تالاب گندمان چهارمحال و بختیاری

تالاب گندمان با مساحتی حدود 1070 هکتار در ارتفاع 2219 متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای شیبی ملایم و بدون پستی و بلندی قابل ملاحظه است. اطراف تالاب گندمان نیز همچون تالاب چغاخور پوشیده از مرغزاری زیباست كه معمولاً به عنوان مرتع غنی برای چرا احشام استفاده می‌شود. چشمه‌های اطراف تالاب علاوه بر آنكه مكان مناسبی برای گذران اوغات فراغت به شمار می‌آیند، آب تالاب را نیز تامین می‌كنند. از انواع پرندگان دایمی و مهاجری كه در تالاب شناسایی شده‌اند میتوان به انواع مرغابی‌ها، كوكر و آنقوت اشاره كرد.

تالاب گندمان نام خود را از شهری تاریخی که در ضلع شمال شرقی آن واقع شده و به همین نام خوانده می‌شود (گندمان) گرفته است. این منطقه یکی از شکارگاه‌های بهرام گور و منطقه ییلاقی خانواده‌های سلطنتی در قرن‌های گذشته بوده که برخی آثار به جا مانده از سکونت‌گاه‌های آن زمان در برخی نقاط تالاب به چشم می‌خورد.

تالاب گندمان در دیار بختیاری؛ یکی از ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایران است که جزو تالاب‌های ثبت شده در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی "لندن - 1352" است. این تالاب که به عنوان زیستگاهی با ارزش در میان ۱۰۵ زیستگاه مهم پرندگان در ایران شناسایی شده، در شمار زیباترین تالاب‌های کشور و مهم‌ترین کانون های گردشگری چهارمحال بختیاری قرار داشته و زیستگاهی منحصربه فرد برای زمستان گذرانی و تخمگذاری پرندگان مهاجر و اسکان دائم پرندگان بومی محسوب شده که قریب به ۱۵ گونه پرنده بومی و قریب به ۳۰ گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت زیاد، انواع مار، قورباغه‌ و لاک پشت‌ و پستاندار و ماهی را در خود جای داده است.

علاوه بر نزولات جوی از دیگر منابع آبی تالاب می‌توان رودخانه آق بلاغ که از ضلع شمالی تالاب وارد و از شرق آن از محلی به نام اشکفت زلیخا خارج سده و به رودخانه گدارکبک منتهی می‌شود و همچنین چشمه‌های حاشیه تالاب چون: گل کوچک، گل بزرگ، مردان شیر برنجی و نصیر آباد را نام برد.

پوشش گیاهی تالاب را عمدتا گونه های حاشیه‌های و نم‌پشند تشکیل می‌دهند که می توان به درختان بید، مرغ، جگن، ساز، نی، لوئی، زنبق، آلاله آبی، هزار نی، بارهنگ آبی، هزار نی، بارهنگ آبی، سیستم واش، نخل مرداب، عدسک آبی، بزواش، سه کوله خیز، اسپارگانیوم و... اشاره کرد.

از میان گونه‌های جانوری‌، گونه‌های غالب تالاب را پرندگان به خود اختصاص می‌دهند که شامل خانواده‌های لک لک، شکاری‌ها، حواصیل، باکلان، مرغابی سانان، یلوه و سلیم می‌شود. همچنین، انواع مارها، قورباغه‌ها، لاک پشت و پستاندارانی نظیر گراز، شغال، گرگ، خفاش، روباه، خرگوش و نیز ماهی گورخری، سفید کولی‌، ماهی پوزه‌ای و سیاه ماهی از دیگر گونه‌های جانوری این تالاب به حساب می‌آیند.

به طور کلی منطقه گندمان سردسیر است و زمستان‌های بسیار سردی دارد. به گونه‌ای که دمای هوا در این فصل گاهی به 30 درجه سانتیگراد زیر صفر و در تابستان به 30 درجه بالای صفر می‌رسد.‌ سرد‌ترین ماه سال در این منطقه دی ماه و گرم‌ترین ماه آن تیر ماه است. علت این سرما را می‌توان هجوم توده‌های هوای سرد قطبی که بر اثر ایجاد مرکز پر فشار سیبری تشکیل می شود، عنوان کرد .

برای رسیدن به تالاب گندمان باید از طریق جاده آسفالته گندمان _ حسین آباد یا جاده خاکی گندمان‌ _ اشكفت زلیخا راهی شوید. همچنین، جاده حسین آباد در شرق تالاب هم راه دیگری برای دسترسی به تالاب است كه پس از دور زدن تالاب در ضلع جنوبی به روستا سفیدآباد منتهی می‌شود.

از امکانات ویژه تفریحی و ورزشی اطراف تالاب، پرورش و نگهداری اسب و همچنین سوارکاری در مرغزار پیرامون تالاب است. سنت پرورش اسب، از زمان‌های بسیار دور در این منطقه بختیاری معمول بوده و نژاد ویژه‌ای به وجود آورده که آمیزه‌‌ای از نژاد بومی و عربی است. تالاب گندمان به عنوان یکی از آبگیرهای حوزه آبریز آق بلاغ در نزدیکی تالاب چغاخور قرار دارد، به طوری که بخشی از خورجی تالاب چغاخور به این تالاب سرآزیر می‌‌شود.

پوشش دایمی آب این تالاب در حدود 700 هکتار است. اطراف آن نیز همچون تالاب چغاخور پوشیده از مرغزاری زیباست که معمولاً به عنوان مرتع غنی برای چرا احشام استفاده می‌‌شود. چشمه‌‌های اطراف تالاب علاوه بر آنکه مکان مناسبی برای گذران اوغات فراغت به شمار می‌‌آیند، آب تالاب را نیز تامین می‌‌کنند.