بازار تاریخی زنجان

مجموعه­ ی بازار تاریخی زنجان در دل بافت قدیمی زنجان قرار گرفته و شهر را به شکل یک خط مستقیم و با عنوان بازار بالا و پائین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده. در این مجموعه راسته ­های صنفی مجزّا چون زرگرها ، بزّازها و ... همچنین، مغازه­ ها، کاروانسراها، مساجد تاریخی و گرمابه­ ها قرار دارند.

ساخت بازار زنجان در سال ۱۲۰۵ هجری قمری در دوران حکومت آقامحمد خان قاجار آغاز و به سال ۱۲۱۳ هجری قمری مقارن با حکومت فتحعلی شاه قاجار پایان یافته. در دوره‌های بعد نیز به بنای این بازار از جمله چندین سرا، مسجد و گرمابه اضافه شده است.

تنوع مشاغل و گردش در جهت استقرار صنف های همسان، باعث تشکیل راسته‌های تخصصی و فرعی در اطراف راسته اصلی می شود که در بیشتر موارد به عرضه نوع خاصی از اجناس یا خدمات اشتغال می‌یابند. راسته‌های حاج حسن، ترابی، حاج حیدر، انگورانی، صباغ‌ها، رستمخانی و آقا از جمله راسته های فرعی بازار زنجان محسوب می‌شوند.

مهمترین شاخه فرعی بازار، راسته حجه الاسلام است که به موازات راسته اصلی بوجود آمده و به قیصریه متصل می‌شود. هر سمت بازار و هر سرا و راسته‌ای حال و هوای خاص خود را دارد و این بازار نه تنها از لحاظ تجاری بلکه از نظر معماری نیز بسیار اهمیت دارد و راسته ها، حجره ها، چهار سوق‌ها، مساجد، سراها و کاروانسراهای درون شهری و گرمابه‌ها به شکل زیبایی بنا شدند.

فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.

تنوع مشاغل و گردش در جهت استقرار صنف های همسان، باعث تشکیل راسته‌های تخصصی و فرعی در اطراف راسته اصلی می شود که در بیشتر موارد به عرضه نوع خاصی از اجناس یا خدمات اشتغال می‌یابند. راسته‌های حاج حسن، ترابی، حاج حیدر، انگورانی، صباغ‌ها، رستمخانی و آقا از جمله راسته های فرعی بازار زنجان محسوب می‌شوند.

مهمترین شاخه فرعی بازار، راسته حجه الاسلام است که به موازات راسته اصلی بوجود آمده و به قیصریه متصل می‌شود. هر سمت بازار و هر سرا و راسته‌ای حال و هوای خاص خود را دارد. راسته ها، حجره ها، چهار سوق‌ها، مساجد، سراها و کاروانسراهای درون شهری و گرمابه‌ها به شکل زیبایی بنا شدند.

بازار زنجان به عنوان طولانی ترین بازار سرپوشیده ایران شناخته می شود. راسته اصلی این بازار از خیابان سعدی شروع شده و پس از قطع آن توسط خیابان فردوسی، در خیابان اصغریه به پایان می‌رسد و در حدود یک کیلومتر درازا دارد.

در ابتدای ورود به بازار از سمت شرق، دو راسته به موازات یکدیگر قابل مشاهده هستند که هر یک به سراهای مختلفی مرتبط شدند. این دو راسته، راسته امامزاده و راسته عبدالعلی بیک نام دارند. راسته‌های اصلی و فرعی بازار، تزئیناتی از آجر چینی با طرح های مختلف هندسی خفته، راسته، و حصیری دارد و آجر و کاشی به سبک قدیمی در آن به کار برده شده و کاشی کاری به رنگ ها و طرح های قاجاری در سطوح خارجی و داخلی بناها، طاق نماها، طاق و قوس ها و همچنین ستون نماهای گلدانی دیده می شود.

اوج این سبک‌های معماری و شیوه‌ها و نو آوری‌های تزئینی در اجزا و ارکان مساجد تاریخی زنجان خصوصا مسجد جامع زنجان به ظهور رسیده است.

فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.

بازار زنجان به عنوان طولانی ترین بازار سرپوشیده ایران شناخته می شود. راسته اصلی این بازار از خیابان سعدی شروع شده و پس از قطع آن توسط خیابان فردوسی، در خیابان اصغریه به پایان می‌رسد و در حدود یک کیلومتر درازا دارد.

در ابتدای ورود به بازار از سمت شرق، دو راسته به موازات یکدیگر قابل مشاهده هستند که هر یک به سراهای مختلفی مرتبط شدند. این دو راسته، راسته امامزاده و راسته عبدالعلی بیک نام دارند. راسته‌های اصلی و فرعی بازار، تزئیناتی از آجر چینی با طرح های مختلف هندسی خفته، راسته، و حصیری دارد و آجر و کاشی به سبک قدیمی در آن به کار برده شده و کاشی کاری به رنگ ها و طرح های قاجاری در سطوح خارجی و داخلی بناها، طاق نماها، طاق و قوس ها و همچنین ستون نماهای گلدانی دیده می شود.

اوج این سبک‌های معماری و شیوه‌ها و نو آوری‌های تزئینی در اجزا و ارکان مساجد تاریخی زنجان خصوصا مسجد جامع زنجان به ظهور رسیده است.

فصل های بهار و تابستان، زمان مناسبی برای سفر به زنجان و بازدید از این جاذبه هستند.

نکته مهم و جالب در مورد سراهای بازار، چگونگی ارتباط آن ها با راسته و نحوه حرکت در داخل آن هاست. سراهای ملک، حاج شعبان، حاج فتح ا... ، حاج جواد، نهالی ، شاطرعلی، حاج رحمان قربانی، حاج کلبعلی ، حاج شامی ، بالا و پائین از جمله سراهای یک حیاطی بازار زنجان هستند.

در حوالی دروازه‌های شهر، کاروانسراهایی ساخته می‌شدند که برای اطراق کاروان‌های تجاری یا مسافری مورد استفاده قرار می‌گرفتند و در مجاورت این کاروانسراها در داخل یا خارج شهر میدان‌هایی بوجود می‌آمدند که محل داد و ستد و مبادلات تجاری بودند. در ایام گذشته، وجود این میادین باعث می‌شد تا فروشندگان دوره گرد، روستائیان و بازرگانانی که بین شهرها آمد و شد داشتند بتوانند در این فضا ها به خرید و فروش بپردازند. نزدیکی میدان‌ها با کاروانسراهای عمده شهر، سبب رونق کار آن ها می شد. نحوه استقرار میدان های آهنگران و ورکچی‌ها در شرق و غرب بازار زنجان در مجاورت کاروانسراهای عمده بازار و شهر زنجان بیانگر نقش این فضاها در کالبد بازار است.

تیمچه‌های بازار زنجان علاوه بر خصوصیات کالبدی ویژه ای که دارند از نقاط عطف حرکت‌های پیاده راسته بازار به شمار می روند. برای مثال تیمچه‌های چهار دربی در قسمت شرقی بازار، جمع کننده حرکت های ورودی بازار و هدایت کننده آن در مسیر راسته اصلی هستند.