روستای تاریخی «شواز» تفت در یک نگاه

 

شواز از آبادی‌های قدیمی یزد است که از پشت به کوه تکیه دارد و از روبه رو دید باز و بسیارزیبایی به دشت‌های وسیع دارد و علاوه بر طبیعت جذاب به جهت داشتن آثار تاریخی پیش از اسلام، بسیار حائز اهمیت است، قلعه محکم، بزرگ و مرتفع شواز و وجود قبرستان‌های قدیمی در این روستا، دال بر کهنگی آبادی است اما آنچه تاریخ، زیست در این منطقه را به گذشته‌ای دور متصل می‌کند، وجود سنگ‌نگاره‌هایی است که در یک مطالعه تطبیقی و در مقایسه با سنگ‌نگاره‌های کوه ارنان(با قدمت ۷ تا ۱۲هزار سال) مشابهتی را نشان می‌دهد .

 

موقعیت استقرار و شرایط توپوگرافی روستای شواز که مشابهت زیادی با روستای توران پشت شهر نیر شهرستان تفت دارد، وسعت زیاد کفه طاقستان را تحت تسلط خود دارد و کیفیتی اساطیری را به ذهن متبادر می‌سازد.

 

این ویژگی باعث شده که بتواند خطر هجوم غارتگران و متجاوزین را که بیشتر از سمت کفه و منطقه فارس روستا را تهدید می‌کرده، خنثی و بدین ‌وسیله دوری فاصله از مرکز و شهرهای بزرگ را جبران کند .

 

روستای شواز به دلیل قدیمی و تاریخی بودنش آثار طبیعی، معنوی و تاریخی با ارزشی را در خود جای داده که قلعه تاریخی آن در آذرماه 1395 با شماره 31623، سنگ نگاره‌های هس بخته این روستا در مرداد ماه 1382 با شماره ۹۲۶۷ و گورستان قدیمی آن در خرداد ماه 1382با شماره ۹۱۲۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .

 

قلعه محکم و با عظمت شواز کهن‌ترین قلعه یزد و مهمترین قلعه کوهستانی و نمونه ارزشمند معماری این منطقه محسوب می‌شود که پس گذشت سالیان درازی از عمر آن همچنان پا برجا و استوار در قلب این روستای زیبا خود نمایی می‌کند .

 

این قلعه که علاوه بر استفاده مسکونی به عنوان دژی مستحکم در برابر مهاجمان نیز استفاده می‌شده است بر روی صخره‌ای سنگی از سنگ‌های سخت رسوبی به ارتفاع 100 متر ساخته شده و بر تمام زمین‌های اطراف دید و تسلط کامل دارد و مساحت آن در حدود پنج هزار متر مربع است.

 

مصالح بکار برده شده در ساخت این قلعه خشت، گل، سنگ، ملاط ها از جنس گل و گاه با کاه خرد شده و ریگ اندود و دیوارها از گل است. در ساخت بعضی قسمت‌های بنا مانند سقف یک اتاق آن از تیرهای چوبی مقاوم ازجنس چوب سنجد استفاده شده است. این قلعه به شیوه معماری ساسانی ساخته شده، سفال‌های خاکستری مکشوفه درون قلعه، سنگ نبشته‌ای که در بدنه سنگی یکی از دیوارهای داخلی قلعه کشف شده و همچنین وجود قوس‌های موجود در اتاق‌ها و راهروهای این دژ که متعلق به دوران پیش از اسلام است، نشان از عمر و قدمت بسیار این قلعه دارد.

 

قلعه شواز همچون دیگر قلاع دارای برج‌هایی برای دیدبانی و حفاظت از قلعه است، این برج‌ها با خشت ساخته شده و برای افزایش استحکام و مقاومت با سنگ نماسازی شده است .

 

از زیبایی ها و ویژگی‌های دیگر این بنا درب قلعه است که از سنگ یکپارچه رسوبی تهیه و نصب شده است، علاوه بر این در داخل قلعه واحدهایی وجود دارد که بیشتر شبیه به مغازه است که این مغازه‌ها در دل سنگ ایجاد شده که حکایت بر قدمت آن دارد .

 

قبرستان شواز نیز یکی از قبرستان‌های عجیب و تاریخی ایران است که دارای قبرهایی با سنگ‌های عمودی که هیچگونه مطلبی بر روی آنها نقش نشده و ارتفاع آنها از سطح زمین به نیم متر می‌رسد است، قبرهای این قبرستان که تعدادشان به 40 عدد می‌رسد، به دوران قبل از اسلام بر می‌گردد در واقع قدمت این قبرستان به خاطر داشتن سنگ‌های قدیمی به قرن ششم تا هشتم هجری می‌رسد .

 

گفتنی است؛ روستای تاریخی شواز یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان تفت استان یزد است که جشنواره هایی در راستای معرفی آداب و رسوم، مراسم آئینی، اجرای موسیقی و نواهای محلی، معرفی صنایع دستی، پوشش سنتی، غذاهای محلی و معرفی ظرفیتها و استعدادهای فرهنگی و گردشگری این روستا همه ساله به همت بخشداری,دهیاری و شورای اسلامی روستای شواز برگزار می شود که جشنواره « شب باد تا شواز» یکی از این جشنواره‌های فرهنگی گردشگری است  که نمایشگاه صنایع دستی و غذاهای محلی، شبیه‌خوانی، چاووشی‌خوانی، شب شعر روستا، بوم‌گردی، رصد ستارگان و اجرای بازی‌های سنتی و محلی از جمله برنامه‌های این جشنواره است .