غار کان گوهر

ایرانیان باستان برای فلز آهن، که ابزارهای تولیدی و دفاعی خود را از آن می​ساختند و دستیابی به آن هم چندان آسان نبود، ارزش گوهر (جواهر) قائل بودند، از این رو به سبب وجود سنگ آهن در این غار، آن را کان گوهر نامیده​اند؛ چنان که نام معدن باستانی آهنی را که نزدیک سیرجان قرار دارد، گُل و گوهر گذاشتند.

پژوهش و مطالعه در مورد بخش نخست غار نشانگر این است که چندصدهزار سال پیش توده​ای ماگما (مواد گداخته) بنا به علل درونی، از اعماق زمین بالا آمده و همین که با پوسته آهکی تماس یافته است با حرارت و فشار همراهش مقادیری از کربن و اکسیژن موجود در کربنات کلسیم پوسته بالای خود را رها ساخته و در نتیجه فضای عظیمی را به وجود آورده و اما به سبب آن که پوسته سقف پایه و تکیه گاهی برای نگهداری خود نداشته، فروریخته و فضای مثلث شکل بیرونی نتیجه آن است. این توده ماگمایی به سبب آن که حاوی ترکیبات آهن بوده مورد توجه نیاکان ایرانیان قرار گرفتهو از آن آهن استخراج کردند. دیوارهای دودزده غار و غارسنگ​ های متبلور شده بر اثر حرارت، گواهی بر این مدعی هستند.

غار در گذشته زیستگاه انسان ​ها بوده و از درون آن سه عدد آرواره در اندازه ​های مختلف، مقادیری پارچه احتمالاً ابریشمی و قطعه​ای چرمی از یک لنگه کفش یافت شده است. در بیرون غار و نزدیک جاده هم یک آتشدان به همراه تصویری دیگر که روی تخته سنگی بزرگ حجاری شده، قرار دارد؛ ضمن آن که در بین راه مسیر غار و نزدیک دهانه دو تخته سنگ وجود دارد که روی آن​ ها تصاویری از جانوران دوران غارنشینی کنده شده که انسانی سوار بر یک حیوان از اصالت آن می​کاهد زیرا در دوران غارنشینی انسان هنوز موفق به رام کردن جانوران نشده بود.

بعد از ورود به درون غار، تالار دایره شکلی به قطر 30 متر و ارتفاع 20 متر قرار دارد که با یک شیب 50 درجه به سوی پایین می​رود. سپس با شیبی تند به تالاری بیضی شکل به قطرهای 120 و 40 متر می​پیوندد. ارتفاع سقف تالار بزرگ در بخش​ های مختلف متفاوت است.

تالار بزرگ در انتها به تالاری دیگر به ابعاد 12 و 10 متر و ارتفاع حداکثر 8 متر متصل می​شود. درون این تالار کوچک پرتگاهی به عمق 6 متر وجود دارد که برای رسیدن به اعماق غار باید از راه باریک بالای آن بگذریم. در گوشه سمت چپ این تالار چگونگی زایش غار تغییر می​کند. این جا دهلیزی به طول حدود 8 متر قرار دارد که بر اثر نفوذ آب​ های اسیددار زایش یافته و به تالاری به ابعاد 12 و 10 متر و ارتفاع حدود 8 متر می​رسد. این تالار بر اثر فرایند غار زایشی پدید آمده و در گذشته ریزشی هم در آن رُخ داده است.

بعضی از بخش​ های این تالار پوشیده از غارسنگ​ های گل کلمی است و کف آن هم گودال کوچکی مملو از آب هست که چکه ​های سقف در آن فرو می​ریزند. از طرف چپ این تالار، دهلیزی تنگ، که باید خزیده از آن بگذریم، آغاز می​شود و پس از 12 متر به دهانه یک چاه می​رسد. این چاه و دهلیزهای شیب دار آن حدود 90 متر طول دارد و در پایان به یک گودال بزرگ آب می​رسد که بالای آن تعدادی غارسنگ زایش یافته و این جا انتهای غار است.

بخش ابتدایی یا اصلی غار، که تا تالار چکیده​های گل کلمی ادامه دارد، پدیده​ای نادر در بین غارهای شناخته شده ایران است زیرا با وسعت عظیمی که دارد نه در آن غارسنگ به چشم می​خورد و نه هیچ بخش آن بر اثر فرایند معمول غار زایشی پدید آمده است.

غار کان گوهر از آثار با ارزش زمین شناسی و میراث گذشته عهد مفرغ است و طول آن حدود 2 کیلو متر بوده که که از کانی های آهن و منگنز قوی بوده و به صورت رگه ای قرار داشته و در گذشته تخلیه شده است. این غار در سال های دور بناه گاه انسان ها بوده است و داخل ان شی قدیمی مانند سفال یافت شده است واین غار دارای قندیل های بسیار زیبا و چشم نواز است.

بهتر است بدانيد خرافه ای قدیمی وجود دارد که بازدید کنندگان به دهانه غار رفته و ارزو می کنند و سنگی را درون غار (درون غار یک قسمت کاسه مانندی است) پرتاب می کنند. اگر سنگ درون جایگاه افتاد آن آرزو براورده خواهد شد.

با توجه به وضعيت آب و هوايي استان فارس، فصل بهار زمان مناسبي براي بازديد از اين جاذبه است.