مصائب پایتخت پل‌های تاریخی دنیا
استان لرستان با موقعيت استراتژيک خود همواره در طول تاريخ به‌عنوان يکي از مهم‌ترين گذرگاه‌هاي شمال به جنوب کشور مطرح بوده به‌طوري‌که اين استان در دوره مادها، هخامنشي، ساساني و اسلامي در مسير هگمتانه ـ شوش در موقعيت ويژه‌اي قرار داشته و پل کشکان نيز در ۵۰ کيلومتري جنوب خرم‌آباد در اين مسير احداث‌شده است.
پل‌هاي گاوميشان، شاپوري، پل آجري، پلدختر، کلهر، کشکان و شکسته ازجمله پل‌هاي تاريخي لرستان هستند که بيش از هزار و ۴۰۰ سال قدمت تاريخي دارند و از معماري و هنر و پل‌سازي منحصربه‌فرد برخوردارند.
منحصربه‌فردترين پل‌هاي تاريخي دنيا
تعداد زيادي از اين پل‌هاي حيرت‌انگيز با طول بيش از ۲۰۰ متر و چشمه طاق‌هايي به طول بيش از ۳۰ متر جلوه‌هايي از فناوري و معماري پيشينيان خردمند اين ديار را به نمايش گذارده‌اند.
به‌عنوان‌مثال پل تاريخي «کشکان» داراي پايه‌هايي به مساحت بيش از ۲۰۰ متري و همچنين ارتفاع بلندي به‌اندازه يک ساختمان ۱۲ طبقه است که مساحت پايه‌ها و ارتفاع پل کشکان در هيچ پلي در دنيا وجود ندارد.
همچنين پل «شکسته» لرستان نيز که متعلق به دوره ساساني است تنها پلي در دنياست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ اين پل نيز از ديگر ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد پل شکسته استان لرستان است.
پل «گاوميشان» نيز از ديگر پل‌هاي منحصربه‌فرد لرستان است که ويژگي خاص آن مربوط به دهانه اين پل است به‌طوري‌که پل گاوميشان بزرگ‌ترين دهانه پل‌هاي تاريخي جهان را به خود اختصاص داده است.
عظمت و موقعيت قرارگيري پل تاريخي «پلدختر» و همچنين «سلسله بودن» پل تاريخي «کلهر» ازجمله ويژگي‌هاي خاص اين بناهاي تاريخي است که در مورد هيچ پل ديگري در دنيا صادق نيست.
همچنين ويژگي منحصربه‌فرد ديگر پل تاريخي «کلهر» اين است که متعلق به دوره‌هاي مختلف تاريخي بوده به‌طوري‌که پل کلهر مربوط به پنج‌تا شش دوره تاريخي است.
پل‌هاي تاريخي که در نوبت ثبت جهاني خاک مي‌خوردند
اين در حاليست که پايتخت پل‌هاي تاريخي ايران سال‌هاست چشم‌به‌راه تحقق وعده جهاني‌شدن اين پل‌هاي شگفت‌انگيزاست و به‌رغم گذشت سال‌ها از قرارگيري اين آثار در فهرست موقت جهاني هنوز استان لرستان باوجود ظرفيت غني ميراث تاريخي و فرهنگي موفق به ثبت هيچ اثري در فهرست جهاني نشده است.
ثبت جهاني پل‌هاي تاريخي لرستان که در جريان سفرهاي مختلف هيئت دولت به‌عنوان مصوبه در حوزه ميراث فرهنگي اعلام شد همچنان درگير اماواگرهايي است که تاکنون کار ثبت جهاني اين آثار را با مشکلاتي مواجه کرده است.
در حالي مصوبه مربوط به ثبت جهاني پل‌هاي تاريخي لرستان مربوط به سال ۸۵ است که به نظر مي‌رسد طي حدود ۹ سال گذشته عزم چنداني در مسئولان استان براي جهاني شده اين ميراث شگفت‌انگيز وجود نداشته است.
کارشناسان حوزه ميراث فرهنگي استان با گلايه‌مندي از عدم معرفي استان لرستان به‌عنوان استاني با ظرفيت‌هاي فراوان تاريخي، گردشگري و توريستي معتقد هستند که تاکنون عزم جدي نسبت معرفي و ثبت آثار تاريخي لرستان در سطح جهاني صورت نگرفته است که البته عوامل مختلفي در ناکامي در ثبت جهاني آثار تاريخي لرستان دخيل هستند.
پل‌هايي که از نوساخته مي‌شوند!
عدم ثبت جهاني پل‌هاي تاريخي لرستان در حالي رخ مي‌دهد که عمده اين بناهاي تاريخي مربوط به دوره ساساني بوده درحالي‌که برخي بناهاي تاريخي استان‌هاي هم‌جوار که ثبت جهاني نيز شده‌اند مربوط به دوره صفويه هستند.
در راستاي ثبت جهاني پل‌هاي تاريخي لرستان ابتدا بايد پرونده اين بناهاي تاريخي تشکيل و کار مرمت اين پل‌ها صورت گيرد؛ موضوعي که طي سال‌هاي گذشته مغفول مانده تا حرکت‌هايي که در مسير مرمت اين بناهاي تاريخي نيز صورت گرفته با انتقادات کارشناسان مواجه شود و مديرکل سابق ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان در سخناني بگويد: «براي مرمت پل‌هاي تاريخي استان هرکسي به سليقه خودش اقدام کرده و کارهاي صورت گرفته در برخي پل‌هاي تاريخي مرمت نبوده بلکه نوسازي پل بوده است.»
بي‌مهري به پل‌هاي تاريخي لرستان
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان در رابطه با وضعيت پل‌هاي تاريخي لرستان بهخبرنگار مهر گفت: متأسفانه پل‌هاي تاريخي استان چند سالي بوده که بسيار مورد بي‌مهري قرارگرفته‌اند.
اسدي عنوان کرد: بناهاي تاريخي همواره نيازمند به مراقبت هستند و نمي‌شود گفت که يک بناي تاريخي کار مرمت آن تمام‌شده و نيازي به مرمت ندارد.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان در ادامه سخنان خود بابيان اينکه پل‌هاي تاريخي نسبت به ساير بناهاي تاريخي آسيب‌هاي بسيار شديدتر مي‌بينند گفت: اين امر به اين دليل بوده که اين پل‌ها درجاهايي واقع‌شده‌اند که هم دورافتاده و پراکنده هستند و هم فراواني و تعداد زياد آن‌ها کار مرمتشان را سخت کرده است.
سيلاب هم به پل‌هاي تاريخي لرستان رحم نکرد
اسدي با اشاره به‌قرار گيري پل‌هاي تاريخي در مسير سيلاب‌ها عنوان کرد: همچنين عبور دام و ريختن فضولات آن‌ها در پي رطوبت آن رشد درخت و درختچه و گياه موجب ايجاد مشکلات براي پل‌هاي تاريخي مي‌شوند.
وي بابيان اينکه در برخي مواقع طاق و پايه‌هاي پل‌هاي تاريخي دچار مشکلاتي سازه‌اي مي‌شوند گفت: اگر به اين مشکل رسيدگي نشود موجب تخريب يا آسيب بيشتر پل مي‌شود.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه بحث مرمت پل‌هاي تاريخي يکي از برنامه‌هاي مهم ما در ميراث فرهنگي است تصريح کرد: در اين راستا مکاتبات فراواني داشته‌ايم به‌طوري‌که با وزارت نيرو مکاتباتي صورت داده‌ايم مبني بر اينکه خسارت‌هايي که بابت سيلاب و بارندگي پرداخت مي شود شامل پل‌هاي تاريخي نيز شود.
وي بابيان اينکه در اين رابطه ما ۱۵ ميليارد تومان به وزارت نيرو اعلام خسارت کرده‌ايم گفت: در اين راستا مساعدت‌هايي صورت گرفته ولي هنوز ازلحاظ تخصيص چيزي دست ما نرسيده است.
مرمت غيراصولي برخي پل‌هاي تاريخي لرستان
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان به موضوع مرمت اصولي پل‌هاي تاريخي نيز بيان داشت: قضاوت راجع به مرمت پل‌هاي تاريخي بايد به متخصص آن واگذار شود.
وي بابيان اينکه در حال حاضر همه مردم کارشناس شده‌اند و در هر زمينه‌اي اظهارنظر مي‌کنند گفت: بااين‌وجود هيچ کاري ۱۰۰ درصد درست و صحيح انجام نمي‌شود و مرمت بناهاي تاريخي نيز مستثني از اين قضيه نيست.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه کاري درست بوده که کمترين انتقاد را داشته باشد و يا خلاف منشورهاي بين‌المللي نباشد گفت: اين دو فاکتور موجب مي‌شود که بگويم مرمت قابل قبولي در بناي تاريخي صورت گرفته است.
وي بابيان اينکه درزمينهٔ پل‌هاي تاريخي لرستان طي سنوات اخير يک سري مرمت‌ها غيراصولي و برخلاف همان منشورهاي بين‌المللي بوده است گفت: بااين‌وجود اين مرمت غيراصولي کم بوده است.
استفاده از مصالح نامرغوب در مرمت بعضي از پل‌هاي تاريخي
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه در برخي مواقع به‌جاي اينکه روي سازه اصلي مرمت صورت گيرد روي نما کار انجام‌شده است بيان داشت: بعضي از پل‌ها نيز بعد از مدتي سازه دچار مشکل، ترک‌خوردگي و يا تغيير شکل شده و نمايي را که انجام‌شده نيز از بين رفته است.
وي ادامه داد: همچنين در برخي از مواقع مصالحي که براي مرمت پل‌هاي تاريخي به کار گرفته‌شده نامرغوب و يا نامتناسب بوده است.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينک از سال‌هاي ۸۶ تاکنون خوشبختانه ضوابط مرمت محکم‌تر شده است عنوان کرد: شايد مرمت‌هايي که صورت گرفته به اعتقاد من که کارشناس هستم قابل‌قبول بوده اما نمي‌توان گفت بسيار عالي بوده است.
وي بابيان اينکه مرمت نماي بناي تاريخي بايد به‌گونه‌اي باشد که مرمت قديم و يا کار قديم و جديد در فاصله بسيار کم قابل‌تشخيص باشد گفت: همچنين اگر از مصالح جديد و غير سنتي استفاده شود بايد برگشت‌پذير باشند.
اجراي طرح «نقد مرمت» براي پل‌هاي تاريخي لرستان
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان ادامه داد: اين امر به اين معني بوده که اگر راه بهتر، مصالح بهتر و يا راه‌حل بهتري در آينده براي مرمت پيش آمد بتوانيم آن را جايگزين کنيم.
وي بابيان اينکه براي مرمت پل‌هاي تاريخي مهم‌ترين برنامه ما اين بوده که کارهاي اساسي در اين رابطه انجام شود عنوان کرد: از سال ۸۶ تاکنون کارهاي بنيادي انجام‌شده بااين‌وجود من آن‌ها را ۱۰۰ درصد قبول ندارم.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه در اين راستا يکي از برنامه‌هاي ما بحث «نقد مرمت» است گفت: اين به اين معني بوده که به‌طور مثال مرمت‌هايي که در ۲۰ سال گذشته انجام‌شده ابتدا بايد گزارش‌هاي ميداني و آرشيوي آن‌ها تهيه شود و سپس آن‌ها را نقد کنيم.
وي بابيان اينکه هرکدام از اين گزارش‌ها و مرمت‌ها را در چارچوب‌هاي خاص موردنقد قرار مي‌دهيم گفت: هرکدام از اين اقدامات گذشته در رابطه با مرمت بناهاي تاريخي درست بوده را ادامه دهيم و هرکدام که نادرست بوده و خلاف همه منشورهاي مرمتي هستند را حذف کنيم.
حفاظت و رفع خطر اولويتي مهم براي پل‌هاي تاريخي لرستان
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه ما بيش از ۱۰۰ پل شناخته‌شده داريم و ۹۷ مورد نيز ثبت‌شده‌اند گفت: در اين راستا مرمت پل‌هاي تاريخي شاخص استان طي امسال جزو برنامه ما قرارگرفته است.
وي بابيان اينکه بر اساس پيگيري‌هاي صورت گرفته مقررشده که اعتباري در اين رابطه به ما تخصيص دهند گفت: طي امسال به دليل سيلاب‌ها آسيب‌هاي زيادي به اکثر پل‌هاي تاريخي ما وارد شد.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه مرمت پل‌هاي تاريخي شامل چهار مرحله است عنوان کرد: يکي از اين مراحل حفاظت و رفع خطر است.
وي بابيان اينکه همچنين استحکام‌بخشي يکي ديگر از مراحل مرمت پل‌هاي تاريخي محسوب مي‌شود گفت: مرحله تکميلي يکي ديگر از اين مراحل بوده و مرحله آخر نيز مرمت جامع بوده که تماميت بنا به حالت اول و درست بازگردد.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه با آسيب‌هايي که پل‌هاي تاريخي ديده‌اند مرحله حفاظت و رفع خطر جزو اولويت‌هاي ما بوده و بيشتر به اين موضوع مي‌خواهيم بپردازيم.
بار کمبود اعتبار بر شانه‌هاي نحيف پل‌هاي تاريخي
وي بابيان اينکه مطالعات و «اسکن ليزرهاي» پل‌هاي اصلي استان را انجام داده‌ايم و قابل‌بازسازي هستند گفت: اما بهتر آن بوده که اگر بخشي از بنا که مي‌تواند به عملکرد خود ادامه بدهد همان بماند و تغييري پيدا نکند.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه ما ۶ پل شاخص و الگوي همه پل‌ها مانند کشکان، شکسته و ... در استان داريم که احتمال اينکه وارد مراحل ديگري مرمتي غير از حفاظت و رفع خطر شود وجود دارد گفت: اما در مورد بقيه پل‌ها با توجه به اينکه اعتبارات کفاف نمي‌دهد و يک سري مسائل بوده حتماً بايد وضع موجود آن‌ها را در مرحله اول نگه‌داريم تا اعتبار لازم براي اجراي بقيه مراحل تأمين شود.
وي بابيان اينکه اعتبارات موردنياز براي مرمت پل‌هاي تاريخي ميلياردي است گفت: براي رفع خطر و حفاظت هر پل حداقل ۱۵ ميليارد اعتبار نياز داريم و اگر روي پل‌هاي شاخص زوم شويم و بخواهيم هرکدام به آرمان‌هاي مدنظر برسند ميلياردها تومان اعتبار نياز داريم.
معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بابيان اينکه اما آنچه از اعتبارات ملي براي مرمت پل‌هاي تاريخي اختصاص‌يافته ۹۰ ميليون تومان بوده است عنوان کرد: اين در حالي است که عمده اين اعتبار نيز هزينه شده و اين روزها صفر مي‌شود.
اين سخنان معاون ميراث فرهنگي لرستان در حالي مطرح مي‌شود که پيش‌ازاين نيز غلام‌رضا سليماني مديرکل ميراث فرهنگي لرستان در نشست خبري خود با خبرنگاران در سخناني به مرمت پل‌هاي تاريخي لرستان اشاره‌کرده و گفته بود: طي امسال تنها۹۰ ميليون تومان اعتبار براي مرمت پل‌هاي تاريخي لرستان اختصاص‌يافته است.
وي بابيان اينکه استان لرستان ۹۶ پل تاريخي دارد عنوان کرد: اين در حالي است که براي مرمت اين پل‌هاي تاريخي ما با کمبود اعتبار مواجه هستيم.
داشته‌هاي تکرار نشدني لرستان را دريابيم
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان بيان داشت: براي مرمت هر پل تاريخي به‌تنهايي در لرستان ما نيازمند ۱۰۰ تا ۲۰۰ ميليون تومان اعتبار هستيم و اين در حالي است که امسال تنها ۹۰ ميليون تومان اعتبار براي اين حوزه اختصاص‌يافته است.
اسدي معاون ميراث فرهنگي، اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري لرستان در پايان گفتگوي خود با خبرنگار مهربابيان اينکه کمبود اعتبار موجب شده که به يک‌هزارم اهداف خود درزمينهٔ مرمت پل‌هاي تاريخي نرسيديم گفت: ما در اين زمينه به هرجايي که امکان داشته مکاتبه و مذاکره کرده‌ايم.
اسدي بابيان اينکه در رابطه قول‌هاي مساعدي به ما داده‌اند گفت: اگر اين روزها اعتبار برسد با توجه به فصل کاري براي مرمت پل‌ها مي‌توانيم کاري انجام دهيم که به اهداف خود که همان حفاظت اين داشته‌هاي تکرار نشدني بوده برسيم.
دوست داری یه مقاله بنویسی
اگه فکر می‌کنی حرفی برای گفتن داری، می‌تونی یه مقاله کاربردی یا جذاب برای سایت بنویسی.