خوشنام‌ترین چهره های سلسله بدنام قاجار

همه ما با شنيدن نام سلسه قاجار به ياد پادشاهان بي‌لياقت، قراردادهاي ننگين و روز‌به‌روز آب رفتن کشور مي‌افتيم. اين در حالي است که دوره قاجاريه يکي از دوره‌هايي است که هنر و معماري در ايران اوضاع خوبي داشت و شايد اگر به جاي حکومت‌داري، فقط هنر مملکلت در دست اين خاندان بود، اوضاع کشور بهتر بود! در ميان تمام اشخاص معروفي که در اين دوره به کشور خيانت کرده‌اند و آن را بر باد داده‌اند، بزرگان خوشنامي هرچند کم هم وجود دارند.

عباس ميرزا

عباس ميرزا پسرِ فتحعلي شاه قاجار، در سال ۱۱۶۸ در آمل متولد شد. او بر خلاف پسران ديگر فتحعلي‌شاه در دوران کودکي، طفلي مريض‌المزاج ولي فوق‌العاده مودب، سر به زير و محجوب بود. به دليل درايت و کارداني پدر او را به وليعهدي و حکومت آذربايجان منتصب مي‌کند. عباس‌ميرزا در طول زندگي کوتاه خود اقدامات مثبتي در جهت پيشرفت کشور انجام داد. اعزام دانشجويان به اروپا براي تحصيل، اصلاحات در ارتش گوشه‌اي از اقدامات اصلاحي اوست. عباس ميرزا از معدود قاجارياني است که عرق ملي زيادي داشت و پس از عهدنامه گلستان، تلاش زيادي براي جنگ با روسها انجام داد؛ اما به دليل آشفتگي‌هايي در سپاه خود، به ناچار در منطقه ترکمنچاي مجبور به تسليم شد و عهدنامه ديگري امضا شد.

انيس الدوله

انيس‌الدوله ملکه کشور در زمان ناصرالدين شاه و يکي از افراد تاثيرگذار دربار بود. نام اصلي اش فاطمه بود، دختر نور محمد، از گرجياني که در زمان صفويه، اجدادش را از گرجستان کوچانده و در مازندران سکونت داده بودند. انيس‌الدوله زني با درايت بود که هوش سياسي داشت و علاوه بر نظم دادن به امور حرمسرا، در برخي مسائل سياسي کشور موثر بود. اطاعت از مرجعيت در واقعه تنباکو و رهبري مبارزه در داخل دربار يکي از مهم ترين اتفاقاتي است که انيس الدوله در آن نقش به‌سزايي داشت. او با تدبير و سياست خاص خود نهضت تنباکو را در داخل قصر پي‏گيري کرد تا جايي که وقتي شاه با انيس‌‏الدوله روبه‌رو مي‌شود و از او مي‌پرسد: «خانم، چرا قليان‏ها را از هم جدا و جمع مي‌‏کنند؟» او جواب مي‌دهد: «براي آنکه قليان حرام شده» ناصرالدين شاه روي در هم کشيده مي‌گويد: «که حرام کرده؟» انيس الدوله با همان حال مي‌گويد: «همان کس که مرا به تو حلال کرده» شاه بعد از آن هيچ نگفت و برگشت و براي آنکه مبادا به احترامش لطمه اي وارد شود، بعد از آن به هيچ يک از نوکران خود دستور نمي‏داد قليان بياورند و در تمام دربار قليان‏ ها را جمع کردند. انيس‌الدوله از اولين زناني است که دربار منشي زن مخصوص‌به‌خود داشته است.

سيف‌الدوله

مرحوم محمد ميرزا سيف الدوله خود از خانواده قاجار بود، همواره از بي عدالتي دولت قاجار شکايت داشت و روزي به سبب آگاه شدن از فقر مردم ملاير بسياري از اموال خود را جهت رفاه حال مردم اين شهرستان وقف کرد. مرحوم محمد ميرزا سيف الدوله به هنگام سفر از کرمانشاه به تهران در ملاير براي استراحت يک روزه اقامت مي کند که مردم شهر را از نظر بهداشت عمومي و علم و دانش در سختي مي بيند. مردم به بيماري حاد مبتلا و با فقر شديد مواجه بوده اند و املاک ملاير به طور خالص متعلق به دولت بوده است. همان جا تصميم مي‌گيرد تمام اموال دولت را بخرد و وقف بيمارستان و بهداشت و درمان و تعليم و تعلم و کمک به فقرا کند. به محض رسيدن به تهران اقدام به پيشنهاد خريد املاک مي کند و مورد موافقت دولت وقت قرار مي گيرد پس از تملک قانوني اقدام به تنظيم وصيتنامه مي کند.
مرحوم سيف الدوله اقدام به احداث بيمارستان و مدرسه کرده و پارک ملاير مشهور به پارک سيفيه را به سبک بسيار عالي براي تفريح مردم احداث مي کند. چندين مرکز آموزشي ، درماني ، بهداشتي ، کتابخانه ، مدرسه شبانه روزي ، دانشکده علوم قرآني و چندين مرکز عام المنفعه از اثرات و ثمرات مورد وقف آن مرحوم است.

سيد باقرخان کاظمي

يکي از رجال دوره قاجار «سيد باقر کاظمي» است که در دوره نخست وزيري مصدق معاونت او را بر عهده داشته است. حجت‌الاسلام «رسول جعفريان»، تاريخ‌دان، او را يکي از شخصيت‌هاي خوشنام اين سلسله مي‌داند و درباره آن در وبلاگش مي‌نويسد. «آدمي بوده بسيار متدين، عميقا ملي که آخرين پست سياسي او هم معاونت دکتر مصدق در دوره نخست وزيري او بود که پس از آن بازنشسته شد. از جواني در وزارت خارجه و گاهي هم در وزارت خانه هاي ديگر بوده و کار بسيار با ارزشي که کرده نگارش خاطراتش است که تاکنون سه جلد آن تا آخر اسفند ۱۳۱۴ است و نشر تاريخ ايران با صبر و حوصله آن را منتشر کرده است.»

فخرالدوله

يکي ديگر از شخصيتهاي خوشنام قاجاريه زني کاردان به نام اشرف الملوک ملقب به فخرالدوله دختر مظفر الدين شاه قاجار است. فخرالدوله که زني ثروتمند بود علاوه بر برقرار کردن سيستم تاکسيراني در تهران به احداث مسجد فخرالدوله و چند بناي ديگر نيز پرداخت و خيلي زود توانست لياقت و کارداني خود را بروز دهد و تاريخ از او به عنوان يک زن خلاق، اجتماعي، مدير و مدبر ياد کرده است وي همچنين به مرداني که مي خواستند متاهل شوند يک تاکسي براي امرارمعاش هديه مي داده است. فخرالدوله از ثروت خود در امور خيريه نيز نيز فروگذاري نکرد و در اين راه آسايشگاه سالمندان کهريزک در املاک موروثي اش تاسيس شد که امروزه خبر عظيم ترين موسسات ياري رسان به مصدومان و از کار افتادن و سالمندان به شمار مي رود.