ارگ حاجی آباد بیرجند

حصار ارگ حاجی آباد بیرجند دارای چهار برج بوده که در زمان خود، جهت نگهبانی از آن استفاده می شده و این ارگ دارای چهار باغ بوده که به نام های باغ بزرگ، باغ نهالی، باغ زیرین و باغ طاقی شناخته می شدند که محوطه ارگ را در میان گرفته بودند.

با توجه به وضعیت آب و هوایی خراسان جنوبی، فصل های پاییز و زمستان زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه هستند.

به تدریج با جاری شدن قنات شوکت آباد قنات حاجی آباد خشک و باغ های این محل رو به نابودی و تخریب گذارده و محل روستا خالی از سکنه شده استارگ حاجی آباد از دو بنای مستقل تشکیل شده که به عنوان اقامت گاه تابستانی از آن استفاده می شده است.

از ویژگی های این جاذبه تاریخی می توان به ثبت آن در تاریخ 11 مرداد 1376 با شماره ثبت 1890 به عنوان یکی از آثار ملی ایران اشاره کرد.

ساختمان اصلی ارگ حاجی آباد بیرجند از بنای دیگر بزرگ تر است و از دو بخش بوجود آمده که طبقه همکف و طبقه اول بنا شامل چند دالان، سرسرا و اتاق های تشریفاتی با پذیرایی و اتاق های نشیمن می شود. بنا از بیرون دارای پلانی مستطیل شکل است که دو ضلع بزرگ آن 33 متر و دو ضلع کوچکتر 18 متر می باشد. کلیه اتاق ها به شکل چهار ضلعی هستند و بنای دوم که در فاصله 30 متری در جبهه شمال غرب بنای اصلی واقع است مخصوص اقامت خدمه، نگهبانان، مهتران و نگهداری چهار پایان بوده است.

در طبقه اول تزئینات گچبری زیبایی به چشم می خورد که دور تا دور اتاق های شمالی و جنوبی را در بر گرفته (قطار بندی) که در حال حاضر تنها بخش کوچکی از آن باقیمانده و مابقی تزئینات با تخریب سقف ها به دلیل نزولات جوی و باد و باران و تخریب های انسانی کاملاً از بین رفته است. در این اتاق ها روی اندود گچ نقش های هندسی بسیار ساده ای حکاکی شده است.