مشخصات شیرهای سنگی خوزستان
شیرهای سنگی که مردم قوم بختیاری بر سر آرامگاه بزرگان ایل میگذارند یکی از نمونههای پایبندی به سنت های کهن ایرانی و ارج نهادن به بزرگان است که در طول سالیان طولانی، نسل به نسل منتقل شده و تا امروز در زندگی و رسوم مردم بختیاری جایگاه ویژه خود را استوار نگه داشته است.
امروزه، هنگام بازدید از قبرستان های شهسوار، ایذه و اندیکا، شاهد شیرهای سنگی متعدد و فراوانی خواهید بود.
تاریخچه شیرهای سنگی خوزستان
بهتر است بدانید که، شیر از قدیم به جهت خصوصیات کم نظیرش، جایگاه ویژه ای در فرهنگ تصویری و شفاهی اقوام ایرانی داشته و دارد.
برخی معتقدند، شیر در نگارکنده های صخره ای، تندیس های متنوع و سکه های رایج ادوار تاریخی و بافته های عشایر دارای معانی نمادین بوده و حجاری و نقشینه های مزین به شیر نشانه ذوق، فکر و احساس این قوم به هنر است که و در اوج سادگی و شیوایی متجلی شده او بر طبیعت و اندیشه جمعی استوار است.
مردمان بومی منطقه با تکیه بر همین واقع نگری و ساده زیستی با رها کردن این سنبل از قید و بند نمادهای درباری سلطنتی و مکتب های مصور توانستند این سنبل مقتدر را به عنوان نماد خود انتخاب کنند، هنری که به طبیعت وابسته است و سادگی، وقار و خشونت را در هم می آمیزد. بنابراین، منشا شیرهای سنگی و بافته های منقش به شیر را می توان در همان سنت دیرین و باستانی جستجو کرد که بدین صورت در زمینه های دیگر در فرهنگ این قوم رسوخ کرده و به نحو اصالت مندی احیا شده است.
سیمای عمومی شیرهای سنگی خوزستان
در گذر از چهار محال بختیاری تا خوزستان، در دل پیچ و خم جادهها، شاهد خودنمایی شیرهای سنگی کوچک و بزرگ باشکوهی خواهید بود.
زمان مناسب بازدید شیرهای سنگی خوزستان
با توجه به وضعیت آب و هوایی خوزستان، فصل های زمستان و بهار زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه هستند.
سایر اطلاعات شیرهای سنگی خوزستان
در کتاب نماد در فرهنگ بختیاری نوشته حسین مددی از قول لایارد نوشته شده: لرها (بختیاریها) عقیده دارند که شیرها به دو نوع مسلمان و کافر تقسیم شدند. نوع اول دارای رنگی گندمگون و زرد روشن و نوع دوم قهوهای رنگ با یال و پشت سیاه. آنان معتقدند که اگر کسی مورد حمله شیر مسلمان واقع شود باید کلاه خود را از سر بردارد و در نهایت ادب و خضوع او را به نام «علی» قسم دهد که وی را ببخشد. شیر با شنیدن این درخواست پی کار خود خواهد رفت. اما اگر شیر کافر باشد، توجه نخواهد کرد.
هنوز هم در مراسم سنتی هنگامی که شخصی دچار ضعف و سستی شود، او را از زیر تنه شیر سنگی عبور میدهند. زیرا بر این باورند که ترسش خواهد ریخت. و یا هنگامیکه فردی دچار سیاهسرفه میشود، زیر تنه شیر سنگی گودالی کنده پر از آب میکنند و بیمار را وادار میکنند که از آن بنوشد تا سلامتیاش را بازیابد. در واقع شیرهای سنگی مجسمههایی هستند که در گذشته توسط سنگ تراشها تراشیده میشدند و آن ها را روی قبر افراد شجاع و دلیر ایل بختیاری قرار می دادند و اهالی این قوم شیر سنگی را که نشانه شجاعت و دلاوری و ویژگیهایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری است، بر آرامگاه این گروه قرار میدهند.
شیر سنگی برای قوم بختیاری تنها نماد غیرتمندی و بی باکی و زورمندی نبوده، بلکه این قوم چون شیعه و پیرو علی بن ابیطالب بود، از این رو ارزش و مفهوم ولایتمداری و پایبندی به مرام و مسلک آن امام هُمام و آیین سرافراز تشیع را نیز در نظر گرفت و این ارزشها را در قالب تسبیح، که نماد و مظهر پارسایی و نماز و نظر پاکی است، روی پیکره شیر سنگی حک کرد و به آن تجلی بخشید.
ویژگیها شیرهای سنگی خوزستان
از ویژگیهای این شیرهای سنگی می توان به شیوههای مختلف و تفاوت های جزئی تراش آنها در میان قبایل مختلف بختیاری اشاره کرد.
نکات مثبت شیرهای سنگی خوزستان
نام تندیس شیرهای سنگی خوزستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.