مروری بر همه جاذبه های تاریخی هرمزگان

 

وی از نوادگان امام موسی ابن جعفر(ع) می باشد که از سالیان دور مورد توجه عموم مردم خصوصا مردم استان هرمزگان بوده و هر ساله پذیرای زائران بی شمار مشتاق خود می باشد.

 

امامزاده شاه محمد تقی (بندرعباس)

این امامزاده مورد توجه بسیاری از مردم قرار دارد به حدی که در گذشته زواری که ازپاکستان و بنگلادش به زیارت امام رضا می رفتند ابتدا به این زیارت می آمدند.

 

معبد هندوها (بندرعباس)

 

ساختمان معبدوها در سال 1310 ه . ق احداث شده . اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهار گوش میانی که بر روی آن گنبدی قرار گرفته است .سبک معماری این گنبد آن را نه تنها از بناهای کرانه خلیج فارس بلکه از کل ایران متمایز می سازد .طرح این بنا کاملا متاثر از معماری هندی می باشد .

 

مسجد جامع دلگشا (بندرعباس)

 

این بنا در نبش بلوار طالقانی ( ساحلی ) و خیابان مسجد جامع بندرعباس قرار گرفته و از آثار قرن دوازده و سیزده هجری قمری محسوب می گردد . این بنا شامل شبستان دو قسمت قدیمی الحاقی است . بخش قدیمی دارای ستونهای متعدد با سر ستونهای گچبری شبیه به مسجد گله داری و مسجد دژگان است . این بنا به شماره 1599 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است .

 

مسجد گله داری (بندرعباس)

این مسجد در سال 1296 ه . ق در شهر بندرعباس ساخته شده و دارای صحن ، شبستان و مناره است . شبستان بزرگ مسجد دارای 36 ستون مزین به گچبری است .

 

خانه گله داری (بندرعباس)

 

این بنا مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی می باشد و مالک آن حمزه گله داری است . بنا در دو طبقه که طبقه پایین فاقد ارزش معماری است ساخته شده .

 

حمام گله داری (بندرعباس)

 

این حمام تنها حمام باقیمانده قدیمی شهر بندرعباس است و احداث آن دراواخر قرن سیزدهم هجری قمری صورت گرفته است .در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی استان هرمزگان مورد بهره برداری می باشد .

پیشینیه تاریخی حمام گله داری :

در حاشیه خلیج فاری و در بلوار ساحلی شهر بر روی بستری رُسی که قابلیت نفوذپذیری آن به دلیل اشباع شدن از آب دریا بسیار زیاد است ، یکی از حمام های قدیمی به جا مانده شهر بندرعباس بنا شده است .

قدمت این حمام به دوره قاجاریه می رسد و تاریخ احداث اواخر قرن 13 ه . ق است . حمام وقفی متعلق به مسجد گله داری و واقف آن تجارتخانه حاج شیخ احمد گله داری است .حمام گله داری دو دوره مرمت را در سی سال گذشته پشت سر گذاشته است .

در گذشته مردم از آن به عنوان حمام عمومی استفاده می کردند . این اثرتاریخی به شماره 2003 درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .

 

مصالح بکار رفته :از آنجا که این ناحیه دارای رطوبت بالایی است در این بنا بیشتر از سنگ های دریایی - اسفنجی و ساروج محلی وگچ دستکوب استفاده شده است . لازم به ذکراست که سنگهای اسفنجی که دارای قابلیت جذب رطوبت بالایی هستند از دریای همجوار تهیه می شده اند . تنها عامل تخریب طبیعی بنا رطوبت بسیار بالای منطقه است و مصالح بکار رفته در کف حمام آجر فرش است .

 

 

فضای معماری :حمام گله داری مانند سایر حمام های دیگر نواحی کویر مرکزی دارای فضاهای بینه ، سر بینه ، گرمخانه و خزینه است . بنا دارای پنج گنبد بزرگ و کوچک است .

در ورودی حمام گله داری راهرو هشتی کوچک قرار دارد تا دما و رطوبت ، فضای داخلی تنظیم شود .

 

بینه : فضای بینه به شکل هشت گوش ساخته شده ودر اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود . وسط سالن بینه حوضچه هشت ضلعی کوچک قرار دارد . فضای این قسمت باید سرد و خشک بوده زیرا فضای ورودی در ارتباط مستقیم با فضای خارح قرار می گرفت .

 

میاندر : ارتباط بین بینه وگرمخانه ازطریق میاندر صورت می گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است .

 

سربینه : سربینه فضای شست شو است و دو صفه یا سکوی نشیمن دارد و بخار اندرون به آن می رسد . سربینه به خزینه متصل می شود که فضایی گرم وخشک دارد .

 

 

خزینه : محل گرم شدن آب مورد استفاده حمام است و آب گرم از این طریق تامین می شود . در خزینه کانال هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آبگرم به کلیه فضاها در نظر گرفته شده است .

سیستم گرمادهی و آبرسانی :سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت ، آتشدان ، دیگ ، دودکشها و گودال جمع آوری خاکستراست . فضای گرم کننده حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است ، آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست ، تامین شده است . در دوره ای هم که از آب برکه برای حمام استفاده می شده این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر" گاورو "دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می ریخته صورت می گرفته است.

 

روشنایی :در وسط سقف حمام روزنه هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضاها وجود دارد که عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه ها صورت می گرفت ، بدین ترتیب که با بازو بسته کرودن در فصولی ازسال دما و رطوبت داخل حمام را تنظیم می نمودند .

این بنا سالیان زیادی به یک مکان متروکه تبدیل شده بود . در سال های ا خیر میراث فرهنگی استان هرمزگان سعی بر این داشته تا ضمن حفظ ، احیا ومرمت این بنای ارزشمند برای موزه مردم شناسی استان درنظر گرفته شود . بدین منظور در سال 1379 برای اولین بار مجسمه هایی در آن نصب شده که به فضای حمام رونقی دیگر بخشیده است .

 

اسکله ی قدیم (بندرعباس)

 

اسکله قدیم بندرعباس ، هم اکنون از مراکز دیدنی مورد توجه مسافران استان هرمزگان است که در کناره ی جنوبی بلوار طالقانی قرار گرفته است . این اسکله در سال 1318 شمسی ساخته شده و دارای 185 متر طول و 4.20 متر عرض است .عظمت اسکله ی جدید و تاسییسات آن نیز بسیاری از تازه واردان به این شهر را جذب خود می کند .

 

مجموعه برکه های باران (بندرعباس)

 

این مجموعه شامل 5 برکه ( آب انبار مربوط به دوران صفویه است ودر گذشته منابع ذخیره آب شیرین شهر بندرعباس ازاین برکه ها تامین می گردید که دارای گنبدهای موزون زیبا و منحصر به فردی بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است ، این برکه ها دارای چهار دهانه اصلی برای بهره برداری از آب بوده است.

 

بنای کلاه فرنگی (بندرعباس)

 

این بنا گمرک قدیم و تاریخی شهر بندرعباس و محل تجارتخانه داخلی و خارجی بوده است ومربوط به دوره صفویه می باشد از آنجا که از معماری اروپایی آن زمان تاثیر پذیرفته به عمارت کلاه فرنگی معروف شده است .

 

پل لاتیدان (جاده مسیر بندرعباس لار)

 

این پل که به پل کول نیز معروف است در 50 کیلومتری غرب بندرعباس بر روی رودخانه کول قرار دارد . این پل با داشتن حدود 200 دهانه و 1500 متر طول طویلترین پل قدیمی در ایران محسوب می شود قدمت آن به دوره صفویه می رسد .

 

خانه احمدی

این بنا مربوط به دوره قاجاریه می باشد که توسط شخصی به نام آقای حاج احمد گله داری بنا شده است .

 

قلعه هزاره (میناب)

 

قلعه هزاره تا اواخر دورهی قاجاریه مرکز حکومت بوده است مردم بومی این قلعه را بی بی مینو می نامند و معتقدند که در روزگاران گذشته دو خواهر به نام های بی بی مینو و بی بی نازنین این قلعه را ساخته اند . گویا در گذشته دو قلعه بوده که یکی از آنها ویران شده است .

 

پنجشنبه بازار (میناب)

 

این بازار در مرکز شهر میناب قرار دارد . از یک سو به بازار می رسد و از سوی دیگر به میدان اصلی شهر متصل می گردد . این بازار محل عرضه صنایع دستی و تولیدات سنتی و خانگی است . در این بازار انواع حصیر ، ظروف حصیری ، سفال ، لوازم دوخت لباس ، پوشاک زنان ، برقع ، ماهی و انواع مواد غذایی عرضه می گردد .

 

مسجد خداداد (بندرلنگه)

 

این مسجد ، اولین مسجد تشیع در بندرلنگه بوده ، این مسجد در محله مساح بندرلنگه قرار دارد ، از نظر زیبایی یکی از کاملترین مساجد بندرلنگه به شمار می رود . محراب مسجد حاجی خداداد ، دارای تزیینات گچبری ارزنده ای است و قدمت آن به دوره زندیه می رسد .

از دیگر مساجد و حسینییه های با ارزش تاریخی بندرلنگه می توان به مسجد شیخی ، مسجد غیاث ، مسجد سلطان العلماء ، حسینیه بنگلی و حسینیه غضنفری اشاره کرد .

 

خانه فکری (بندرلنگه)

 

قدمت این بنا حدود75 سال می باشد و توسط مرحوم عبدالواحد فکری ، از تجار معروف بندرلنگه ساخته شد و مساحتی بالغ بر 2600 متر مربع دارد . دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی ، پنج بادگیر ، 25 اتاق ، 10 سرویس بهداشتی و دو سرسرا می باشد .

 

مسجد افغان (بندر لنگه)

این مسجد در محله افغان بندرلنگه واقع شده است از بناهای مرحوم حاج عبدالله افغان ، بازمانده افغانی های بستک و بندرلنگه از دوره افشاریه می باشد . این مسجد دارای یک شبستان تابستانی و یک شبستان زمستانی می باشد . ستون این مسجد با گچ بری های زیبا و برجسته تزئین شده است . تاریخ ساخت این بنا 1270 هجری است .

 

قلعه حاجی آباد (حاجی آباد)

قدمت این قلعه را می توان به قرون میانه و متاخر اسلامی از ایلخانیان تا صفویان نسبت داد . احتمالا قلعه در زمان صفویان مورد استفاده بوده است ، می باشد و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود می کشد .

 

کاروانسرای بستک (بستك)

 

این بنای دوره صفویه در بخش شرق میدان آزادی بستک ، واقع در 174 کیلومتری شمال غربی بندرلنگه قرار دارد. این بنا به صورت دو ایوان با حجره هایی در طرفین و دو اصطبل در ضلع شرقی و غربی ساخته شده است.

 

حمام خانی بستک (بستك)

 

این حمام در شهر بستک واقع شده و از آثار دوره قاجاریه می باشد.از نکات بارز در این حمام سیستم مسیر آب در جداره دیوارهای آن است.

این حمام در ابتدای خیابان سپاه پاسداران بستک قرار دارد و از آثار دوره ی قاجاریه است.

 

مجموعه بازار بستک (بستك)

 

شامل سه بازار است که قدمت آن به دوره قاجاریه میرسد . این بنا در سال 1295 ه . ق به همت استاد عبدالله مینابی معروف به حاجی استاد ساخته شده است . معماری بازار مدنی بستک که درنوع خود بی نظیر است به صورت فضای مربع شکلی است که فضای مرکزی آن مرکب از دو ردیف حجره است .

 

مسجد جامع (بستك)

 

این مسجد از معماری منحصر به فرد و قابل توجهی برخوردار است . بر سطح داخلی و بیرونی دیواره مسجد در قسمت بالایی دیوارها تزییناتی بکار رفته که این تزیینات بیشتر طرحهای هندسی وگل و بوته می باشد .

 

موزه مردم شناسی جناح

این موزه توسط میراث فرهنگی بخش جناح راه اندازی گردیده و دارای 6 گالری است . دراین موزه انواع وسایل پخت و پز آب کشی و نگهداری آب ، پوشاک محلی ، صنایع دستی ،نسخ خطی ، سکه های قدیمی و ... نگهداری می شود .

 

غار خربس (جزییره قشم)

 

در پانزده کیلومتری شهر قشم در سمت راست جاده قشم قرار دارد ، دردل ارتفاعات این منطقه آثار باشکوهی از معماری صخره ای دیده می شد که به عقیده برخی از محققین نیایشگاه پیروان آیین میترائیسم یا آناهیتا بوده است . قدمت این اثر به دوره مادها می رسد .

 

قلعه تاریخی (جزیره قشم)

 

این قلعه که از آثار پرتغالیها در دوره صفویه است ، دارای بارویی محکم از سنگهای مرجانی ، گچ و ملات ساروج و چهار برج است . درون این قلعه آثار یک آب انبار بزرگ و اتاقهای متعدد به چشم می خورد .

 

قلعه لافت (لافت)

این قلعه به قلعه نادری است و شامل یک بخش اصلی و دو برج با پلان مربع در فاصله 120 متری از آن و یک برج هشت گوش در حدود 280متری بخش اصلی می باشد .

 

چاههای لافت (لافت)

 

چاههای لافت معروف به طلا در پشت قلعه لافت و در داخل گودال مجاور قلعه به تعداد روزهای سال کیسه حلقه می باشد و برای جمع آوری آب باران حفر شده است برخیاز محققین قدمت آنها را به دوران هخامنشی می رسانند .

 

شهر باستانی حریره (جزیره كیش)

در شمال جزیره کیش ، آثاری دیده می شود که یادگای از شهر باستانی ، حریره است . زمان رونق یا دوران طلایی شهر حریره کیش از سال 367 تا 912 هجری قمری بوده است . وسعت این شهر باستانی 120 هکتار است . محوطه باستانی حریره ، براساس نتایج کاوشهای باستان شناسی انجام شده ، از مجموعه ساحلی و خانه اعیانی ، حمام ، مسجد و قنات های قدیمی تشکیل یافته است و این محوطه به شماره 1886 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است .

 

 

قلعه پرتغالی های (جزیره هرمز)

 

این قلعه با پلان چهار ضلعی نامنظم ، دارای دیوارهای به قطر حدود 3/5 متر و برجهایی به ارتفاع حدود 12 متر در چهار گوشه قلعه است .

قلعه پرتغالیهای قشم شامل انبارهای تسلیاتی ، آب انبار بزرگ ، اتاقهای سرباز خانه ، زندان ، کلیسا ، مقر فرماندهی ، تالار و ... است . کلیسای این قلعه ، دارای دو ردیف ستونهای سنگی دایره ای شکل با قوسهای زیبایی از سنگهای مرجانی تراش خورده است .

 

قلعه فین (فین)

 

قدمت این قلعه را از روی سفال های بدست آمده می توان به قرون میانه اسلامی نسبت داد .این قلعه بر روی تپه ای مرتفع قرار دارد و احتمالا در زمان ساخت جنبه نظامی داشته است .

 

 

جنگل های حرا (جزیره قشم ، بندرپل و بندرخمیر)

 

در نواحی جزیره قشم ، بندرپل و بندرخمیر مجموعه ای از درختان سر سبز حرا به چشم می خورد که با آبراهه هایش با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی اش از منابع توریستی و دیدنی استان می باشد . و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود جلب می کند .

 

 

چهار طاقی یا مکتب خانه

این بنا مربوط به دوره پیش از تسلط پرتغالی ها بر این جزیره می باشد و احتمالا مربوط به قرون 7 و 8 ه . ق است که در نزد مردم به مکتب خانه معروف است . در کنار این بنا دو بنای دیگر نیز به همین نام معروف می باشد . چهار طاقی احتمالا آرامگاه بزرگان جزیره بوده است .

 

مدرسه شریعتی

این بنا در دوره پهلوی می باشد و توسط جری پولاک طراحی شده است . این مدرسه به گونه ای احداث گردیده که با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار بوده و جریان باد به سهولت به تمام قسمت بنا حرکت می کند .

 

خانه زعفرانیه

این بنا مربوط به دوره صفویه بوده و مصالح بکار رفته در ساخت آن سنگ های مرجانی و ملات ساروج می باشد .

 

قلعه لارک (جزیره لارك)

این بنا در بخش هرمز واقع در جزیره لارک قرار دارد که مربوط به دوره تسلط پرتغالی ها براین جزیره است و همزمان با دوره صفویه می باشد .

 

خانه جری پولاک

این بنا مربوط به دوره پهلوی می باشد که توسط شخصی بنام جری پولاک که به آن منطقه آمده بود ساخته شد و درآن زندگی می کرد .

 

مسجد ملک بن عباس

به دستور محمد بن عباس بحرینی برای سید محمد عالم ساخته شد . این مسجد به جای مسجدی قدیمی تر در همان مکان ساخته شده ، بنای مسجد از دوره ی صفویه و مسجد کنونی متعلق به دوره ی قاجار است .

مناره این مسجد در سال 1237 شمسی ساخته شد مناره این بنا با شبستانی بزرگ با طاق های کلیل و گچ بری های زیبا ویک مناره ی جالب و منحصر بنحصر به فرد 32 متر ارتفاع دارد.

 

برج قلعه پرتغالی ها

این بنا به همراه آثاری در اطراف آن ، باقیمانده قلعه ای بسیار بزرگ و وسیع می باشد که حدود 400 سال پیش توسط پرتغالی ها ساخته شد. ارتفاع این برج 8 متر است و پایه آن به علت فرسایش باریک شده بود ، مجددا بازسازی شده .

 

قلعه مغویه (بندر مغیه)

این بنا در بندر مغیه واقع و متعلق به شیخ سلطان احمد مرزوقی می باشد . ساختمان قلعه دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی بوده که قدمت حیاط اندرونی از بیرونی بیشتر است . این بنا در دو طبقه و در قسمت هایی نیز در سه طبقه ساخته شده و دارای تعداد زیادی اتاق به همراه حمام سنتی ، یک برج نگهبانی و دو بادگیر می باشد . ساخت این بنا در سال 1321 ه . ق پایان یافته است .

 

پنج برکه

این بنا به صورت یک آب انبار مدور مرکزی به قطر 14 متر و عمق 6 متر و چهار آب انبار طولی در چهار طرف آن به طول 18 متر می باشد . مصالح آن سنگ و ساروج است .

 

برکه دریا دولت

این بنا به صورت یک آب انبار مدور به قطر 28 متر و عمق 14 متر بوده که فاقد سقف می باشد . ضخامت دیوار پیرامونی آن 1 متر و ارتفاع آن 3 متر است .

 

گنبد سرخ (روستای گنبد سرخ)

این بنا در 60 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بندرعباس در روستایی به نام گنبد سرخ قرار دارد . این بنا مربوط به سده میانی دوره اسلامی است که در میان قبرستان قدیمی واقع می باشد .

 

موزه بزرگ استان

این موزه با مساحت بالغ بر 2000 متر مبع در سه طبقه احداث گردیده و دارای چهار گالری شامل مکتب ، خانه و سکونت ، بازار و کسب ، زراعت و حیاط می باشد .

 

قلعه پرتغالی ها (بندرکنگ)

 

شهر کنگ در 5 کیلومتری شرق بندرلنگه قرار دارد و دارای بافت شهری تاریخی با ارزش و منحصر به فرد و خانه های قدیمی و مساجد زیبا است . از آثار تاریخی بجای مانده در این شهر ، ستون عظیمی به ارتفاع هشت متر و عمارتی از سنگ و ملات ساروج در درون دریا است . با توجه به آثار بجا مانده به نظر می رسد این دو بنا بازمانده یک قلعه قدیمی مربوط به دوره های پیش ازاسلام باشد که در دوره صفویه پرتغالی ها به وسعت آن افزوده اند .

این بنا به شماره 2231 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است .

خانه گلبتان (بندركنگ)

از بناهای بسیار زیبای قاجاریه در بندر کنگ می باشد که دارای تعداد اتاق در پیرامون یک حیاط مرکزی و چند بادگیر است . طاق ها و گچبری های زیبای آن نمایانگر هنر استادکاران آن دوره می باشد .

 

کارگاه های لنج سازی (بندرکنگ)

 

شهر بندرکنگ را می توان شهر دریانوردان و لنج سازان نامید . هنوز بسیاری از استادکاران لنج ساز در این منطقه به ساخت و ساز لنج های عظیم مشغولند . این لنج ها به بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای آفریقایی رفت و آمد دارند .

 

قلعه لشتان (شمال غربی بندرکنگ )

این قلعه در شش کیلومتری مشرق بندرلنگه و شمال غربی بندرکنگ بر فراز کوهی به ارتفاع 100 تر قرار گرفته است . پاره ای از مورخان ، آن را متعلق به زمان هخامنشینان می دانند که بعد ها به دست پرتغالیها افتاده است . این قلعه در سال 904 هجری قمری مورد مرمت قرار گرفت .

این قلعه 30000 متر مربع وسعت دارد که بدور این قلعه ده ها راهروی سنگی ، دخمه ، اتاق و آب انبار قرار دارد.

 

چشمه های آب گرم هرمزگان

 

از دیگر دیدنیهای هرمزگان چشمه های آب گرم متعددی است که از نظر طبی و رفع انواع امراض پوستی و رماتیسمی و کمردردهای مزمن و درد مفاصل و مو ثر است . مهمترین این چشمه ها عبار تنداز : آب گر م گنو، آب گرم خورگو ، آب گرم بندر خمیر و آب گرم چستانه .

آبگرم گنو

 

چشمه آب معدنی گنو در فاصله 34 کیلومتری شمال شرقی بندرعباس در کناره راه بندرعباس سیرجان واقع شده است . این چشمه در دره ای قرار دارد که کوه گنو و ارتفاعات سخت آهکی از شمال و جنوب آن را در بر گرفته است .

 

 

منطقه حفاظت شده گنو

این منطقه حفاظت شده در 29 کیلومتری شمال غربی بندرعباس و روی کوه گنو واقع شده است این کوه دارای آب و هوای نسبتا معتدل و از پوشش گیاهی جالبی برخوردار است . تنوع پوشش گیاهی این کوه از دامنه تا قلعه کوه مشتمل بر درختان گرمسیری ، استپ کوهپایه ای و گونه های نواحی سردسیر است . جانوران منطقه حفاظت شده عبارتند از : قوچ ، بزکوهی ، آهو ، گرگ ، خرس ، روباه و ...