حرم حضرت معصومه (س)

حرم حضرت معصومه (س) از بخش‌های مختلفی نظیر کتابخانه، موزه، صحن، شبستان و... تشکیل شده است که اکثر آن‌ها مزین به مقرنس‌کاری، کاشی‌کاری و آینه‌کاری‌ هستند. شاید جالب باشد که بدانید چند تن از شاهان صفوی و قاجار و مشاهیری همچون پروین اعتصامی در این حرم دفن شده‌اند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. 

سیر تاریخی مرقد فاطمه معصومه در طول دوره‌های مختلف دستخوش تغییراتی بوده‌است. در سال ۶۰۵ هجری «امیر مظفر احمد بن اسماعیل» بزرگ خاندان آل مظفر، بزرگ‌ترین استاد کاشی‌ساز آن زمان «محمد بن ابی طاهر کاشی قمی» را به‌کار ساخت و پرداخت کاشی‌های متنوع مرقد واداشت. او به مدت هشت سال به این کار مشغول بود تا سرانجام در سال ۶۱۳ کاشی‌های مرقد آماده و کار گذاشته شد.

به نوشته شاردن، سیاح فرانسوی عصر صفوی، در کتیبه سردر بنا کلمه «مشتاق درک» جهت ثبت سال بنا درج شده بود که به حساب ابجد ۱۰۶۵ (زمان سلطنت شاه عباس دوم) می‌شود.

در سال ۱۳۰۱ خورشیدی آرامگاه برای نخستین بار مجهز به چراغ برق شد. با تصویب مجلس، موتور برق کاخ سلطنتی که به‌تازگی با موتور دیگری جایگزین شده بود به این آرامگاه واگذار شد.

در سال ۱۳۷۷ شمسی مرقد به شکل جدید که آمیخته‌ای از کاشی و سنگ است تجدید بنا شد و همچنین دیواره‌های داخلی با سنگ مرمرسبز آراسته گردید.

با توجه به وضعیت آب و هوایی استان قم، فصل های بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه است.

در نزدیکی این جاذبه مجتمع مهر و ماه قم،دریاچه نمک حوض سلطان و خانه یزدان پناه قم قرار دارد که دیدن این جاذبه ها خالی از لطف نیست.

حرم حضرت معصومه (س) در میان بقعه ای با بلندی ۲۰/۱ و طول و عرض ۹۵/۲ در ۲۰/۱ متر قرار گرفته و با کاشی‌های نفیس و زرفام پوشیده شده‌است. گرداگرد مرقد، دیواری به بلندی دو متر و طول و عرض تقریبی (۸۰/۴ در ۴۰/۴) قرار دارد که در سال ۹۵۰ بنا شد و با کاشی معرق آراسته شد که اکنون این دیوار با ضریح مشبک از جنس نقره پوشیده شده است.

امکاناتی همچون سرویس بهداشتی، امانت‌داری، ماشین برقی حمل‌ونقل زائران، فروشگاه، مهمان‌سرا، اورژانس، درمانگاه، اتاق عقد، پارکینگ، رواق کودک، داروخانه و غیره در حرم مطهر برای زائران در نظر گرفته شده است.

حرم حضرت معصومه (س) در سال ۱۳۱۰ در فهرست میراث ملی ایران قرار گرفت.

با توجه به قدمت زیاد حرم مطهر، سبک‌های مختلف معماری اسلامی در آن به چشم می‌خورد که مشهودترین آن‌ها، سبک اصفهانی است. از ویژگی‌های این سبک در حرم می‌توان به مقرنس‌کاری، توجه به هم جواری، کاشی‌کاری، آیینه‌کاری، مناره و کتیبه‌نگاری اشاره کرد.                        

معماری اسلامی و ارزشی را می‌توان در جای‌جای حرم از جمله گنبد آن مشاهده کرد که به‌صورت کلاه‌خود است؛ چراکه طبق رسم گذشته این کلاه را برای احترام بر سر بزرگان می‌گذاشتند. گلدسته‌های حرم نیز برای استحکام ایوان، بلند ساخته‌ شده است و به دستانی بلندشده رو به آسمان شباهت دارد. علاوه بر این، گلدسته‌های کوچک اطراف گنبد و صحن‌های مختلف به نشانه نگهبانان حرم هستند.

صحن حرم مطهر (س) توسط میرزا علی خان اتابک در زمان ناصرالدین‌ شاه ترکیب‌بندی شده که با گذر زمان مزین به کاشی‌کاری‌ و آینه‌کاری‌ شده است. نقوش و آرایه‌های معماری حرم به‌اندازه‌ای زیبا هستند که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کنند.

زیارتنامه:

زیارت نامه اَلسَلام‏ُ عَلَى آدَمَ صَفْوَةَ اللهِ,الَسَلامُ عَلَى نُوحٍ نَبِيِّ اللهِ,الَسَلامُ عَلَى إِبْراهيمَ خَليلِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَى مُوسى كَلِيمِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَى عيسى رُوحِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا رَسُولَ اللهِ, الَسَلامُ عَلَيْكَ يا خَيْرَ خَلْقِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا صَفَيِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا مُحَمَدَ بْنَ عَبْدِاللهِ خاتَمَ النَبِيينَ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا اَمَيرَ الْمُؤْمِنينَ عَليِ بنِ اَبيطالِب وَصيِ رَسُولِ الله,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا فاطِمَةُ سَيِدَةَ نِساءِ الْعالَمينَ,الَسَلامُ عَلَيْكُما يا سِبْطَيْ نَبي الرَحْمَةِ,وَسَيِدَى شَبابِ اَهْلِ الْجَنَةِ, الَسَلامُ عَلَيْكَ يا عَلِيَ بْنَ الْحُسَيْنِ,سَيِدِ الْعابِدينَ و قُرَةَ عَيْنِ الناظِرينَ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا مُحَمَدٍ بْنَ عَلِيٍ باقِرَ الْعِلْمِ بَعْدَ الْنَبِي,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا جَعْفَرَ بن مُحَمَدٍ الصادِقَ البارَ الْأَمينَ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا مُوسَى بْنَ‌ جَعْفَرٍ الطاهِرَ الطُهْرَ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا عَلِيَ بْنَ مُوسى الرِضَا المُرْتَضي,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا مُحَمَدَ بْنَ عَلِيٍ التَقِيَ,الَسَلامُ عَلَيْكَ يا عَلِيَ بْنَ مُحَمَدٍ النَقِيَ الْناصِحَ الأَمينَ,الَسَلامُ عَلَيْكَ ياحَسَنَ بْنَ عَلَيٍ,الَسَلامُ عَلَى الْوَصِيِ مِنْ بَعدِهِ. الَلهُمَ صَلِ عَلَى نُورِكَ و سِراجِكَ, وَوَليِ وَليِكَ,وَوَصِيِ وَصَيِكَ, وَحُجَتِكَ عَلى خَلقِكَ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا بنتَ رَسُولِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ فاطِمَةَ وَخَديجَةَ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ‌ أميرِ الْمُؤمِنينَ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ الْحَسَن وَالحُسَيْنِ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ وَلِيِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا اُختَ‌ وَلِيِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا عَمَةَ وَلِيِ اللهِ,الَسَلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ مُوسَ بْنِ جَعْفَرٍ,وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُهُ. الَسَلامُ عَلَيْكَ عَرَفَ اللهِ بَيْنَنا و بَيْنَكُمْ فى الْجَنَةِ,وَحَشَرَنا فى زُمْرَتِكُمْ,وَاَوْرَدَنا حَوْضَ نَبِيِكُمْ,وَ سَقانا بِكَأْسِ جَدِكُمْ مِنْ يَدِ عَلِيِ بْنِ ابيطالِب,صَلَواتُ اللهِ عَلَيْكُمْ,اَسْئَلُ اللهَ اَنْ يُرِيَنا فيكُمُ السُروُرَ وَالفَرَجَ, وَاَنْ يَجْمَعَنا وَاِياكُمْ فى زُمْرَةِ جَدِكُمْ مُحَمَدٍ,صَلَى اللهِ عَلَيْهِ و آلِهِ,وَ اَنْ لا يَسْلُبَنا مَعْرِفَتَكُمْ,اِنَهُ وَليٌ قَدِيرٌ,اَتَقَرَبُ اِلَى اللهِ بِحُبكُمْ وَ الْبَرائِةِ مِنْ اَعْدائِكُمْ,وَ التَسليمِ اِلَى اللهِ,راضِياً بِهِ غَيْرَ مُنْكِرٍ وَلا مُسْتَكْبِرٍ وَ عَلى يَقينِ ما اَتى بِهِ مُحَمَدٌ وَ بِهِ راضٍ,نَطْلُبُ بِذلَكَ وَجَهَكَ يا سَيِدي,الَلهُمَ وَ رِضاك وَالدارَ الآخِرَةَ,يا فاطِمةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَةِ,فَاِنَ‌ لَكِ عِنْدَ اللهِ شَأْناً مِنَ الشَأْنِ,اَللهُمَ اِنى اَسْئَلُكَ اَنْ تَخْتِمَ لى بِالسَعادةِ,فَلا تَسْلُبْ مِنى ما اَنَا فيهِ وَ لا حَولَ وَلا قُوَه اِلا بِاللهِ الْعَليِ الْعَظيم,الَلهُمَ اسْتَجِبْ لَنا و تَقَبَلْهُ بِكَرَمِكَ و عِزَتِكَ,وَ بِرَحْمَتِكَ وَ عافِيَتِكَ وَ صَلَى اللهُ عَلى مُحَمَدٍ و آلِهِ اَجْمَعينَ وَ سَلَمَ تَسْليماً يا اَرْحَمَ الراحِمينَ.