نقوش برجسته تنگ سروک بهمئی

نقش تنگ سروک که بر صخره اي در يک دره بلند از پايه هاي زاگرس در شهرستان کهگيلويه تراشيده شده ، به يک شاهزاده اليمائيد که يک شاهزاده نشين تابع اشکانيان بوده منسوب است.

بهترين زمان براي بازديد از اين جاذبه فصل بهار و تابستان است.

گفتنی است که الیمائیان حدود چهار سده حکومت کردند ولی با ظهور ساسانیان، اردشیر بابکان مؤسس سلسلۀ ساسانی به الیمایی ها حمله برد و  واپسین حاکم الیمایی را شکست داد.

آثار باستانی تنگ سولک مربوط به اشکانیان و حکومت محلی الیمائیان می باشد.از میان سلسله های دوره ایران باستان،اشکانیان صدها سال بر ایران حکومت کردند اما به دلیل نداشتن تاریخ مکتوب اطلاعات زیادی از آنان موجود نمی باشد.

کشف آثار باستانی کمک شایانی به ابهام زدایی از این سلسله نمود اما بسیاری از آثار کشف شده اشکانیان در شهرهای نسا، هاترا و پالمیراست که خارج از چهار چوبه سیاسی و اداری ایران امروزه می باشند و از 18 نقش برجسته و کتیبه دوره اشکانی 13 مورد آن در شهرستان بهمئی است.

از آنجائیکه نوع حکومت اشکانیان ملوک الطوایفی بوده و حکومت الیمائیان نیز یکی از قدرتمند ترین حکومت های محلی سلسله اشکانی به شمار می رفت، نقوش و سنگ نوشته های تنگ سروک(سولک) شهرستان بهمئی آیینه ی تمام نمایی از حکومت الیمایی دوره اشکانی می باشند.

الیمائیان توانستند در نبردی پادشاه سلوکی یونانی الاصل را شکست دادند، سنگ نوشته های تنگ سولک برای اولین بار در سال 1275ه- ق-- ۱۸۴۱ میلادی در اواخر حکومت محمد شاه قاجار، توسط «آقای بارون دوبد» جهانگرد و دبیر اول سفارت روسیه شناسایی شدند و سپس در سال 1322 ه-ش بوسیله سر اورل استین انگلیسی مورد بررسی قرار گرفتند و شرح مفصلی از نتایج این بررسی ها و برای اولین بار در کتاب موسوم به جاده های قدیم ایران غربی منتشر شد.

از تاریخ ۱۹۵۲ آقای هنینگ این نقوش و کتیبه ها را به دقت مورد مطالعه قرار داد. و صاحب منصبان و باستانشناسان مشهوری از جمله میرزاحسن فسایی، نویسنده فارسنامه ناصری، احتشام الدوله حکمران وقت فارس، اشتاین باستانشناسی معرف مجاری، لوئی واندنبرگ بلژیکی، گیریشمن فرانسوی و احمد اقتداری از این آثار دیدن کرده و گزارشاتی تهیه و تدوین نمودند.

از مهم ترین کتب برجسته تاریخی که در آنها از تنگه سروک(سولک) بهمئی یاد شده است می توان به کتاب های میراث های باستانی ایران نوشته ریچارد نلسون فرای، بازشناسی منابع و مأخذ تاریخ ایران باستان نوشته دکتر محمود جعفری دهقی، ایران از آغاز تا اسلام نوشته رومن گیرشمن ،خوزستان و کهگیلویه نوشته احمد اقتداری ،فارسنامه ناصری نوشته میرزا حسن حسینی فسائی و باستانشناسی ایران باستان نوشته لوئی واندنبرگ اشاره نمود.

در تنگ سولک 13 نقش برجسته و کتیبه بر روی 5 قطعه سنگ جداگانه حجاری شده که همگی مربوط به دوره الیمائی- اشکانی می باشند. راه سنگفرش اسب رو، چشمه گُوَردَک، سروهای زربین و چینه شناسی آن جلوه ی ویژه ای به نمایش گذاشته است.

نقوش برجسته ی تنگ سروک(سولک) صحنه های گوناگونی از آیین های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم های سواره نظام و پیاده نظام ،تاجگذاری و تاج‌ستانی وگرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکار شاهی، تشریفات ،خوش آمدگویی و دیگر جلوه های زندگی اشرافی را در دل کوهستان به ودیعه گذاشته تا نمایشگر روشنی از روزگاران گذشته برای نسل جدید باشد که می تواند گردشگران را ساعتها مجذوب خود نماید. و پیش آهنگ باستانشناسی استان گردد.

برخی محققین این محل را محراب خدایان کهن و عبادتگاه شکوهمند اقوام الیمایی می دانند. پنج سنگ نوشته منقوش در تنگ سروک وجود داردکه اگر از دهانه تنگه از سمت لیکک به سمت این تنگه حرکت کنیم به شرح زیر می باشند:

سنگ اول :سنگ راهنمائی و خوشامد گوئی است که در آن سه صحنه حجاری شده است .

سنگ دوم :نماد قدرت یا آلبوم عکس پادشاهان الیمایی .

سنگ سوم :متأسفانه نیمی از آن تخریب شده است صحنه جنگ، تزئینات اسب، لباس سربازان و اسلحه ها به زیبایی ترسیم شده است.

سنگ چهارم: دو مرد با احترام دست به سینه ایستاده اند و گویا در حال ادای احترام به میهمانانی هستند که از این منطقه دیدن کرده اند و در قسمت دیگر از این سنگ مردی بر روی تخت خوابیده است.

سنگ پنجم :بر روی سنگ پنجم که در بالای تنگه واقع شده بود و حجم کمتری دارد نقش سربازی حک شده است که مورد دستبرد سارقان آثار باستانی قرار گرفت و با اقدام به موقع اداره میراث فرهنگی شهرستان بهمئی در دهانه لودر گذاشته شد و به محل اداره انتقال داده شد و هم اکنون در این اداره از آن نگهداری می شود.