نیم نگاهی به وضعیت طبیعی و اقلیمی استان كردستان

اختلاف ارتفاع بین بلندترین و پست‌ترین نقاط استان به حدود 2400 متر می‌رسد كه كوه شاهو در جنوب غربی استان با ارتفاع 3300 متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود 900 متر كم‌ارتفاع‌ترین نقطه استان می‌باشد كه این اختلاف ارتفاع موجب به وجود آمدن اقلیم‌‌های متفاوت می‌گردد و این موضوع از نظر گردشگری حایز اهمیت است. از نظر تنوع اقلیمی و وجود عوارض طبیعی و توپوگرافی، استان كردستان دارای جاذبه‌های متنوع و ارزشمندی است به ویژه اینكه اغلب شهرهای استان به علت قرارگیری بر روی تپه‌های بلند و شكل تپه ماهوری آنها چشم‌اندازهای زیبایی را به وجود آورده‌اند. بر اساس استانداردهای جهانی دمای مطلوب و مناسب برای جهانگردان بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد است كه با توجه به میانگین دمای روزانه استان، از اواسط اردیبهشت تا اواسط مهر ماه بهترین ایام برای سفر گردشگران به این منطقه است و میانگین دمای ماه‌های این دوره از 22 تا 28 درجه سانتی‌گراد متغیر است، در دو ماهه اول سال یعنی فروردین و اردیبهشت به علت بارندگی‌های زیاد و در نتیجه سرسبزی منطقه بهترین زمان برای برگزاری تورهای طبیعی و دیدار مسافران از طبیعت كردستان است. همچنین میانگین 110 روزه تعداد روزهای یخبندان در استان زمینه بسیار مناسبی برای ورزش و جشنواره‌های زمستانی همانند ورزش مفرح و هیجان‌انگیز اسكی، صعودهای زمستانی به ارتفاعات استان و برگزاری جشنواره‌های زمستانی مانند جشنواره ی ساخت آدم‌برفی در استان را به وجود می‌آورد.

 

رودخانه‌های این استان عموماً به دو حوزه آبریز دریای خزر و دریاچه ی ارومیه می‌ریزند و تعدادی نیز وارد كشور عراق می‌شوند. رودخانه قزل‌اوزن كه شعبات آن شامل: قم‌چقای، اوزن‌دره، تروال و شور می‌باشد به دریای خزر می‌ریزد. زرینه رود كه شاخه ی اصلی آن چم سقز (چوم) نامیده می‌شود به همراه شعبه ی مهم آن یعنی رودخانه خورخوره و سایر شعبات آن به دریاچه ی ارومیه می‌ریزد. همچنین رودخانه ی سیمینه رود كه در سقز تاتاهو نامیده می‌شود به دریاچه ارومیه می‌ریزد.

 

رودخانه سیروان كه طویل‌ترین رودخانه در كردستان است و شعبات مهم آن دزلی مریوان، گردلان، رزاب قطوند، گاودره و رودخانه قشلاق است وارد كشور عراق می‌شود، به علت قرار گرفتن این رودخانه‌ها در دره‌های عمیق و «دِبی» زیاد آنها در فصل بهار عموماً برای ورزش مفرح قایقرانی و رافتینگ مناسب می‌باشند، همچنین حواشی رودخانه‌ها محل زندگی پرندگان و رویش درختان و گل‌های وحشی است كه در بسیاری از مسیرها به ویژه در اورامان رودخانه سیروان مناظر زیبایی را در دره‌ها و كوه‌ها به وجود آورده كه دیدن آنها برای هر توریستی جذاب و لذت‌بخش است.

 

استان دارای چهار دریاچه زریوار در مریوان، دریاچه پشت سد قشلاق در 15 كیلومتری شمال شهر سنندج، دریاچه پشت سد گاوشان در 45 كیلومتری جنوب سنندج و دریاچه پشت سد بوكان در شمال شهر سقز می‌باشد، این دریاچه‌ها محل بسیار مناسبی برای اجرای برنامه‌های تورگردانی هستند.

 

همچنین پوشش جنگلی استان كردستان با وسعتی معادل 320 هزار هكتار در نواحی غربی استان قرار گرفته و بعد از جنگل های شمال كشور در مرتبه دوم قرار دارند این جنگل ها از شمال بانه شروع شده و شهرستان مریوان و قسمت جنوب غربی استان را نیز در بر می‌گیرد و بیشتر شامل بلوط، مازو، گلابی‌وحشی، زبان گنجشك، آلبالوی وحشی می‌باشند، تركیب كوه، جنگل و رودخانه در مناطق غربی استان مناظر و چشم‌اندازهای زیبایی را به وجود آورده است كه بیشتر دوستداران طبیعت را به خود جذب كرده است، به دلایل ذكر شده و بر اساس گزارش‌های سازمان محیط زیست استان، 34 شكارگاه در منطقه وجود دارد، این شكارگاه‌ها به علاوه مناطق حفاظت شده تعداد زیادی از انواع پستانداران، پرندگان و خزندگان همانند آهو، قوچ و میش ارمنی، خرس قهوه‌‌ای، گراز، گرگ، گربه پالاس، خرگوش و انواع پرندگان را در خود جای داده اند.

 

تمامی عوامل ذكر شده به همراه عدم سابقه وجود و یا تكرار بلایای طبیعی همانند زمین‌لرزه و... استان كردستان را در محیط بسیار مطلوبی برای گردشگران قرار داده است.

 

قسمت وسیعی از سنندج، مریوان و سرزمین‌های اطراف آن‌ها تا جنوب كُردسـتان بخش كوهستانی غربی را تشكیل می‌دهد. این ناحیه، یكنواختی و سستی جنس زمین اشكال مشابهی را به وجود آورده كه از ویژگی‌های آن كوه‌های گنبدی شكل با شیب یكنواخت و ملایم با دره‌های باز است. این یكنواختی را با طبقات آهكی سخت و سنگ‌های درونی كه بین لایه‌های سست ظاهر می‌شوند، درهم ریخته و آن را به صورت صخره‌های عریان در آورده است. نوع مشخص این ناهمواری‌ها، ناحیه‌ی كوهستانی چهل چشمه در بین مریوان و سقز است كه دنباله پستی بلندی‌های این ناحیه را درجنوب و مشرق، تشكیل داده‌اند و دامنه‌ی غربی آن تا داخل كشور عراق كشیده شده است. دراین ناحیه شعبه‌های رود قزل اوزن در شرق وشمال شرقی و رود سـیروان در جنوب چهره زمین را به طو كامل تغییر داده‌اند.

 

بخـش كوهسـتانی شرقی، قسمت‌های شرقی سنندج را در بر می‌گیرد و در حـد فاصـل ناحیه غربی و شـرقی، یك رشـته از ارتفاعات آتشفـشانی شمـالی ـ جنـوبی را به وجـود مـی‌آورد.

 

در شرق این كوه، شهرستان‌های قروه و بیجار قرار گرفته‌اند كه شكل زمین در آن‌ها با پستی و بلندی‌های ناحیه غربی به كلی متفاوت است از ویژگی‌های این ناحیه، وجود یك حصار كوهستانی متشكل از سنگ‌های رسوبی و دیگرگونی است كه دشت‌های مرتفع هموار و تپه ماهوری را احاطه كرده است. در این ناحیه به استثنای كوه‌های بیجار، دشت‌های نسبتاً وسیعی نیز وجود دارد. این دشت‌ها به وسیله‌ی شعبه‌های رود قزل اوزن قطع شده و به صورت تپه ماهور در آمده‌اند. مرتفع‌ترین دشت این ناحیه «هوه تو» خوانده می‌شودكه با 2200 متر ارتفاع در شمال سنندج واقع شده است. بلندترین كوه‌های این ناحیه، شاه‌نشین در شمال بیجار، شیدا در مركز و پنجه علی بین قروه وسقز است.