مسجد جامع ابرکوه؛ مسجدی با دو قبله

مسجد جامع ابرکوه که مسجدی با دو قبله نیز خوانده می شود از دیدنی های شهرستان ابرکوه در سفر به این منطقه کهن از کشور به شمار می آید.

مساجد از صدر اسلام تاکنون علاوه بر نقش اصلی خود مرکز و پایگاهی برای فعالیت های مختلف اجتماعی بوده اند.

در این میان مسجدهای جامع با تکیه بر تأکیدی که بزرگان دین بر آنها داشته اند، جایگاهی ویژه دارند و این مساجد تاریخی مورد توجه علاقمندان بی شماری هستند و به جرأت می توان گفت که یکی از اصلی ترین بناهای تاریخی که مورد بازدید ایرانگردان و جهانگردان قرار می گیرد، مساجد جامع شهرهای مختلف است.

مسجد جامع ابرکوه نیز از این قاعده مستثنی نیست و می توان گفت که به واسطه خصوصیات خاص خود از جمله دو محرابه بودن و محراب زیبای گچیری خود، مورد توجه بسیاری از مسافران عبوری از این شهر به ویژه در ایام نوروز است.

برای کسانی که تاکنون به شهر تاریخی ابرکوه سر نزده اند یا در زمان حضور در ابرکوه، فرصت چندانی برای دیدار از آثار تاریخی این شهر کهن پیدا نکرده اند به طور اختصار این مسجد را معرفی می کنیم که البته به قول معروف "شنیدن کی بود مانند دیدن".

میدان مرکزی شهر ابرکوه که میدان امام حسین(ع) خوانده می شود به طرز باشکوهی نمایی از این مسجد را به تصویر کشیده است.

ساخت مسجد جامع به قرن چهارم می رسد

در آغاز ورود به این مسجد متوجه می شوید که ساخت آن به قرون چهارم هجری و شاید زودتر از آن بر می گردد.

در دوره ایلخانی به شکل کنونی درآمده و در دوره های تیموری و صفویه نیز چیزی بر آن افزوده شده و سرانجام آثار دوره های مختلف از پیش از اسلام تا قرون ۱۳ و ۱۴ هجری در آن قابل مشاهده است.

این مسجد دارای دو شبستان در پس ایوان شمالی و ایوان جنوبی و سردابه ای به ابعاد۱۰در۱۰ در میان صحن خود است.

محراب با شکوه مسجد جامع نظرها را به سوی خود جلب می کند

در مسجد جامع ابرکوه محراب نفیس گچبری ایوان شرقی که یکی از پنچ محراب این مسجد است، یادگار این دوره است و تاریخ ساخت این محراب سال 738 هجری و عرض آن 24/4 متر است.

انواع نقوش اسلیمی و گیاهی به همراه کتیبه هایی با خطوط نسخ و کوفی به شیوه گچبری برهشته در آن کار شده است. از چهار محراب دیگر این مسجد، سه محراب از جنس سنگ مرمر و آهک و دیگری از جنس کاشی ساده است.

محراب اصلی سنگی این مسجد که دارای دو ستون تزئینی زیبا بوده و از جنس مرمر است اکنون در میان تالار مرکزی گنجینه اسلامی موزه ملی ایران، نماینده نمایش فضای معنوی مساجد ایرانی به گردشگران داخلی و خارجی است.

خصوصیات خاص محراب های مسجد جامع

از ویژگیهای مهم این بنا، دو محراب آن است، محراب بزرگ یا اولیه مسجد همانند بناهای مغولی ساخته شده است و با جهت قطب مغناطیسی شمال 47 درجه اختلاف دارد و به منظور اصلاح محراب اولیه، محراب دومی ساخته شده است که این محراب به قدری قبله سابق این مسجد را اصلاح می کند.

مسجد جامع ابرکوه با مجموعه ای غنی از انواع هنرهای تزئینی معماری به شماره 197 درتاریخ نهم مردادماه سال 1312 در فهرست آثار ملی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بسیار سفر باید....

بنا به یک ضرب المثل قدیمی، باید برای کسب تجربه سفرهای بسیار کرد و در این سفرها دیدنی ها را دید و گفتنی ها را شنید.

می توان با برنامه ریزی دقیق تر در طی سفر، بیشترین بهره برداری را از جذابیت های شهرهای مختلف به ارمغان برد و حسرت روزهایی را نبرد که پرشتاب از شهری گذر کرده ایم و حداقل عکسی به یادگار از دیدنی های آن به سوغات نبرده ایم.

--------------
عکس و گزارش: رحیم میرعظیم