سقاخانه ها؛ هویت مذهبی محلات پایتخت

به گزارش بزنیم بیرون ، «سقاخانه» به فضای کوچکی در معابر عمومی اطلاق می ‌شود که اهالی و کسبه برای آب دادن به رهگذران تشنه احداث می کردند؛ ظروف سنگی بزرگی حوز مانندی که آب آشامیدنی در آنها ریخته و پیاله ‌هایی با زنجیر به آنها وصل می شد تا عابران به راحتی آب بنوشند؛ سقاخانه ها به یاد امام حسین(ع) و 72 تن از یاران ایشان ایجاد و وقف می شد تا همانند سایر بناها از جمله حمام، مدرسه و مسجد کاربری عمومی داشته باشد.

سقاخانه‌ها بیشتر جنبه خدماتی داشتند و بانیان آنها بیشتر به منظور ثواب بردن، اقدام به ساخت و نگه داری آنها می ‌کردند؛ برخی سقاخانه ها بطور دائمی در طول سال برای عموم فعال بود و برخی نیز تنها در ایام عزاداری سید الشهدا(ع) در ماه محرم برپا می ‌شدند.
در گذشته برای آگاهی دادن به رهگذران در شب، شمع ‌هایی اطراف سقاخانه روشن می ‌شد و بعدها کسانی که نذر و نیازی داشتند با روشن کردن شمع، سقاخانه ‌ها روشن نگه می داشتند.
در تهران تعداد کامل سقاخانه ها ثبت نشده و آمار دقیقی از تعداد آنها در دست نیست، پیگیری خبرنگار برای دریافت آماری از تعداد سقاخانه های موقوفی از اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران نیز نتیجه ای نداشت.
احمد حکیمی پور رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: به عنوان عضو شورای شهر از ابتدای حضور در شورا و فعالیت کمیته میراث فرهنگی به دنبال آمار دقیقی از سقاخانه های موجود در تهران بودم ولی نتوانستم آماری کسب کنم.
وی گفت: این خلا موجب می شود که چنانچه این بناهای تاریخی که هویت فرهنگی و پیشینه میراثی تهران هستند، تخریب شود کسی در جریان قرار نگیرد.
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز آمار دقیقی از تعداد سقاخانه ها در شهر تهران ندارد و از هشت سقاخانه به عنوان سقاخانه های واجد ارزش تاریخی یاد می کند.
سقاخانه های نوروزخان در خیابان 15 خردادماه، عزیز محمد و کل عباسعلی در خیابان وحدت اسلامی، آینه در خیابان ظهیرالاسلام، دباغ ها در بازار مولوی، گذر قلی در امتداد بازارچه پاچنار، شیخ هادی در خیابان شیخ هادی، حضرت ابوالفضل در خیابان ناصر خسرو، هشت سقاخانه ای است که اسامی آنها در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به عنوان واجد ارزش تاریخی ذکر شده است.
نبود آمار دقیق از تعداد سقاخانه ها شاید نشانی از فراموش شدن آنها باشد؛ مکان هایی که روزی هویت مذهبی شهر تهران با نمایان می کردند.
احمد حکیمی پور رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران همچنین بر ضرورت حفظ سقاخانه ها در شهر تهران تاکید دارد و می گوید: اغلب سقاخانه ها در شهر تهران وقف عام هستند و متولی سقاخانه های وقفی قطعا اوقاف است.
وی گفت: شهرداری تهران و خصوصا سازمان زیباسازی شهرتهران نیز در برابر سقاخانه ها به عنوان یک المان شهری وظایفی دارند ولی اصولا متولی سقاخانه ها، نیستند.
وی افزود: کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران برای حفظ سقاخانه ها در تهران و جلوگیری از دزدی کاشی ها و تخریب آن به عنوان یک سازمان فرانهادی و سیاستگذار و مردم نهاد محسوب می شود که می تواند مشارکت همه نهاد را جلب کند و از دستگاه ها در برابر مسائل مربوط به شهر بازخواست کند.
وی اظهار کرد: قطعا سقاخانه ها به عنوان یک سنت دیرینه و حسنه گذشتگان که غالبا همراه با طراحی زیبا و المان های شاخص از نظر معماری هستند، امروز نیازمند حفاظت و نگهداری است و شورای شهر و کمیته میراث فرهنگی نیز در این باره ورود داشته است.
حکیمی پور خاطرنشان کرد: در چند سال اخیر شهرداری در مناطق دارای بافت تاریخی از جمله مناطق 12 و 11 تعدادی از سقاخانه های تاریخی تهران را مرمت کرده است.
وی یادآور شد: شهرداری تهران در سال های اخیر نسبت به ایجاد تعدادی سقاخانه در شهر اقدام کرده و کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران به عنوان یکی از وظایف خود موضوع سقاخانه ها را رصد می کند.
وی با بیان اینکه سقاخانه ها به عنوان بخشی از فرهنگ تهران در سال های اخیر مورد غفلت واقع شده اند اظهار کرد: سقاخانه ها در گذشته و با نبود آب شرب سالم برای همگان ساخته می شد تا عابران و رهگذران تشنه لب سیراب شوند؛ اما پس از ورود آب شرب و لوله کشی شهر تهران و پیشرفت تکنولوژی کم کم این فرهنگ قدیمی و دیرینه پایتخت منسوخ شد.
وی گفت: امروز جز معدود سقاخانه های قدیمی شهر، سقاخانه جدیدی ایجاد نمی شود و جای سقاخانه ها را آب سردکن ها با کارکردی دیگر گرفته اند.
عضو شورای شهر تهران یادآور شد: باید شورای فرهنگ عمومی استان تهران و شورای شهر با همکاری سایر نهادها بر این موضوع تمرکز کرده و با ایجاد سقاخانه های جدید، هویت گذشتگان را احیا کنند.
سقاخانه ها و کارکرد آنها در ده های اخیر هویت و کارکرد خود را نزد نسل حاضر از دست داده و نیازمند احیا هستند.
Waves Waves Waves

دوست داری یه مقاله بنویسی

اگه فکر می‌کنی حرفی برای گفتن داری، می‌تونی یه مقاله کاربردی یا جذاب برای سایت بنویسی.