مردی که تاریخ را مرمت می‌کند
به گزارش بزنیم بیرون ، «مسعود خسروی» مدت 18 سال نقاشی لاکی و 22 سال نگارگری انجام می‌دهد. او که نسخ قدیمی بسیاری را مرمت می‌کند، می‌گوید: قدیمی‌ترین نسخی که مرمت کرده‌ام متعلق به قرن چهارم و قدیمی‌ترین نقاشی لاکی هم مربوط به دوره صفویه بوده است. در کنار آنها قرآن خط کوفی متعلق به قرن چهارم را هم مرمت کرده‌ام. کارهای لاکی مربوط به دوره صفوی به بعد را هم از هر شکل و قالبی (قلمدان، قاب آینه، جلد و ...) که به دستم رسیده باشد مرمت کرده‌ام. بیشتر از هر کاری جلد مرمت کرده‌ام، زیرا 90 درصد جلدهای قدیمی به شکل لاکی بوده است.
این هنرمند ادامه می‌دهد: کارم را نزد استادان تاکستانی و علیجان‌پور شروع کرده‌ام و بعدها با هنر لاکی آشنا شدم. ابتدا با خوش‌نویسی و نگارگری شروع به کار کردم و بعدها به نقاشی لاکی روی آورده‌ام و به صورت تجربی و عملی آن را پیاده کردم و حالا حدود 18 سال است که نقاشی لاکی را انجام می‌دهم و حدود 22 سالی می‌شود که نگارگری می‌کنم. در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی زیادی از جمله کشورهای لهستان و ابوظبی شرکت کرده‌ام و آنها هم از این هنر استقبال خوبی کرده‌اند. حتی آثاری هم خریده‌اند اما چیزی سفارش نداده‌اند.
هنر هند برجسته‌تر از هنر ماست
او درباره تاریخچه نقاشی لاکی اظهار می‌کند: این هنر از اوایل صفویه شکل گرفت. قبلا کارهایی که انجام می‌داد‌ه‌اند با سوخت چرم بوده است. بعد از آشنایی با خمیر کاغذ و مقوا، روی جلد را نقاشی می‌کشیدند و برای حفظ و نگهداری آن از لاک یا روغن کمان که برای صیقلی کردن سطح تیر و کمان بوده استفاده می‌کرده‌اند تا آسیب نبیند. این هنر پیشرفت می‌کند و در دوره زندیه و قاجار به اوج خودش می‌رسد و به صورت‌های مختلف و به شکل قلمدان، جعبه، قاب آیینه و غیره استفاده می‌شده است و همچنان هم می‌شود.
نقاشی لاکی
خسروی درباره خاستگاه نقاشی لاکی می‌گوید: این رشته در روسیه، هند و چین هم انجام می‌شده و می‌شود. در حال حاضر درباره اینکه این رشته از هندوستان، ایران یا چین شروع شده، اختلاف نظر وجود دارد. شاید هزار سال پیش هم از لاک در کارهایمان استفاده می‌کردیم اما هنر هند برجسته‌تر از هنر ماست و نمی‌توان به طور تخصصی گفت این رشته متعلق به کجاست، همانطور که نمی‌توان درباره خاستگاه مینیاتور اظهار نظر کرد.
این هنرمند اضافه می‌کند: من از سال 72 نگارگری را شروع کردم. تعداد هنرمندانی که در این رشته کار می‌کنند کم است و این هنر مثل سابق نیست. نقاشی لاکی طوری عنوان شده که فکر می‌کنند هرکاری که روی آن لاک روغنی بخورد نقاشی لاکی است اما این طور نیست و برای این هنر باید مراحلی طی شود. نقاشی لاکی به لحاظ طراحی و ساخت و ساز با نگارگری متفاوت است و این طور نیست که تنها با لاک شکل بگیرد. این رشته در همه جای ایران کار می‌شده اما در گذشته بیشتر در اصفهان، شیراز و تهران انجام می‌شده است.
هنری که اشتباه تدریس می‌شود
او درباره آموزش نقاشی لاکی بیان می‌کند: کسانی باید سراغ این هنر بروند که قبلا دوره نگارگری را گذرانده باشند. من نیز این رشته را به کسانی که نگارگری را گذرانده باشند، آموزش می‌دهم . متاسفانه این هنر در دانشگاه‌های علمی کاربردی به شکل کاملا اشتباه تدریس داده می‌شود. کسانی که درباره این رشته اطلاعات سطحی دارند و تجربه‌ای در زمینه نقاشی لاکی نداشته‌اند، آن را تدریس می‌کنند. متاسفانه واحدهای عملی این رشته جدی گرفته نمی‌شود. بعد از شروع کار و آموزش به دانشجویانی که در این رشته در دانشگاه تحصیل کرده‌اند متوجه شدم برخی که تمایل به یادگیری داشتند و مدعی بودند هیچ تخصصی ندارند و هر کاری که در دوران دانشجویی ارائه می‌دادند مورد تایید استاد مربوطه شان واقع می‌شده است چون استاد چیزی نمی‌دانسته که بخواهد به دانشجو منتقل کند. متاسفانه این مشکل تنها محدود به رشته نقاشی لاکی نیست و به هنرهای دیگر از جمله نگارگری هم سرایت کرده است.
خسروی اضافه می‌کند: به دانشجوهایی که می‌خواهند کاغذسازی را یاد بگیرند، آموزش می‌دهند که مقوا را خیس کنند و به کاغذ تبدیل کنند! متاسفانه این رشته به شکل صحیح آموزش داده نمی‌شود و برخی دیگر هم اطلاعات خوبی در این رشته دارند، آن را به راحتی در اختیار نسل جدید نمی‌گذارند به همین دلیل تدریس مدونی در این باره نداریم. من هم تنها به افرادی که نگارگری را آموزش دیده باشند و بخواهند نقاشی لاکی را یاد بگیرند، آموزش می‌دهم و به کسانی که بدون پیش زمینه‌ای می‌خواهند این رشته را یاد بگیرند آموزش نمی‌دهم.
نقاشی لاکی
این هنرمند ادامه می‌دهد: قیمت نقاشی لاکی متناسب با زحمت و کارهایی انجام شده تعیین می‌شود. یعنی قیمت هر کار هنری بنا بر اقداماتی که روی آن صورت می‌گیرد سنجیده می‌شود. بعد از آنکه نقاشی تمام می‌شود باید مراحل بسیاری طی شود تا نقاشی لاکی شکل بگیرد و این کار کمی زمان می‌برد. ساخت جعبه در نقاشی لاکی بسیار زمان بر است. ساخت یک جعبه پرکار درجه یک 6 ماه تا یک سال زمان می‌برد تا تمام شود و جعبه‌ای که هنرمند برای ساختش آنقدر زمان می‌گذارد حداقل حدود 80 میلیون تومان قیمت گذاری می‌شود. مردم بعد از دیدن قیمت کارهای نگارگری گُل و مرغی که حداقل یک ماه برای ساخت آن زمان گذاشته‌ایم و حدود سه میلیون برای آن قیمت تعیین کرده‌ایم، جا می‌خورند اما در واقع این قیمت برای درآمد یک هنرمند چیزی نیست، ما چنین مشکل‌هایی هم داریم. متاسفانه مردم برای هنر ارزش قائل نیستند و برای آن هزینه نمی‌کنند. به نحوی نقاشی لاکی مخاطب خاص خودش را دارد.
او می‌افزاید: من در کنار نقاشی لاکی کار مرمت نسخ هم انجام می‌دهم. اگر بخواهیم تنها با هنر لاکی روزگار را بگذرانیم به مشکل برمی‌خوریم بنابراین در کنار مرمت، نگارگری و نقاشی لاکی را هم انجام می‌دهم.
کاری که تمامی ندارد
خسروی در پاسخ به خبرنگار ایسنا مبنی بر اینکه مگر چقدر کار لاکی برای مرمت به شما ارائه می‌شود که تبدیل به شغل اصلی‌تان شده است؟ می‌گوید: اتفاقا این موضوع برای خودم هم جای سوال است. خوشبختانه حدود 18 سال است که نقاشی لاکی مرمت می‌کنم اما این کار هیچ وقت تمام نمی‌شود. شاید یکی از دلایلش این است که مرمت کار خوب نداریم.
این هنرمند بیان می‌کند: معمولا 90 درصد کارهایی که برای مرمت آورده شده‌اند به سرانجام خوب رسیدند مگر آنکه کاری از نظر هنری ارزش نداشته باشد، زیرا هر کاری که در دوره خودش ساخته شده باشد لزوما ارزش هنری نداشته است. همه کارها در دوره صفویه و قاجار هم با کیفیت و درجه یک نبوده‌اند حالا فکر کنید آن کار بعد از گذشت 200 سال آسیب هم دیده باشد، آن کار دیگر ارزشی ندارد که بخواهیم مرمتش کنیم. البته این نوع کارها هم قابل مرمت هستند اما ارزش آن را ندارند.
خسروی می‌گوید: در تهیه مواد اولیه مشکل ندارم اما فروش بزرگترین دغدغه هر هنرمند است. من فکر می‌کنم برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی می‌تواند به معرفی و فروش این هنر کمک کند. از طرفی تا توریست وارد کشوری نشود هنر آن کشور هم مهجور می‌ماند. اینکه تنها این کار تولید و به هموطنان کشور خودمان عرضه شود، کافی نیست چون تا حدی می‌توان این هنر را در ایران فروخت اما اگر این هنر وارد کشورهای دیگر شود خیلی از مسائل فرق می‌کند.
دوست داری یه مقاله بنویسی
اگه فکر می‌کنی حرفی برای گفتن داری، می‌تونی یه مقاله کاربردی یا جذاب برای سایت بنویسی.