حسینیه جاجرمی

حسینیه جاجرمی یک مکان مذهبی و جاذبه‌ تاریخی تماشایی در استان خراسان شمالی است. برای بازدید از این حسینیه باید خود را به بجنورد، خیابان طالقانی شرقی، کوچه جاجرمی برسانید. موقعیت خاص و معماری تماشایی حسینیه جاجرمی‌ها باعث شده که نزد مردم محلی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شود.

قدمت این حسینه به اواخر دوران قاجار بازمی گردد. با توجه به کتیبه موجود در سال ۱۳۲۵ هجری قمری بانی ساخت بنا استاد غلامرضا بنا یزدی بوده است.

حسینیه جاجرمی در ۱۷ مرداد ماه سال ۱۳۸۳ با شماره سند ۱۱۰۵۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

این بنا ۶۰۰ متر مربع مساحت دارد و دارای پلان مربعی شکل است. بنا در ضلع شرقی و غربی در ۲ طبقه ساخته شده است.‍ طاق هایی که در ساختمان مورد استفاده قرار گرفته، به‌طور کلی از سه نوع هلالی ساده، کلیل و قوس تیزه‌دار است. طبقه همکف قدیمی‌تر از طبقه بالا بوده و به نظر می‌رسد که کاربری مسکونی داشته است. طبقه بالایی که از نظر سازه‌ای نیز منطبق بر طبقه همکف نیست، محل برگزاری مراسم مذهبی بوده است. پوشش‌های به کار رفته در این بنا از دو نوع تخت و طاقی است.

پوشش موسوم به قمی پوش، پوششی است که بیشتر در طبقه همکف مورد استفاده قرار گرفته است که در برابر نیروهای عمودی مقاومت خوبی دارد. چیدمان آجر هم ترکیبی از رومی و صدفی است. طاق آهنگ یا گهواره‌ای از دیگر پوشش‌های این طبقه است که در امتداد دو نوع منحنی قوس داده ایجاد شده است. ایوان طبقه اول با عرض ۲۷٫۲ تا ۳۰٫۲۰ به‌وسیله این ستون‌ها نگه داشته شده است. چهار ستون کامل و دو نیم ستون که از جنس چوب بوده و با گچ پوشش داده شده، در این طبقه ساخته شده است.

این بنا نمونه‌ای از معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا محسوب می‌شود که همه در و پنجره‌ها و نورگیرها به سمت حیاط باز می‌شوند. در بجنورد این نوع معماری چندان رایج نبوده و بیشتر در مناطق خشک و کویری بااهمیت است. در طبقه اول سه اتاق وجود دارد که در همه این اتاق‌ها از طاق‌نما استفاده شده است.این اتاق‌ها توسط درهایی به هم راه پیدا می‌کند. در و پنجره های باقی مانده در بنا قدمتی برابر با خود بنا دارد و از جنس چوب است. در اتاق وسطی طبقه اول لوح سنگی‌ای قرار دارد که وقف‌نامه روی آن نوشته شده است.

یک هشتی در حسینیه وجود دارد که ورودی حسینیه را به حیاط مرکزی وصل می‌کند، این ورودی به وسیله دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی جنوب غربی به اتاقک‌های طبقه بالا راه پیدا می‌کند. ۱۰ عدد پله با عرض ۳۰ سانتی‌‌متر و ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر و طول ۱۳۰ سانتی‌متر در این ساختمان وجود دارد، در ضلع شرقی و غربی بنا پله‌ها به طور قرینه قرار گرفته است. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام اتاق‌های طبقه پایین پوشیده از قوس کلیل بوده (قوس خوابیده) و سقف طبقه بالا به صورت تیرپوش است. آجرکاری، گچبری، مقرنس‌کاری و کتیبه‌ قسمت‌های مختلف بنا را آراسته کرده است.

افریزی تزیینی (برآمدگی لبه انتهایی دیوار که معمولا به صورت آجرکاری تزئینی است) با یک کتیبه در قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی قرار دارد. در این کتیبه گزیده‌ای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) به خط نستعلیق گچ‌بری شده است. این گچ‌بری‌ها جدید و فاقد قدمت بوده و اداره اوقاف آن‌ها را نصب کرده است.

باتوجه به وضعیت آب و هوایی استان خراسان شمالی، فصل بهار و اوایل تابستان بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه است.

اکنون این حسینیه با کاربری خانه صنایع دستی به عنوان کارگاه های آموزش صنایع دستی شاخص و فعال در استان خراسان شمالی به فعالیت خود ادامه میدهد.