سرو زربین سنگان خاش

سرو زربین سنگان، درختی از گونه‌های سرو است که نمونه‌ای از آن در شهرستان خاش استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این درخت ۲۰۰۰ ساله با ارتقاع ۳۰ متر و قطر ۳ متر در گذشته به عنوان زیارتگاه مورد توجه اهالی منطقه و گردشگران قرار می‌گرفت. به‌گونه‌ای که بسیاری از آن‌ها معتقد بودند، با بستن نخ و پارچه به این درخت به حاجت و خواسته خود می‌رسند.

بعد از اسلام برای اینکه این درخت از بین نرود مردم منطقه از آن به نام درخت میر عمر یاد می‌کردند و بعدها به نام سُل نامگذاری شد. این گونه درختی، کند رشد و مقاوم به شرایط سخت و بومی مناطق مدیترانه‌ای اروپا و سازگار با شرایط اقلیمی مشابه آن در آسیای جنوب غربی است.

زربین درختی دیرزیست با قدرت تحمل شرایط سخت، مقاوم و با ریشه عمیق و قوی بوده که آن را قادر می‌سازد تا درمیان تخته سنگ‌ها و شیب‌های تند و پرتگاهی به راحتی رشد کند. سرو زربین در ایران بیشتر در نواحی شمالی قابل مشاهده‌است و در استان گلستان بیشتر در علی‌آباد کتول و نیز رامیان وجود دارد. این گونه که شاخص‌ترین درخت سوزنی برگ جنگلهای شمال ایران و بومی این کشور است، به طور طبیعی، در منطقه رودبار و منجیل با آب و هوای مدیترانه‌ای به صورت مخلوط با زیتون، و به صورت کاشته شده در همان رودبار و منجیل و نیز شاندرمن گیلان و _ می‌توان گفت _ سراسر ایران وجود دارد و گونه مشترک جنگل‌های شمال ایران و جنگل‌های اروپایی است.

از ویژگی‌های درخت سرو زربین، آن است که در مناطقی از شمال ایران مانند رودبار، دیلمان، پلی زغال و ارسباران نیز مشاهده شده اما در جنوب کشور زربین مخلوط با سرو ناز وجود دارد. به این گونه سروی، در گیلان «زربین»، علی‌آباد کتول و رامیان «سر»، آمل «سورش» و شیراز «وهل واهل» گفته می‌شود و در عربی نام آن «شجرة الحیاة» است.

زربین در واقع گونه‌ای از درختان همیشه‌سبز، از دسته مخروطیان و «سرو زربین» درختی زیبا به ارتفاع ‪ ۲۰‬تا ‪ ۳۰‬متر است که در برخی نواحی شمال ایران دیده می شود که سبزی همیشگی آن جلوه‌ای خاص به طبیعت منطقه می‌بخشد.

زربین از قسمت‌های برگ، جوانه، گل آذین، پوست و میوه که از فندق درشت‌تر است، تشکیل شده‌ و پوست شاخه‌های جوان این درخت سبز تیره تا روشن ودر یک ساله‌ها قهوه‌ای روشن تا قرمز است، اما در چند ساله‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره، صاف و یا پولکدار می‌باشد. همچنین پوست تنه درخت الیافدار و شیارهای آن به صورت شبکه‌ای درهم رفته، چروکیده و عمیق است.

«سرو زربین» درخاک عمیق گلدانی(باغچه‌ای)[۱] – آهکی و در آب وهوای معتدل مدیترانه‌ای رشد می‌کند. نیاز آبی کم تا متوسط دارد یعنی مقاوم به خشکی است. این درختان نسبت به هرس و قطع شاخه‌های جوان وانتهایی حساسند. کوتاه سخن، زربین درختی بردبار، کم نیاز، کاملاً روشنایی پسند و آهک دوست است.

با بازدید از این جاذبه شاهد توده‌ای از درخت به وسعت ‪ ۱۳۰‬هکتار خواهید بود که در ارتفاع ‪ ۸۰‬تا ‪ ۵۰۰‬متری جنوب شرقی علی‌آباد کتول و در نزدیکی روستای زرین گل این شهرستان قرار دارد دارد که به صورت آمیخته با گونه‌های ممرز، انجیلی، آزاد، بلندمازو و ارغوان است.

در منطقه رامیان در شرق استان نیز جنگلی به وسعت ‪ ۱۵۰‬هکتار پوشیده از درختان سرو زربین دیده می‌شود. اطراف چشمه گل رامیان که یک استخر طبیعی بیضی‌شکل به طول ‪ ۹۰‬متر و عرض ‪ ۸۰‬متر و عمق بین ‪ ۴۴‬تا ‪ ۸۰‬متر است، نیز یکی از زیستگاه‌ها و ذخیره‌گاه‌های درخت سرو زربین به حساب می‌آید.

با توجه به وضعیت آب و هوایی سیستان و بلوچستان، فصل بهار و اوایل پاییز زمان مناسب‌تری برای بازدید از جاذبه‌های این استان هستند.

با توجه به وضعیت آب و هوایی سیستان و بلوچستان، فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز زمان مناسب تری برای بازدید از جاذبه های این استان هستند.