مشخصات بازار سنتی همدان
مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان، که از 36 بازار و راسته بازار و 26 سرا و کاروانسرا تشکیل شده است، اکثراً با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده اند و با وسعتی حدود 30 هکتار به دو صورت عمده فروشی و خرده فروشی فعالیت می کنند و در آن ها تاسیساتی نظیر مسجد، حمام ، زورخانه و چایخانه و غیره گنجانده شده است.
تاریخچه بازار سنتی همدان
بازارهای همدان مانند بسیاری دیگر از بازارهای قدیمی، مسقفند و بافت معماری اسلامی دارند و یادگاری از دوره قاجاریه هستند. جز نه راستا، بقیه در دو، سه دهه قبل به دستور مسؤولان وقت، سقفشان برداشته شده و با گذشت زمان صاحبان اماکن تجاری برای استفاده از زیر بنای بیشتر طرفین آن ها را نیز خراب کردهند که با تیر آهن و دیوارهای تیغه‌ای بازسازی شده و اصالت خود را از دست داد است.
ویژگیها بازار سنتی همدان
این بازارها در مرکز شهر قرار دارند و هر یک مختص یک نوع مال التجاره یا پیشه ورانی است که دارای حرفه مشترکی هستند از این رو مردم بر حسب احتیاجات خود می‌دانند برای تهیه نیازمندی ها به کجا مراجعه نمایند. بعضی از بازارها مانند کاروانسراها در تملک اشخاص ثروتمند بوده که برای کسب در آمد بیشتری بنا شده‌اند چنان که بازار قیصریه(بازار فرش فروش‌های فعلی) را میرزا کاظم منشی قاجاریه در پشت کاروانسرای خود (کاروانسرای میرزا کاظم) ساخت که اکنون متعلق به چند تن از تجار می‌باشد. بر همین قیاس راستا بازارهای صحاف خانه. موتابخانه. کفشدوزخانه و... به علت موقعیت خاص جغرافیایی همدان و قرارگرفتن در مسیر راه‌های ارتباطی شهرهای غربی و نیز زایران انبوهی که از میانه و مناطق دور دست جهت زیارت عتبات عالیات در همدان توقف می‌نمودند این شهر از اهمیت خاص اقتصادی و جغرافیایی به ویژه از دوران صفویه و توامانی دین و سیایت بر خوردار بوده‌ا ست.
ویلیام جکسن می‌نویسد: (بازارهای همدان دارای سقفند و بیش از پانصد دکان پر مشتری در آنها قرار دارد بازرگانان از این شهر به عنوان (انبار ایران) یاد می‌کنند. از جمله کالاهای بازرگانی. اجناس چرمی را باید نام برد زیرا همدان شهر دباغخانه هاست همدانی ها در ساختن و عمل آوردن پوست گاو و گوسفند و ساختن اجناس تجملی از آنها شهره شده‌اند) در سال ۱۹۲۱.م. همدان ۱۵۰ دکان دباغی داشت.
جکسن در مشاهدات خود از بازار همدان می‌نویسد(زین و تسمه و جامدان و کفش‌های نوک تیز را در غرفه‌های متعددی به معرض فروش نهادند از این گذشته نمدهای نرم سفید که برای زیرانداز. نمدزین. کپنک و شولای چوپانان به کار می‌رود و کلاه‌های پوستی شبیه کلاه خوددر هیچ جای ایران بهتر از همدان ساخته نمی‌شود همچنین ساختن غایشه) بازارهای عمده به جز چند مورد که به خاطر جایگزین شدن اجناس کارخانه‌ای وارداتی هم تغییر نام داده و هم محل فروش اجناس متفرقه گردیده تاکنون سر پای خود ایستاده ولی روزهای آخر خود را طی می‌کنند در آینده نه چندان دور این یادگار کهن و آشنای سالخوردگان با تمام خاطرات تلخ و شیرین قرن ها به سرنوشت غم انگیز خود نزدیک می‌شوند. برای مثال بازارهای آهنگرها، گیوه کش‌ها، زهتاب‌ها، موتاب‌ها، نجارها، گوزه گرها، صحاف‌ها و... دیگر پیشه وران و مصنوعات آنها خبری نیست و جز نامی از آنان باقی نمانده
راستاهایی نظیر کفشدوز خانه، صحاف خانه عملاً به مغازه‌های فروش کفش کارخانه‌ای و فروش لوازم التحریر و سایر اجناس متفرقه تبدیل شدند. از راستا بازارهای گندمی‌ها، پالاندوزها، خامه فروش ها و نخود بریزها، جز یکی دو دکان در هر راستا بقیه به فروش اجناس متفرقه مشغولند.
زمان مناسب بازدید بازار سنتی همدان
فصل های بهار و تابستان، مناسب ترین زمان برای سفر به همدان و بازدید از این جاذبه هستند.
پیشنهاد ویژه بازار سنتی همدان
بازار اسکندریه در ضلع جنوب غربی بازار سنتی همدان واقع شده (ابتدای این راسته از ضلع شرقی خیابان باباطاهر منشعب و در جهت شرق بازار ادامه می یابد) این بازار عمدتاً فرش فروشی است که بازدید از آن را نیز به شما پیشنهاد می کنیم.
سیمای عمومی بازار سنتی همدان
سایر اطلاعات بازار سنتی همدان
در گذشته، هر یک از راسته ها و کاروانسراها به عرضه یک کالای خاص اختصاص داشته اند، اما این ویژگی ، امروزه تا حدودی دستخوش تغییر شده است و در بعضی از مغازه ها صرفاً به عرضه و توزیع کالا مشغولند ، اما برخی دیگر علاوه بر محل فروش، کارگاه تولیدی صنعتگران نیز بوده اند، مانند مسگرخانه و حلبی سازخانه.
نکات مثبت بازار سنتی همدان
با دقت در نقشه همدان می‌بینیم که تمامی بازارهای همدان در حول و محور مسجد جامع ساخته شده و تجار و پیشه وران نماز ظهر و عصر را در آنجا اقامه می‌کردند و می‌کنند. جز مسجد جامع مساجد کوچک‌تری را در جای جای بازار مشاهده می‌کنیم کسبه‌ای که به مسجد جامع دور ترند نمازظهر و عصرخود را در آنجاها به جا می‌آورند مانند مساجد پیغمبر، سر نمازگاه ابتدا ی گندمی‌ها، مسجد آقای آخوند در انتهای راسته گندمی‌ها، چند گرمابه عمومی نیز مخصوص بازاریان و مسافران وجود داشت که فقط در روزها فعال بودند. همچنین در نقاطع راستاها، نانوایی، آشپزی و دکان های بقالی و قهوخانه یا همان چایی خانه در سراسرروز به کار مشغول بودند.
