برج های گنبد سبز قم

مقابر گنبد سبز قم از نظر هنر گچ بری، از نمونه‌های منحصربه فرد است و با نام دروازه‌ی کاشان نیز نامیده می‌شود و گنبدهای آن نیز به گنبدهای دروازه کاشان معروفند. با توجه به کتیبه‌های تاریخی موجود، دو گنبد از این مجموعه محل دفن خاندان صفی فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری قمری است. کتیبه گنبد سوم از بین رفته است وتاریخ و صاحب آن معلوم نیست اما با توجه به مدارک مختلف، این گنبد نیز از نظر تاریخی به همان دوره مربوط می‌شود. مردم قم، این سه بنا را به صورت مجموعه مدفن سعد، سعید و مسعود از بزرگان عرب‌های اشعری و احیاکنندگان قم در دوره اسلامی می‌دانند. چنین تصور می‌رود که سعید ؛ تصحیف تلفظی صفی و آن دو نام دیگر ؛ مکمل سجع باشد. بر اساس کتیبه تاریخی موجود، این سه گنبد، مدفن خواجه اصیل الدین، خواجه علی صفی و شخص گمنام دیگری است.

ویژگی‌های سه گنبد اصلی مقبره خواجه اصیل الدین: این مقبره از خارج، دوازده ضلعی منظم با طاقنماهای تزیینی در هر ضلع است. براساس کتیبه تاریخی بنا، دو تن در این مقبره مدفونند. تاریخ ۷۶۱ هـ.ق در این برج مشاهده می‌شود. مقبره خواجه علی صفی: این بنا در وسط دو گنبد دیگر قرار دارد و مدفن خواجه علی صفی، دومین فرمانروای خاندان صفی است. معماری نمای بیرونی و داخلی بنا همانند گنبد خواجه اصیل الدین است. بر اساس کتیبه بنا سه نفر در این آرامگاه مدفونند. تاریخ ۷۹۲ هـ.ق در این آرامگاه به چشم می‌خورد. گنبدشمالی: این بنا در شمال دو بنای دیگر قرار دارد و به دلیل تخریب کتیبه تاریخی آن ، نام بانی و صاحب مقبره مشخص نیست. نمای مقبره از خارج و داخل هشت ضلعی است. این مقبره به اواخر سده‌ی هشتم و اوایل سده‌ی نهم هـ.ق تعلق دارد. آرامگاه علی بن بابویه قمی: آرامگاه علی بن بابویه قمی پدر شیخ صدوق- متوفی به سال ۳۲۹هـ. ق- مقابل شیخان قرار دارد. این بنا شامل گنبد و بقعه، ایوان و صحن مشتمل بر سه حجره است. برفراز بقعه، گنبدی شلجمی از آثار صفویه مشاهده می‌شود.

این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.