چرا نباید به اشیای موزه ها دست بزنیم؟

به گزارش بزنیم بیرون ، نگرانی از نرفتن مردم به موزه ها و به ویژه نسل جوان، آشنا نبودن آنها با تاریخ و گذشته، همیشه به عنوان مشکلی که باید برای حل آن اقدامی عاجل کرد، مطرح می شود. برای آن راه های کوتاه مدتی هم پیشنهاد می کنند برگزاری هفته جهانی و روز جهانی موزه، رایگان کردن موزه ها به مناسبت های خاص و ... .

در این میان آموزش و پرورش نیز سهم خود را دارد و سالیانی است که بردن دانش آموزان به موزه ها جایگاه ویژه ای در گردش های علمی و تفریحی دارد.

اما رفتن به موزه فقط یک عمل فیزیکی نیست و تابع آداب و اخلاقیاتی ویژه است. شاید یک جور شباهت به سینما رفتن دارد، شما باید ابتدا قصد رفتن بکنید و بعد فیلم موردنظرتان را با توجه به روحیات و علاقه مندی هایتان انتخاب کنید. اگر تماشاگر حرفه ای باشید پیش از رفتن، اطلاعاتی پیرامون موضوع فیلم و کارگردان و بازیگرهایش به دست می آورید و بعد به سینما می روید، وقتی هم که وارد سالن می شوید سال هاست که دیگر می دانید تخمه شکستن و سیگار کشیدن ممنوع است، یا نباید بلند حرف بزنید و ... البته این نکات به طور نسبی در سینماهای ما رعایت می شود و حتما با خواندن این سطور یاد صدای ناخوشایند خوردن چیپس و پفک که هنوز هم در سالن های سینما به کرات شنیده می شود، می افتید.

اما باید به آینده دلخوش داشت و خاطره انبوه پوست تخمه هایی که در تاریکی سالن سینما پا روی آن می گذاشتیم را از یاد نبرد و به این فکر کرد که این نکات حتی به طور نسبی در سینمای ما رعایت می شود و حداقل آنهایی که رعایت نمی کنند، می دانند کار چندان شایسته ای انجام نمی دهند، این دانستن خود یک گام به جلو محسوب می شود.

اما واقعا طی این سال ها چه اتفاقی باعث شد تا مردم به این حداقل آگاهی و در مواردی آگاهی کامل برسند، در واقع چه اتفاقی غیر از اطلاع رسانی درست می تواند چنین تاثیری داشته باشد، خیلی دور نیست آن روزهایی که متصدی پاره کردن بلیت سینما، به هنگام گرفتن بلیت تذکر می داد تخمه و آجیل ندارید و یا کنترل چی وقتی صدای شکستن تخمه را در سالن سینما می شنید، حتما تذکر می داد یا همین روزها اگر کسی خیلی بلند حرف بزند یا تلفن همراهش روشن باشد، مطمئن باشید با تذکرهای پیاپی مردم مواجه می شود.

این وضعیت را مقایسه کنید با بازدید مردم از موزه ها امسال وقتی در تعطیلات فروردین مردم بسیاری برای بازدید به کاخ ـ موزه ها رفتند. آه از نهاد مدیران این موزه ها برآمد، چرا که اغلب مردم نمی دانستند بازدید از موزه ها هم تابع آدابی است و شاید هم می دانستند و در آن روزهای شلوغ ترجیح داده بودند به روی خودشان نیاورند. هر چه بود وضعیتی نامطلوب را به وجود آورد.

نمونه هایی که شاهدان، حکایت از نبود یک فرهنگ عمومی در ارتباط با دیدار و بازدید از موزه ها می دهند. تعجب نکنید ولی آن پدری که از تذکر راهنما به فرزندش که دست به تابلوی نقاشی می زند، ناراحت می شود و حتی اعتراض می کند، واقعا نمی داند این کار چه اثر تخریبی بر این گنجینه تاریخی می زند و یا آنکه روی فرش های قدیمی پا می گذارد حتما فکر می کند راه رفتن روی فرش باعث مرغوبیت آن می شود! چنین فردی شاید به راحتی روی یک اثر تاریخی چون تخت جمشید هم یادگاری بنویسد و حتی تصور نکند این عمل از وجوه گوناگونی به این بنا خدشه وارد می کند.

در مجموع مردمی که از موزه ها بازدید می کنند را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد، آنهایی که به دنبال گذراندن یک روز تعطیل هستند و اغلب هم به پارک و سینما می روند و گاهی که می خواهند تنوعی در برنامه شان داشته باشند برای آنها چیدن گل از بوستان ها تقریبا عملی مشابه دست زدن به یک اثر تاریخی است. اما دسته دوم خیلی آگاهانه به موزه ها می آیند و اغلب هم به سراغ موزه هایی می روند که برای دسته اول ناشناخته و مهجور است.

در این میان تکلیف دسته دوم روشن است آنها چون آگاهانه انتخاب می کنند، تا حدودی با آداب و فرهنگ موزه رفتن هم آشنا هستند و کمتر مشکلی به وجود می آورند. البته در این مورد خانواده هایی هم هستند که فقط به تقاضای اقوام شان که در خارج زندگی می کنند راه به موزه ها می یابند و حتما به توصیه ها و هشدارهای اقوام شان گوش می کنند.

اما در مورد دسته دوم، فقط گلایه، افسوس و بیان این ندانم کاری ها به طور قطع و یقین راه به جایی نمی برد و به جای همه این کارها باید فرهنگ موزه رفتن را آموزش داد. برای این کار هم نیاز به یک حرکت عمومی وجود دارد. اگر چه یک سازمان مشخص باید متولی و ناظر این حرکت باشد که به طور قطع این مهم برعهده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. اما سازمان ها و نهادهایی هم می توانند در این ارتباط به یاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بیایند.

برای نمونه حرکتی که با عنوان بازدید هدفمند دانش آموزان از موزه ها، به همت انجمن دوستداران یادگارهای میراث فرهنگی انجام می شود، تاثیر مطلوبی بر دانش آموزانی که به دیدن موزه ها همراه با راهنماهای این انجمن می روند خواهد داشت و خانواده های آنها نیز از این تاثیر بی بهره نخواهند ماند. این دانش آموزان حتما شنیده ها و دیده های خود را با خانواده شان در میان می گذارند و برای آنها موزه را دوباره تعریف می کنند و می گویند برای رفتن به موزه چه باید کرد و در موزه چگونه باید بود و حتی به چه طریق از این گنجینه های تاریخی به تمامی لذت برد.

سازمان ها، نهادها و انجمن های دیگر هم به همین صورت می توانند در این امر مشارکت داشته باشند، سازمان هایی چون صدا و سیما یا آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و ... نیز با برنامه ریزی های بلندمدت و کوتاه مدت توانایی تاثیرگذاری در این زمینه را دارند.