز به سمت دریاچه گهر عنوان کرد و گفت: متأسفانه از سال‌های گذشته شاهد احداث جاده از سمت شهرستان دورود و «درب آستانه» و همچنین از سمت شهرستان الیگودرز و منطقه «خلیل خان» به سمت دریاچه گهر هستیم.

وی بابیان اینکه طی سال‌های اخیر به‌صورت چراغ خاموش شاهد احداث جاده از سمت الیگودرز هستیم گفت: طی این سال‌ها به‌صورت «یک متریک متر» شاهد احداث جاده از سمت الیگودرز به سمت دریاچه گهر بوده ایم.

۳۰ دقیقه تا نابودی گهر!

این کارشناس محیط‌زیست بابیان اینکه با احداث این جاده امروز در مدت‌زمان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه گردشگران به دریاچه کوچک گهر می‌رسند افزود: درواقع این جاده از الیگودرز به سمت دریاچه گهر را باید به‌عنوان «جاده‌ای به سمت تباهی منطقه اشترانکوه» نام‌گذاری کرد.

درواقع  این جاده، جاده‌ای به نام روستائیان و به کام سودجویانی بوده که اسباب تخریب ذخیره‌گاه‌های طبیعی و کم‌نظیری همچون اشترانکوه را رقم می‌زنند

تیزهوش بابیان اینکه احداث این جاده از سمت الیگودرز به سمت دریاچه گهر در حالی صورت می‌گیرد که هیچ روستایی در این منطقه وجود ندارد تصریح کرد: درواقع  این جاده، جاده‌ای به نام روستائیان و به کام سودجویانی بوده که اسباب تخریب ذخیره‌گاه‌های طبیعی و کم‌نظیری همچون اشترانکوه را رقم می‌زنند.

وی بابیان اینکه این جاده فقط مانده که آسفالت شود بیان داشت: همه ما وظیفه‌داریم که از احداث این جاده جلوگیری کنیم و این در حالی است که هیچ‌گونه نظارتی در این زمینه از سوی متولیان صورت نمی‌گیرد.

نرمش مدیران مقابل تخریب‌های اشترانکوه

این کارشناس محیط‌زیست با تأکید بر اینکه متولیان محیط‌زیست در استان و در سازمان باید پاسخگو باشند گفت: در این رابطه باید از مدیران محیط‌زیست پرسید این‌همه نرمش در مقابل تهدیدهای گسترده که منابع زیستی ما را نشانه گرفته‌اند به چه دلیل بوده و چرا با حمایت نکردن از محیط بانان و انتخاب مدیران غیرمتخصص سبب بروز تنش‌های زیستی در این منطقه حفاظت‌شده می‌شوند.

تیزهوش تأکید کرد: تمام این مدیران در از بین رفتن مناطقی همچون اشترانکوه سهم داشته و باید پاسخگوی نسل امروز و نسل‌های آتی باشند چراکه با عملکرد خنثی خود اسباب بروز مالیات‌های سنگین زیستی همچون از بین رفتن منابع آب‌وخاک و تنوع زیستی را فراهم کرده‌اند.

وی بابیان اینکه امروز دیگر نمی‌توان در مقابل چنین اتفاقاتی سکوت کرد چراکه سکوت در مقابل از بین رفتن تنوع زیستی لرستان که قلب همیشه تپنده زاگرس بوده خیانتی آشکار به آیندگان است گفت: اشترانکوه و دریاچه گهر میراث مشترک تمام نسل‌ها بوده و باید در مقابل کوچک‌ترین تنش زیستی در آن شجاعانه ایستاد.

سخن قابل‌تأمل مدیرکل محیط‌زیست: جاده‌سازی را به‌شدت تکذیب می‌کنم!

این کارشناس محیط‌زیست بیان داشت: مدیران و متولیان بهتر است شرایط بررسی و شناخت آسیب‌های جدید و جدی که به اشترانکوه ممکن است از طریق این جاده وارد شود را از طریق کارشناسان زیستگاه‌ها و متخصصین تنوع زیستی فراهم کرده تا بدین طریق از شدت تخریب‌ها کاسته شود چراکه هنوز هم می‌توان با راهبردهای مدیریتی از عمق آسیب‌ها کم کرد.

این سخنان در حالی مطرح می‌شود که مسئولان و متولیان استان در زمینه وضعیت دریاچه گهر اظهارات دیگری دارند.

در این میان مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست لرستان سخنانی قابل‌تأمل دارد و مدعی است که احداث جاده دسترسی به گهر از سمت شهرستان الیگودرز صحت ندارد و می‌گوید: من احداث این جاده را به‌شدت تکذیب می‌کنم.

احداث جاده دسترسی برای عشایر!

وی در ادامه گفتگوی خود با خبرنگار مهر بابیان اینکه این جاده که هم‌اکنون تا منطقه «تا پله» احداث‌شده یک جاده دسترسی عشایری است ادامه داد: این جاده از ده‌ها سال گذشته احداث‌شده است.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست لرستان در ادامه سخنان خود بابیان اینکه سال ۸۱ که در محیط‌زیست مشغول به کار بودم به خاطر جلوگیری از احداث این جاده دسترسی از مدیرکلی عزل شدم عنوان کرد: استاندار وقت، آن زمان می‌خواست که در این منطقه جاده دسترسی احداث کند.

فتحی بیرانوند بابیان اینکه ما به‌هیچ‌وجه اجازه احداث این جاده را نخواهیم داد گفت: تا زمانی که مدیرکل محیط‌زیست هستم جاده دسترسی به دریاچه گهر ساخته نخواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه آن جاده که هم‌اکنون وجود دارد یک جاده دسترسی عشایری است بیان داشت: عشایر نیز صدها سال بوده که ساکن این منطقه هستند یک سری امکانات اولیه برای دسترسی می‌خواهند و منطقه اشترانکوه «چند سال بوده که به منطقه حفاظت‌شده تبدیل‌شده است».

با هماهنگی محیط‌زیست جاده دسترسی عشایر بهسازی می‌شود

مدیرکل محیط‌زیست لرستان بیان داشت: این جاده، یک جاده دسترسی عشایری بوده که در برخی مواقع به دلیل وقوع سیلاب که راه عشایر قطع‌شده بود با هماهنگی خود محیط‌زیست آن جاده دسترسی در نقاط بسیار کوتاهی بهسازی شده است.

فتحی بیرانوند خطاب به خبرنگار مهر تأکید کرد: جاده‌ای در این منطقه کشیده نشده و در آینده نیز کشیده نمی‌شود و خیال شما راحت باشد که تا زمانی که من هستم این جاده احداث نمی‌شود.

ایجاد ایست بازرسی در محل دریاچه گهر

همچنین معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار لرستان در رابطه با برخی تخریب‌های انسانی در محیط‌زیست دریاچه گهر اشاره کرد و گفت: دریاچه گهر یک منطقه حفاظت‌شده برای عاشقان محیط‌زیست بوده تا به این دریاچه به‌عنوان موهبت الهی نگاه کنند نه اینکه نوشابه‌ها و مواد غذایی مضر را با خود آنجا برده و این مکان گردشگری را به زباله‌دان تبدیل کنند.

محمد اصلانی مدعی شد: اخیراً تصمیم گرفته‌شده هرکسی بخواهد به دریاچه گهر ورود پیدا کند ابتدا در ایست بازرسی مواد، تجهیزات و امکانات وی بازرسی‌شده تا از ورود موادی که ممکن است محیط‌زیست را تخریب کند به این منطقه جلوگیری شود.

معاون عمرانی استاندار لرستان بابیان اینکه رسانه‌ها باید در این زمینه ورود جدی داشته و فرهنگ‌سازی کنند ادامه داد: دریاچه گهر یک منطقه حفاظت‌شده است و افراد علاقه‌مند و دوستدار محیط‌زیست فقط باید برای دیدن جلوه‌های زیبای آن به این منطقه عزیمت کنند.

بنابراین گزارش مطابق برآوردهای صورت گرفته توان طبیعت‌گردی در منطقه دریاچه گهر سالانه تنها یک هزار و ۵۰۰ نفر است و روزانه تعداد طبیعت گردان نباید از چند ده نفر تجاوز کند درحالی‌که این منطقه طی فصل گردشگری میزبان بیش از ۷۰ هزار گردشگر است و همین امر مدیریت این منطقه را با دشواری‌هایی مواجه کرده است.

 دریاچه گَهر در میان رشته‌کوه اشترانکوه در استان لرستان واقع است. این دریاچه در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه و بین بخش زز و ماهرو الیگودرز و بخش مرکزی دورود قرار دارد قرار دارد.

این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران به شمار می‌رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه واقع‌شده است.