گردشگری غذا در چهارمحال و بختیاری

 

 از فیله گوسفند، سینه مرغ، فلفل دلمه‌ای، پیاز متوسط، روغن زیتون، پودر سیر و زعفران تهیه می شود. گوشت مرغ و گوسفند را با روغن زیتون و پیاز مخلوط می‌كنند، با زعفران آغشته نموده و سپس یك تكه فیله گوسفند، یك تكه فلفل، یك تكه مرغ و یك تكه پیاز را در سیخ می گذارند و روی آتش كباب می كنند. این غذا از خوشمزه ترین غذاهای استان چهارمحال و بختیاری بوده و شهرت زیادی دارد.

 

شله بریان

 

گوشت و برنج و کمی نخود و عدس را با هم داخل قابلمه ریخته و روی آتش می­گذارند تا جوش بیاید سپس آنرا داخل آتش گذاشته و 6 تا 7 ساعت بعد آنرا از زیر آتش در آورده با گوشت کوب می­کوبند تا له شود سپس به آن هل و زیره اضافه می­کنند. این غذا را برای کسانیکه سرماخوردگی دارند درست می­کنند.

 

شوربای قیمه ریزه

 

گوشت را با گشنیز و جعفری داخل هاون سنگی ریخته و می­کوبند تا نرم شود. سپس آنرا با برنج نیم پخته گلوله کرده در آب قرار می­دهند و کمی برنج و سبزی در آن می­ریزند و پس از جوش آمدن آنرا داخل آتش کرده و حرارت می­دهند تا کاملاً پخته شود این غذا مناسب افرادی است که سرماخورده­اند.

 

گوشت گندم

 

گوشت و لوبیا سفید و نخود و پیاز را خرد کرده گندم پوست کنده را با چند لیوان آب داخل کماجدان ریخته می­جوشانند تا پخته شود وقتی که پخته شد، سیب­زمینی پوست گرفته و پخته و کمی رب و کمی نمک و فلفل به آن اضافه می­کنند و می­کوبند.

 

ماست میش و شکر

 

در تابستان که ماست میش (گوسفند ماده) فراوان است، خانواده­ها ماست را در کاسه ریخته و شکر روی آن می­ریزند و می­خورند گاهی بجای شکر شیره­ی انگور اضافه می­کنند.

 

رکو Recu

 

رکو: برنج را خیسانده و گوشت را می­پزند بعد برنج و گوشت و زیره و نمک را داخل کرده در آن آب می‌ریزند و روی آتش می­گذارند تا جوش آید بعد از پختن در حالیکه کمی آب داشته باشد آنرا می­کوبند و تقریباً مثل حلیم برنجی می­شود.

 

 

 

اُماج (سوپ کلی) OMAJ

 

آرد را الک می­کنند کمی آب به آرد می­زنند و می­مالند تا دانه دانه شود. آب را جوش آورده نوعی سبزی کوهی بنام بوسور BOSORیا لیز Lisکه لعاب دارد و برای سرماخوردگی مفید است شسته به آب جوش می­زنند و آرد را اضافه می­کنند. چند جوش که زد پیاز را با فلفل به آن می­زنند.

 

اشکنه:

 

سرکه شیره و روغن را بعد از داغ کردن با حلقه­های پیاز و مقداری آرد مخلوط کرده و گرم نگه می­دارند بعد چند دانه برگه­های زردآلو،‌آلوچه و هلو را در آن می­­اندازند و بهم می­زنند بعد از پختن برگه­ها آنرا برمی­دارند و مصرف می­کنند.

 

عدسی:

 

عدس را تمیز کرده و با گوشت چرخ کرده با بدون گوشت می­پزند پس از پخته شدن مقداری آویشن و سیر و فلفل و روغن به آن می­زنند و می­کوبند و آب آنرا جدا کرده و با نان خشک می­خورند و کوبیده آنرا با نان، معمولاً این غذا را برای صبح زمستان می­پزند.

 

آب ترشی:

 

در فصل گرما اغلب آب ترشی درست می­کنند برای تهیه این غذا، دانه­های انار، (اناردون) را خوب می‌جوشانند تا پخته شود، بعد کمی انجیر و مویز وکمی روغن به آن اضافه كرده وقتی آماده شد نان در آن می­ریزند و           می‌خورند.

 

خوراک قارچ:

 

در فصل بهار که ایلات به ییلاق و سردسیر می­رسند بیشتر خوراک آنها از قارچ­هایی است که در کوهستان می­روید آنها قارچ را کباب یا با روغن سرخ کرده با نان می­خورند و گاهی قارچ خشک را به گرمسیربرده و از آن استفاده می­کنند.

 

اوگندی Ogandi:

 

زنان ایل از عدس، خوراکی را می­پزند که آنرا اوگندی می­گویند در لهجه بختیاری به معنای عدس و آب است که از عدس و روغن و ادویه آش تهیه می­شود.

 

آب دیز:

 

گوشت خرد کرده با روغن سرخ می­کنند و با آب می­پزند و مقداری گیاهان کوهی نظیر آویشن و سیر و تره به آن می­زنند و می­خورند این غذا خوراک روزانه­ی خانوار ایل است.

 

پیه به جگر (جیر):

 

برای تهیه غذا جگر را روی آتش کباب می­کنند سپس آنرا خرد کرده داخل چربیهای گوسفندی می­پیچند و دوباره کباب می­کنند.

 

نوچیزی (بورخر):

 

برای تهیه این نان مقداری آرد را داخل ظرف کرده به آن آب می­دهند تا خمیر شود و بعد آنرا روی تابه که زیر آن آتش است پهن می­کنند تا خوب برشته شود، سپس مقداری تره کوهیِ ­تر یا خشک در روغن می­ریزند و بعد نان برشته شده را به آن اضافه می­کنند و قند را الک کرده را به آن اضافه می­نمایند بوی خوبی از آن به مشام می­رسد یکی از غذاهای اصلی بختیاریها است.

 

نان گرده:

 

خمیر نان را روی آتش می­پزند سپس آنرا زیر خاکستر آتش می­گذارند تا خوب پخته شود بعد کمی روغن به آن می­زنند و می­خورند.

 

نان چپه:

 

گودالی را حفر می­کنند و سه سنگ صاف کنار آن قرار می­دهند که آنرا کچک می­گویند تابه را روی آن قرار داده خمیر آماده شده را با تیر چوبی صیقلی پهن می­کنند روی تابه می­اندازند تا رشته شود نانهای پخته شده را به شکل مثلث روی‌هم تا می­کنند و در سفره می­گذارند این نانها را چپه می­گویند زن ایلی هر دو روز یکبار نان می­پزد.

 

نان یوخا:

 

نان یوخا توسط زنان روستایی در منازل تهیه می شود شامل نان و شیره ای است که از شیره انگور، گردو، بادام روغن حیوانی و ... تهیه ودر اصل این نان از محصولات تهیه شده خود مردم تهیه می شود و در بین تمامی اهالی روستا توزیع می شود.

 

نان كاكولی:

 

کاکولی نوعی نان است که خمیرش از شیر، آرد و خشکبار)گردو،کشمش، بادام)تشکیل شده و برای پخت بر روی این نان زرده تخم مرغ، گلرنگ، زعفران، زیره و ....زده می شود و در تنور پخت می شود.

 

نان بلوط:

 

بختیاریهائی که در جنگلهای بلوط زندگی می­کنند. بلوط را جمع­آوری می­کنند در آب شیرین می­گذارند تا تلخی آن از بین برود بعد بلوط را می­خشکانند و خرد کرده باز 7 شبانه روز در آب شیرین می­گذارند تا شیرین شود و بعد آنرا می­کوبند تا آرد شود و خمیر کرده نان می­پزند در بختیاری­ها این نان را کلک می­گویند.

 

پرورد دوغ :

 

این غذا شامل سبزی آش، برنج، دوغ، آرد و پیاز داغ است. سبزی آش را بعد از شستن و خرد كردن می‌پزند، سپس برنج و دوغ را به آن اضافه می‌كنند بعد كه برنج پخته شد كمی آرد را در آب حل كرده و به آن می‌افزایند‌تا‌آب‌آش‌به‌صورت‌غلیظ‌درآید‌و‌پیاز‌داغ‌را‌هم‌اضافه‌می‌كنند.

 

آگِردَگ:AGERDAG

 

این شیرینی همان مواد فتیر را دارد (فتیر نوعی شیرینی كه در همه جا پخته می‌شود. مواد آن تخم‌مرغ، شیر، شكر، روغن، آرد، مواد معطر شیرینی است)با این تفاوت كه كمی شیرین‌تر است. و بعد از ور آمدن خمیر آن را به اشكال دل خواه درآورده و در روغن سرخ می‌كنند كه این شیرینی را در مناسبت‌های مختلف تهیه می‌كنند. مثلاً زمانی كه طفلی دندان در می‌آورد یا بخواهند به جا خالی دختری بعد از ازدواج بروند.

 

كال جوش یا كله جوش:

 

غذایی است كه برای پختن آن ابتدا كشك را می‌سایند و در آب ریخته و حرارت می‌دهند. سپس در ظرف دیگری پیاز سرخ می‌كنند و سپس پیازهای خرد شده را با نعناع داغ درون كشك حرارت داده شده؛ ‌ریخته و غذا را آماده می‌كنند. این غذا را میتوان بر حسب سلیقه و ذایقه با گردو وكشمش هم مصرف نمود .

 

كاچی شیر:

 

غذای دیگری است كه بیش تر خانوار دام دار تهیه می كنند كه عبارت است از آرد و شیر كه آرد را كمی تفت می‌دهند و سپس شیر را اضافه می‌كنند.

 

آش شنگ و موچه :sheng - mocheh

 

این غذا همانند دیگر آش های ایرانی پخت می شود به نحوی که به جای سبزیجات رایج آش ها، از شنگ، موچه(مچچه)، پاغلاغ و سیر صحرایی استفاده می شود.

غذاهایی دیگری هم از این گیاهان تهیه می شود که از مهمترین آن ها می توان به «علف پخته»، «علف ماستی»(مخلوط با ماست) و تلیکه نام برد.

 

انواع شربت های محلی:

 

 شربت زعفران و نبات ، زعفران با عسل (عسل باید مرغوب و بدون افزودن شکر باشد)، شربت ، شربت بهار نارنج‌ ، شربت نعناع، شربت عرق یونجه.

 

دم نوشها :

 

دمنوش دارچین با عناب و گل‌گاو‌زبان. دمنوش سنبل الطیب ، دمنوش دارچین به همراه بهارنارنج ،دمنوش بادرنجبویه و دارچین ،دمنوش آویشن و دارچین ،دمنوش زنجبیل و دارچین ،دمنوش مرزنجوش.