غار کرفتو دیواندره کردستان

غار کرفتو در استان کردستان، در ۴۶ کیلومتری جنوب غربی شهر تکاب، ۵ کیلومتری غرب روستای یوزباش کندی واقع است. معرفی فاصله بین روستای یوزباش کندی تا دهانه غار، یک جاده خاکی 5 کیلومتری است. دهانه غار در ارتفاع 15 متری یک دیواره سنگی عمودی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۲هزار متر است. زیر دیواره یک چشمه آب دائمی وجود دارد. این موقعیت ویژه موجب شده که از غار به عنوان یک دژ دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده شود و در آن امکاناتی مانند تعدادی اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار ایجاد کنند. این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه طبیعی غار و در سه طبقه مرتبط به هم ساخته شده ​اند.

تغییرات به وجود آمده در غار احتمالاً به دوره فرمانروایی مادها مربوط اند، زیرا آن​ها در منطقه استقرار خود با دولت​های قدرتمند و مهاجم بین النهرین، که گاه و بیگاه به ساکنان کوه نشین زاگرس حمله و ایشان را اسیر و غارت می​کردند، رو به رو بوده​اند. از این رو ساختن چنین دژهای تسخیرناپذیری مانند کرفتو برای آن​ها ضروری بوده است. بعد از تأسیس امپراتوری قدرتمند و متمرکز هخامنشی و قطع جنگ​های داخلی، دیگر ضرورتی برای ساختن چنین پناهگاه​هایی وجود نداشته و چنین آثاری هم از دوره آن​ها باقی نمانده است.

غار آهکی کرفتو در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته است و از آن جایی که این غار از میان آب بیرون آمده است، باید برای دیدن بعضی از قسمت‌ها سوار قایق شوید. این غار از زمان پیش از تاریخ تا دوره اسلامی وجود داشته و مردم از آن استفاده می‌کردند.

غار کرفتو دیواندره کردستان در ۲۰ بهمن‌ماه سال ۱۳۱۸ با شماره ۳۳۰ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.

غار، جاذبه باستان شناختی فراوانی دارد. بخش طبیعت ساخته آن وسیع است و زیبایی​های درونی و بیرونی فراوانی دارد. پدیده​های درون غار نسبتاً زمخت و شیری رنگ و در عین حال منحصر به فردند. غارسنگ​های بسیار زیبا، چکنده​ها، چکیده​ها، و ستون​های دخمه انتهایی، زیرزمین عظیم و راه آب غار (زندان) از ویژگی​های منحصر به فرد آن هستند.

تنوره ورودی به چشمه از شاهکارهای معماری غار است. تأسیسات دست کنده غار بیان گر استعداد، قدرت اراده، و توانایی انسان​ها در غلبه بر طبیعت و محدودیت​ها و استفاده از امکانات آن هستند. به عنوان مثال برای ساختن نخستین اتاق غار 238 متر مکعب سنگ را از محل بریده و خارج کرده، و فضایی با زوایا، نبش​ها، و پنجره​های زیبا و کاملاً محاسبه شده و مهندسی احداث کرده​اند. غار کرفتو یکی از زیستگاه​های مهم خفاش​ها بوده است.

غار دو بخش تشکیل شده است: بخش دست کنده و بخش طبیعت ساخته. دهانه غار با عبور از دو نردبان فلزی 7 متری و 2 متر سنگ نوردی ساده به نخستین اتاق دست کنده باز می​شود. ابعاد این اتاق 4/8×8 متر است و 4 متر ارتفاع دارد. ابعاد این اتاق​ها به ترتیب 5/8×8 متر و 6×5 متر است و هر دو 4 متر ارتفاع دارند. تمامی اتاق​ها دارای پنجره​های مشرف به دره​اند و به هم راه دارند.

در اتاق آخر، که دو نبش است، یک حوض ساروجی کم عمق و یک آتشدان قرار دارد که محل انجام مراسم آیینی بوده است. از انتهای اتاق نخست دالانی دست ساخته به عرض 4 متر و ارتفاع 2 متر و طول 12 متر، طبقه نخست را به تالار غار و طبقه دوم متصل می​کند. طبقه دوم بر روی شکافی که دهانه طبیعی غار است، ساخته شده و برای ساختن آن دیوارهای دو طرف را افقی و به طور منظم سوراخ کرده و سرتیرهای کف را داخل آن​ها قرار داده و اتاقی به مساحت 120 متر مربع ساخته​اند.

در ادامه مسیر اصلی غار، یک تالار دیگر و سرانجام یک دخمه است. تالار به علت چکیده​های کوه مانندش، تالار کوهستان نامیده می​شود و 80×40 متر مربع مساحت و 10 متر ارتفاع دارد. مساحت دخمه 5×4 متر مربع و ارتفاع آن 2 متر است و در وسط آن یک گودال پر از آب زلال و یک ستون قرار دارد، و از زیباترین بخش​های غار است. طول شعبه اصلی غار بدون احتساب شعبه​های فرعی آن و زیرزمین، چیزی در حدود 600 متر است.

در بازدیدهای قبلی توده​های به هم آویخته خفاش​ها همراه با سر و صدای سوت مانند آن​ها دیده شده​اند. تپه​های قهوه​ای رنگ درون غار حاصل فضله​اندازی آن​هاست که در سراسر غار پراکنده​اند. در دو نوبت بازدید سال 1375 هیچ اثری از خفاش​ها دیده نشد. احتمالاً سر و صدا و ارتعاشات ناشی از مته گذاری معدن چیان در سقف غار برای استحصال سنگِ تراورتن، محیط را برای خفاش​ها ناامن کرده و آن​ها به طور جمعی از غار مهاجرت کرده​اند.

باتوجه به وضعیت آب و هوایی کردستان، بهترین زمان سفر برای بازدید از این جاذبه فصل بهار و اوایل پاییز است.

هنگام بازدید از این منطقه، کفش مخصوص غارنوردی، کلاه ایمنی، تجهیزات لازم برای غارنوردی، عینک ضدآفتاب، کرم ضدآفتاب، کلاه، آب آشامیدنی، خوراکی‌های لازم، کمک‌های اولیه و کیسه زباله همراه داشته باشید.