برج های گنبد سبز قم

باغ گنبد سبز قم شامل سه اثر تاریخی از قرن هشتم هجری می باشد؛ این منطقه در محل به دروازه کاشان مشهور است و گنبد های آن نیز به گنبد های دروازه کاشان معروفند.

دو گنبد ازباغ گنبد سبز قم با توجه به کتیبه های تاریخی موجود مدفن امرای خاندان علی صفی – فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری قمری است. کتیبه گنبد سوم متاسفانه از بین رفته و تاریخ و صاحب آن معلوم نیست؛ اما با توجه به مدارک مختلف، این گنبد نیز از نظر تاریخی به همان دوره مربوط است و احتمالاُ به یکی دیگر از افراد خاندان علی صفی تعلق دارد.

سه بنای تاریخی گنبد سبز از نگاه هنر گچبری از نمونه های بارز و منحصر به خود به شمار می روند و شامل : ۱- برج مقبره خواجه اصیل الدین ، محل دفن دو تن از امرای خاندان صفی به سال ۷۶۱ هجری قمری است.

۲- برج مقبره خواجه علی صلی محل دفن سه تن از امرای خاندان صفی به سال ۷۹۲ هجری قمری است.

۳- برج مقبره شمالی متعلق به اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری قمری است . گنبدهای واقع در مقابر باغ عبارتند از: گنبد جنوبی ، گنبد میانی ، گنبد شمالی . گنبد جنوبی : بر اساس کتیبه تاریخی ، این گنبد مدفن خواجه اصیل الدین ، فرزند علی صفی نیای بزرگ خاندان صفی و عموی بانی گنبد است. او نخستین کسی از این خاندان است که بر حکومت قم و مضافات آن دست یافت.

گنبد میانی : از مفاد کتیبه چنین بر می آید که سه نفر در این آرامگاه مدفونند. نخستین فرد که نام او در آغاز کتیبه آمده خواجه جمال الدین علی است. نفر دوم مدفون در این گنبد، امیر جلال الدین است که در متون تاریخی سخنی از او به میان نیامده است. سومین فرد مدفون که به عنوان برادر خواجه جمال الدین علی نام برده شده، خواجه عماد الدین محمود قمی یکی دیگر از فرزندان خواجه صفی الدین است که تا سال ۷۹۱ هجری قمری عهده دار امور نواحی قم بوده است.

گنبد شمالی : نام بانی و صاحب بنای این گنبد به جهت صدمه دیدن کتیبه آن مشخص نیست. اما محقق خارجی دونالدویلبر آن را متعلق به سال های ۷۶۵ – ۷۱۵ هجری قمری می داند و معتقد است با توجه به خصوصیات مشترک زیاد با دو گنبد دیگر، آن سه بنا در یک محدوده زمانی ساخته شده و متعلق به خاندان صفی می باشد. آنچه بیش از اندازه قابل توجه و توصیف می باشد، نوع معماری و مهندسی بنا و همچنین گچبری های منحصر به فرد است که می توان به جرأت گفت در نوع خود بی نظیر است.

سیمای عمومی گنبد شمالی باغ گنبد سبز قم: گنبد های مقبره از دو پوسته گسسته رک تشکیل شده و پوسته خارجی به منشور شانزده ترکی و پوسته داخلی بصورت عرقچین می باشد که بر روی بدنه استوانه ای شکل دوازده وجهی بنا قرار دارد . البته پوسته خارجی گنبد جنوبی در طی زمان تخریب گشته و فرو ریخته است و پوسته داخلی آن در دوران معاصر تعمیر و بازسازی شده است.

به احتمال قریب به یقین فرم و شکل این گنبد با توجه به اشتراکات فراوان با دو بنای شمالی و میانی به همان شکل دو پوسته رک می باشد . با توجه به اینکه بدنه استوانه ای شکل بنا به صورت دوازده وجهی است، از داخل بنا به هشت ضلعی منظم تغییر شکل داده است.

تزیینات این بنا ها که انواع تکنیک های گچبری در آن به کار رفته، از گنبد سلطانیه تأثیر گرفته و نوع آجر چینی منظم و متحد الشکلی که بعضا با اسامی الله محمد و علی مزین شده و همچنین نوع رنگ آمیزی بسیار زیبای آن با رنگ های متفاوت و طرح های بسیار زیبایی از شمسه و اسپرهای کار شده و کتیبه های به خط ثلث یا کوفی با گچبری برجسته سفید رنگ و زمینه لاجوردی با نقوش اسلیمی میان دو حاشیه نقش و نگار شده و به صورت بسیار زیبا و هنرمندانه آیات قرآن و اسامی جلاله معصومین درون آن با طرحی از گل و بوته مزین شده است.

در ادامه طاق نما ها و درگاه هایی چند گانه که به صورت قرینه و مقرنس گشته حاکی از شیوه های متنوع گچبری چند رنگ است و قسمت هایی از آن توسط شمسه ای عظیم با گره بندی های متعدد تزیین یافته که همه آن ها نمونه هایی بسیار زیبا و بدیع از نوع هنر معماری ذوق و سلیقه گچبری و رنگ آمیزی هنرمندان قمی در آن زمان به نمایش می گذارد.

با توجه به وضعیت آب و هوایی استان قم، فصل های بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه است.

این جاذبه دارای امکاناتی همچون: سرویس بهداشتی،آب آشامیدنی و... است.