بافت قدیم گرگان

بافت تاریخی گرگان شامل مجموعه‌ای از بازمانده های شهر استرآباد است. استرآباد قَصَبه‌ای بود متشکل از چندین روستا و خود بخشی از شهر بزرگ جرجان بوده است.

مهم‌ترین خانه‌های بافت قدیم گرگان شامل؛ خانه تقوی، خانه باقری، خانه شیرنگی، خانه امیرلطیفی، خانه مفیدیان، خانه فاطمی، خانه رضاقلی نژاد و خانه شفیعی است.

قدمت بافت قدیم گرگان به زمان قاجار بر میگردد.

بافت تاریخی گرگان به عنوان اولین بافت در کشور ثبت شده است که این محله ها خانه های قدیمی , مدارس تاریخی و امام زاده های تاریخی و همچنین بازار قدیمی را در دل خود جای داده است. معماری بناهای تاریخی در این منطقه به سبک قاجار می باشد.

بافت قدیم گرگان محیطی به وسعت ۱۶۲ هکتار است که وسیع‌ترین بافت تاریخی در شمال کشور و سومین بافت باارزش و دارای سبک معماری پس از اصفهان و یزد است. بافت قدیم گرگان در سال ۱۳۱۰ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شد.

گرگان در گذشته کاروانسراها و دروازه‌های بسیار داشته. چهار دروازه اصلی شهر شامل دروازه سبزه مشهد یا فوجرد در شمال، دروازه بسطام در شرق، دروازه مازندران در غرب و دروازه چهل دختران در جنوب شهر بود و هریک به نوعی در توسعه شهر گرگان نقش داشتند.

به دلیل موقعیت استراتژیک و خاص منطقه استرآباد و قرارگیری آن در مسیر جاده ابریشم (Silk Road) کاروانسراهای بسیاری در این منطقه ساخته شدند که محلی باشند برای استراحت کاروان‌ها و تجاری که از خاور و باختر از سرزمین ایران عبور می‌کردند تا کالاهای خود را در سرزمین‌های دیگر به فروش برسانند یا کالاهای مورد نیاز مردم خودشان را از سایر کشورها خریداری کنند. اما گرگان در طول تاریخ بلاهای طبیعی زیادی را از سر گذرانده که موجب تخریب بسیاری از بناهای آن شدند.

از بین تمام کاروانسراهایی که در گذشته در این شهر یا اطراف آن ساخته شدند، اکنون تنها سه کاروانسرا باقی مانده؛ کاروانسرای دیمه لو که مربوط به دوره صفوی است و در روستای شاهکوه واقع شده، کاروانسرای رباط سفید که آن هم مربوط به دوره صفوی است و در روستای چهارباغ قرار دارد و کاروانسرای قُزلُق که مربوط به دوره ساسانیان است و در روستای قزلق در دهستان قره باشلو واقع شده است.

بافت قدیم گرگان شامل چندین محله است که عموما به یکدیگر راه دارند و مجموعه بی‌نظیری از آثار تاریخی و دیدنی را تشکیل می‌دهند، از کوچه‌ای به کوچه دیگر، از حیاطی به حیاط دیگر و معبر در معبر در هم می‌پیچند و و بهم راه دارند و عابرینشان را به سفری دلچسب و دوست‌داشتنی در دل تاریخ و فرهنگ و هنر می‌برند.

محلات قدیمی گرگان سرچشمه، نعلبندان، دربِنو، میخچه گران، سَرپیر و محله میدان هستند.

بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و پاییز است.