جزیره آشوراده

آشوراده دهی در مرکز شبه جزیره میان‌کاله در شهرستان بندرترکمن، استان گلستان است. آشوراده تنها جزیرهٔ ایرانی دریای خزر است.

ارتفاع این جزیره از سطح دریاهای آزاد برابر 26 متر است. سکنة دایمی آن کارگران شیلات و افراد پاسگاه ژاندارمری هستند. در فصل صیدماهی کارگران بیشتری به سکنة دایمی آنجا افزوده می‎شوند.

پوشش گیاهی جزیره، بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است و حیواناتی همچون شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در جزیره یافت می‌شوند.

گراز و نوعی اسب وحشی در این جزیره زندگی میکنند که توانایی خوردن آب شور دریا را دارند و طول عمر بسیار کمی دارند.

در دوره محمد شاه قاجار، راهزنان و دزدان دریایی ترکمن در آشوراده و برخی از مناطق شبه جزیره‌ میانکاله زندگی می‌کردند. قیات خان، یکی از رهبران ترکمن‌های جعفربای (ترکمن‌های حامی روسیه و مخالف ایران) به استرآباد (گرگان کنونی) حمله کرد و پس از غارت و گروگانگیری، دستور داد که سربازان اسیر شده دولت را در دریا غرق کنند. پس از این اتفاق، محمد شاه قاجار تصمیم گرفت که ترکمن‌ها را سرکوب کند؛ اما آن‌ها در جزیره آشوراده استقرار داشتند و وی برای رسیدن به آن‌ها نیاز به کشتی جنگی داشت.

محمد شاه قاجار برای غلبه بر ترکمن‌های جزیره آشوراده دست به دامان روس‌ها شد؛ زیرا طبق عهدنامه‌های میان دو کشور، تنها روس‌ها حق کشتیرانی جنگی در دریای کاسپین را داشتند و می‌توانستند شورشیان را سرکوب کنند. روس‌ها که از ۱۰ سال قبل، متوجه اهمیت ویژه منطقه شمال ایران، به‌خصوص جنوب شرقی دریای کاسپین شده بودند، به‌سرعت پنج کشتی جنگی خود را در ساحل آشوراده مستقر کردند و وارد منطقه شدند. 

روس‌ها در اولین اقدام خود، شبه جزیره میانکاله را تصرف کردند و پایگاه نظامی خود را در بخش شرقی جزیره ساختند. جالب است بدانید که پیش از ورود کشتی‌های روس به منطقه، اردشیر میرزا والی مازندران توانسته بود که ترکمن‌های شورشی را سرکوب کند و روس‌ها نه‌تنها کمکی به سرکوب شورشیان نکردند، بلکه پس از رسیدن به خلیج حسینقلی، داد و ستد با ترکمانان را پایه‌ریزی کردند. پس از این اتفاق‌ها، روس‌ها برای سالیان متمادی  از جنگ جهانی اول تا پایان جنگ جهانی دوم، جزیره آشوراده را اشغال کردند.

بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و پاییز است.

مواردی همچون کفش مناسب طبیعت گردی، یک دست لباس اضافه، عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب، کلاه و پاوربانک به همراه داشته باشید.

جزیره آشوراده از چند جهت دارای اهمیت است. این جزیره در سال ۱۳۵۴، به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در جهان (مناطق حفاظت‌شده‌ زیستی بین‌المللی) معرفی شد و به ثبت جهانی رسید.

 جزیره آشوراده، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جهان در لیست کنوانسیون جهانی رامسر است و به‌عنوان یکی از ۵۹ منطقه‌ بین‌المللی ذخایر طبیعی ثبت شده (در سال ۱۳۵۹) و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود.

جزیره آشوراده درمنتهی الیه شرقی شبه جزیره میانکاله درجنوب شرقی دریای خزر با وسعتی در حدود 1200 هکتار واقع شده است که شمال این جزیره را دریای خزر و جنوب آنرا خلیج گرگان احاطه کرده و شرق آن به واسطه تنگه باریکی که خلیج گرگان را به دریای خزر مرتبط میسازد از خشکی جدا ساخته و غرب آن بوسیله کانالی از شبه جزیره میانکاله جدا شده است.

شبه‎جزیرة میانکاله که آشوراده در انتهای آن جای دارد، احتمالاً بر روی آبرفتهای دلتایی رودخانة گوهرباران نکا پدید آمده است. جنس رسوبهای این شبه‎جزیره بیشتر آهکی و ماسه‎های ریزدانه و بدون خاکهای رسی است و هرچه زمین به سوی انتهای شبه‎جزیره یعنی به آشوراده پیش می‎رود، ماسه‎ها کوچکتر می‎شود. چنین می‎نماید که وزش بادها، ذرّات ماسه‎ای ریز و آهکی را به سوی آشوراده رانده و دانه‎های درشت و کانیهای سنگین را در غرب میانکاله به جای گذاشته است.

برای دسترسی به جزیره آشوراده باید به بندر ترکمن بروید و از آنجا از طریق قایق، خودتان را به جزیره برسانید. از اسکله بندر ترکمن با قایق، تنها  ۱۰ دقیقه تا جزیره راه دارید. بلیط قایق‌های جزیره آشوراده به‌صورت رفت و برگشت به فروش می‌رسد و شما می‌توانید ساعت بازگشت خود را با آن‌ها تنظیم کنید. به این ترتیب، مدت زمان گشت و گذار در جزیره به انتخاب خود شما است و می‌توانید هر ساعتی که دوست داشته باشید، به اسکله برگردید. بلیط قایق‌های جزیره آشوراده، طبق قیمت‌های تابستان ۱۳۹۹ از ۷۰ هزار تومان به بالا است.

آشوراده، آشور آده یا آشیر آداسی در زبان ترکمنی، دارای دو بخش آشیر (آشور) و آدا (جزیره) و به‌معنای «جزیره آشور» است. این جزیره در میان ترکمن‌ها با نام «مال آشیر» نیز مشهور است؛ زیرا در گذشته‌های دور، آشوراده در نظر دامداران ترکمنی اهمیت ویژه‌ای داشت. آن‌ها در گذشته دام‌های خود را از ساحل با قایق برای چرا به جزیره می‌بردند. در زبان ترکمنی، «مال» به‌معنای «دام» و «آشیر» به‌معنای مصدری «رساندن» است.