جزیره فارور

جزيره فارور در استان هرمزگان گنبدى سربرآورده از آبهاى نيلگون خليج هميشه فارس محسوب مىشود که از تپه ماهورهاى کوچک و بزرگ تشکيل شده است .

اين جزيره غيرمسکونى و مملو از مرغان دريايى داراى منابع آبى بسيار محدود است بطوريکه آب آشاميدنى پرندگان و وحوش موجود درآن با استفاده از سه حلقه چاه تامين میشود. جزيره فاروربه دليل واقع شدن در مسير مهاجرت پرندگان ، داراى سواحلى با چشم اندازهاى بسيار زيبا در فصلهاى مختلف سال به ويژه پاييز و زمستان است .

بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه فصل پاییز و زمستان است.

جزیره فرور در روزگار ساسانیان جزو کوره اردشیرخوره استان پارس بود. در روزگار پس از اسلام تا دوران معاصر، جزیره فارور، بخشی از ایالت‌های فارس، کرمان و بلوچستان، و هرمزگان بوده‌است.

این جزیره در گذشته جزیره مسکونی بوده و ساکنان آن آب خود را از چاه‌هایی که کنده‌بودند تأمین می‌کردند. اثرات این چاه‌ها هم اکنون در دره ناخدا در خاور جزیره دیده می‌شود و آب آن شور و سطح آب در عمق ۳ متری است.باشندگان پیشین این جزیره به کار غواصی و ماهیگیری سرگرم بودند.

جایگاه صید مروارید در جزیره محلی بود به نام نجوا و گذران زندگی مردم این جزیره تا پیش از جنگ جهانی دوم تنها از راه صید صدف و مروارید می‌گذشت. در دههٔ نخست سدهٔ ۱۴ خورشیدی شش فروند کشتی بزرگ صید صدف مروارید در جزیرهٔ فرور فعالیت داشت.

جزیره فارور جزو نواحی گرم ومرطوب است ورطوبت هوا درآن به نسبت بالامی باشد. میانگین دمای سالانه آن 27 درجه سانتیگراد بوده و تابستانهای بسیارگرم داشته ودمای آن دراین فصل به 45 درجه سانتی گراد تا 47 درجه سانتی گراد نیزمی رسد .

درزمستان دمای آن همیشه بالاتر از10 درجه سانتی گراد است .میزان متوسط بارندگی سالیانه دراین جزیره درحدود 200 میلی مترمی باشد که درمدت زمان کم و به صورت رگبارنازل می شود. زمین شناسی جزیره فارور دراصطلاح زمین شناسی، گنبدنمکی بزرگی است که ازاعماق زمین تحت تاثیرعوامل خاص زمین شناسی به بالارانده شده وپس از قطع طبقات زمین به صورت گنبدی ازکف دریا خارج شده است .

عناصرتشکیل دهنده این مجموعه عبارتنداز سنگهای رسوبی نظیر آهک های سیاه گچ ، نمک ومواد آذرین مانند بازالت ، تراکیت ، ریولیت وکانی های مختلف است . جزیره فارور براساس نقشه تکتونیک ایـران ، درمحدوده یکی ازفعالترین کمربندهای زلزله خیز جهان قرارگرفته وبارها درجریان ومسیر زلزله های شدیدی که نواحی جنوبی ایران رابه لرزه درآورده است قرارداشته است .جزیره فارور ازیک توده ارتفاعات آتشفشانی و رسوبی تشکیل شده است وبه طورکلی جزیره ای تپه ماهـــــوری باارتفاعات صخره ای که درمسیرهای مختلفی کشیده شده است ودرمیان این ارتفاعات دره هایی بوجودآمده اند.

مرتفع ترین قسمت جزیره ، تپه ماهورهای مرکزی جزیره می باشند که بزرگترین نقطه ارتفاعی جزیره 145 متر می باشد دراین ناحیه قرارگرفته است . جزیره فارور به طور کلی درحاشیه کناره ها ودارای بریدگیهای فراوانی است که بیشتر متصل به دامنه کوهها است .

این وضع درضلع شرقی جزیره بیشتر دیده می شود. عمق آب درکرانه جنوبی جزیره کمتر ودرکرانه های شمالی وشرقی وغربی عمق اب به 30 متر نیز می رسد که نشانگر ارتفاع زیاد صخره های ساحلی نسبت به بستردریامی باشد ضمناً درناحیه غربی جزیره چند تخته سنگ نیزدرنزدیکی سواحل جزیره سرازآب بیرون آورده اند که درواقع امتداد ارتفاع جزیره درداخل دریا محسوب می شود.

خاک درجزیره فارور فقط درکف دره ها و ضلع جنوبی جزیره که دشت همواری وجود دارد، یافت می شـــــود. اکثرنواحی جزیره پوشیده ازسنگهای فرسایش یافته وخردشده می باشد وخاکهای کف دره های نیز درواقع خاکهای آبرفتی می باشد عمق خاک دراین نواحی کم ودرشت دانه ودارای مقداری هوموس می باشدکه ازلاشبرگ گیاهان فراوان موجود درکف دره ها بوجود آمده است.

درناحیه جنوبی دشت نسبتاً همواری وجود دارد که باعث شده خاکهای این منطقه توسط باران شسته نشده ودرگذشته دراین نواحی زراعت انجام می شده است خاک دراین منطقه بیشتر شنی – رسی بوده ودارای عمق متوسط ومواد آلی آن بسیارناچیز است. جزیره فارور همانند جزایر دیگر خلیج فارس دارای فلور گرمسیری خلیج - عمان می باشد .

پوشش گیاهی جزیره را گیاهان علفی ودرختچه ای ودرختی تشکیل می دهند که با شرایط اقلیمی و زیستی این منطقه سازگارشده و بعضا ً برخی ازاین گونه ها درسالهای اخیر به جزیره آورده شده است .

گونه غالب جزیره نوعی درخت آکاسیا به نام Acasiatortilisمی باشد که درتمام سطح جزیره پراکنده بوده وتعداد وتراکم آن درکف دره های بسیار زیادتر ازنواحی دیگر می باشد . این درختان که به نام آکاسیای چتری نیز معروف می باشد منبع اصلی تغذیه جبیرها درجزیره درفصول خشک می باشند . ازدیگر گیاهان جزیره می توان به درخت کهور پاکستانی یا ProsopisJulifloraاشاره نمود که درسالهای اخیر وارد جزیره شده است که به دلیل توانایی این گونه درمغلوب نمودن گونه آکاسیا چتری وپوشاندن سطح جزیره در آینده ای نه چندان دورمی تواند خسارات جبران ناپذیری به حیات وحش جزیره که ازآکاسیای چتری به عنوان منبع اصلی تغذیه استفاده می کنند واردکند.

تنها پستانداربزرگی که درجزیره زیست می کند آهوی کوهی دره شوری با اسم علمیGazellaGazellaDareshouriiباشد که از زوج سمها بوده وجثه ای کوچکتر وظریفتر از آهو دارد .شاخ درهردوجنس نروماده دیده می شود ولی شاخ جنس نر کمی بلندتر وکلفت ترازجنس ماده است . ازگیاهان علوفه ای - بوته ای وشاخ وبرگ درختان تغذیه می کند ودرجزیره فارو عمدتاً از درختان آکاسیای چتری تغذیه می کند.

از دیگر پستانداران جزیره می توان به یک نوع خارپشت به نام خارپشت ایرانی بانام علمی paraedinusnepomalasاشاره نمودکه شبها به تعداد زیاد درنزدیکی سواحل وسطح جزیره زیست می کنند. جثه آنها به اندازه موش خانگی بوده ودارای خارهایی برسطح پشتی خود می باشند. ازدیگر پستانداران جزیره می توان به خفاش میوه خوار بانام علمی Rousettusaegypticusاشاره نمود.

جزیره فارور وکرانه های آن به علت قرارگرفتن درمسیر مهاجرت پرندگان دارای گونه های متنوع پرندگان مهاجربوده که برخی از آنها این جزیره رابه عنوان زیستگاه زمستان گذران یاتابستان گذران خودانتخاب می کنند ازجمله مهمترین این پرندگان می توان برخی از پرندگان شکاری مانند : شاهین و بالابان وهمچنین هوبره رانام برد. ازمهمترین پرندگان بومی می توان به عقاب ماهیگیر بانام علمی pandionhaliatusاشاره نمودکه درصخره های بلند مشرف به دریا اقدام به لانه سازی وجوجه آوری می نمایند . تعداد این پرندگان در حدود 7-5 جفت بوده ودراواخر زمستان تخم های خودرابه روی صخره های بلند ساحلی جزیره می گذارند.

وجود آبسنگهای مرجانی باعث جذب ماهیان زینتی فراوانی شده است که در ساحل بکر و دست نخورده جزیره قابل رویت هستند.در حدود 465 گونه ماهی زینتی و خوراکی در این جزیره دیده می شود که می توان به ماهی جراحی ، صندوق ماهی ، عروس دریایی، خروس دریایی و عروس زرد و 000 از نوع زینتی و به ماهی شیر، هامور ، خارو ، قباد ، حلوار و نعیم 000 از انواع خوراکی اشاره کرد.

لاک پشتان و نهنگهای دریایی: لاک پشتان دریایی از خزندگان جزیره محسوب می شوند که عمدتاً مهاجر بوده و گاهاً تا 6000 کیلومتر مهاجرت می کنند و معمولاً از انواع مختلف آن در اطراف جزیره برای تخم گذاری دیده می شوند . نهنگهای دریایی نیز از ديگر گونه های در معرض خطر انقراض محسوب مي شودكه نیز در اطراف جزیره فارور مشاهده می شوند. انواع آبسنگ های مرجانی و صدفها : جزایر فارور به واسطه شرایط مناسب زیست محیطی از جمله شفافیت ، عمق نفوذ نور، شوری و دمای مورد نیاز رشد از بهترین زیستگاههای موجود آبسنگ هاي مرجاني و صدف هادر استان به شمار می رود.

از مهمترین مرجانها می توان به مرجان درختچه ای ، مرجان میزی ، مرجان شاخ گوزنی ، مرجان باشلقی ، مرجان تخته سنگی ، مرجان دودکشی اشاره کرد.

بنا بر مدارک موجود در گذشته های دور و حتی در چند دهه پیش جزیره فارور مسکونی بوده است .

وجود گورستان های قدیمی، باغات و مزارع بایر، چاه های قدیمی و خانه های متروکه شاهد این مدعاست . در ارتباط با متروکه شدن این دلایل مختلفی وجود دارد، که از جمله آن می توان به خشکسالی ها ی مداوم، شیوع بیماری و تخریب مسکن ها بر اثر زلزله اشاره نمود.

 جزایر فارور و بنی فارور طی مصوبه شماره ۱۱۲ شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیر بنائی دولت) مورخ ۱۳۶۶/۳/۲۰ با مساحت ۲۸۴۸ بعنوان منطقه حفاظت شده به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.