پناهگاه حیات وحش زریوار مریوان

حجم تقریبی آب تالاب زریبار حدود ۳۰ میلیون مترمکعب برآورد شده و سرریز آب دریاچه از قسمت جنوبی با نام رودخانه مریوان خارج می‌شود. زریوار مریوان بیست‌وسومین عضو تالاب کنوانسیون رامسر است. تالاب زریوار که در زبان کردی و در افواه عمومی منطقه «زریبار» خوانده می‌شود، از دریاچه‌های کم نظیر آب شیرین در جهان به شمار می‌رود. آب دریاچه، شیرین و از تعدادی چشمه‌های کف‌جوش و نزولات جوی تأمین می‌شود. سطح آب دریاچه بیشتر زمستان‌ها کاملاً یخ می‌بندد.

زریوار در یک دره طولی وسیع قراردارد و از دوطرف غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده است‌. پوشش غالب اراضی منطقه را جنگل و بیشه‌زارهای نیمه‌انبوه تشکیل می‌دهد که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی است، در حالی که سایر گونه‌های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک و بادام به‌ویژه در شیب‌های آن دیده شده است. 50 درصد زریوار را نیزار‌های پیرامون دریاچه تشکیل می‌دهد. اطراف دریاچه توسط نیزارهای بلند احاطه شده که بیشتر از دو گیاه تیره غلات، مانند نوعی نی کرانه‌ای تشکیل شده است.

همچنین در نقاط باتلاقی آن نیز یک نوع ماهی کوچک و جالب از تیره کوبیلیداک مشاهده شده است. این دریاچه دارای جوامع گیاهی و جانوری و تولید بیولوژیک بالایی است و شرایط زیستی لازم را برای طیف بزرگی از زیست‌مندان فراهم می‌کند که از نظر رویشگاه طبیعی و زیستگاه جانوران به‌ویژه پرندگان آبزی در خور اهمیت است.

طول دریاچه زریوار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۶ کیلومتر است. وسعت تالاب به‌دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداقل عمق آن حدود ۲ متر و حداکثر ۶ متر گزارش شده است. از پوشش‌های گیاهی دریاچه می‌توان به گیاهان شناوری چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه‌ای می‌توان به‌گونه‌های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌بند، پیچک‌ها، لویی، بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد. از دیگر سو، سیاه‌ماهی خالدار، سیاه‌ماهی معمولی، عروس‌ماهی و ماهی گامبوزیا از جمله گونه‌های بومی و ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ‌هد) و فیتوفاک از جمله گونه‌های غیربومی این دریاچه است.

براساس تحقیقات زیست شناسان، همچنین یک گونه مارماهی، ۵ گونه فیتوپلانکتون و ۱۷ گونه زئوپلانکتون در این دریاچه شناسایی شده ‌است. اردک سرحنایی و سرسبز، اگرت‌ها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی‌ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از جمله پرندگان با اهمیت و ارزشمند بومی و غیربومی این تالاب به شمار می‌آیند. در بخش پستانداران نیز سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی مهم‌ترین گونه‌های پستاندار این تالاب هستند.

گونه‌های گیاهی و جانوری پناهگاه حیات وحش زریوار مریوان عبارتند از:

پوشش گیاهی: از پوشش های گیاهی دریاچه می ‌توان به گیاهان شناور چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌ هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه ‌ای می ‌توان به گونه های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌ بند، پیچک‌ ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد.

آبزیان: گونه ‌های بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، ماهی گامبوزیا (در حال حاضر این گونه‌ ها در دریاچه یافت نمی‌ شوند.)

گونه ‌های غیر بومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ هد) و فیتوفاک

پرندگان: در حال حاضر بیش از ۳۱ گونه پرنده بومی و مهاجر زندگی می ‌کنند که از این تعداد تقریباً ۱۴ گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجر هستند.

اردک سرحنایی و سرسبز، اگرتها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی ها، حواصیل خاکستری، خوتکا ، گیلار و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونه‌ های با اهمیت و ارزشمند این تالاب به شمار می ‌آیند.

پستانداران: سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی است.

ممکن است بازدید از این جاذبه طبیعی نیاز به مجوز داشته باشد که می‌توانید قبل از سفر اطلاعات لازم را از اداره كل حفاظت محيط‌زيست استان کردستان دریافت کنید.

باتوجه به وضعیت آب و هوایی کردستان، بهترین زمان سفر برای بازدید از این جاذبه از فصل بهار تا اوایل پاییز است.

تالاب زریبار به ‌عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده ‌ای بسیار زیبا و نادر است. زریوار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتاً وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوه های پوشیده از جنگل احاطه شده ‌است. پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زار های نیمه انبوه تشکیل می ‌دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالیکه سایر گونه‌ های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیب ها و نقاط مختلف آن خودنمایی می ‌کند.

تالاب زریوار طی مصوبه شماره ۳۰۴ شورای عالی محیط زیست در سال ۱۳۸۸ بعنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.

هنگام بازدید از این منطقه، کفش مخصوص طبیعت گردی، عینک ضدآفتاب، کرم ضدآفتاب، کلاه، آب آشامیدنی، خوراکی‌های لازم، کمک‌های اولیه و کیسه زباله همراه داشته باشید.