قلعه حیدرآباد خاش

قلعه حیدرآباد در جنوب شرق خاش از جمله آثار تاریخی باقیمانده از دوره متقدم اسلامی در این منطقه است. همچنین، در ایام گذشته از این قلعه به عنوان محل نگهداری آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی به سرپرستی ژنرال دایر استفاده شده است.

با توجه به وضعیت آب و هوایی سیستان و بلوچستان، فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز زمان مناسب تری برای بازدید از جاذبه های این استان هستند.

این قلعه درسال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ خورشیدی) از سوی شخصی به نام عیدوخان ساخته شد و تا سال ۱۳۰۷ هجری خورشیدی به عنوان محل سکونت همین شخص و خانواده اش مورد بهره برداری قرار گرفت. همچنین، این بنا به دستور عيدوخان و توسط معماران بومي منطقه ساخته شده و وي فعاليت هاي ساختماني قلعه خشت و گلي حيدرآباد را در اواسط دهه 1920 ميلادي شروع كرد.

در سال 1307 شمسي ارتش رضاخان وارد خاش مي شود و خاش را به تصرف و اختيار خود در مي آورد عيدو خان كه از قبل نيز با ارتش رضاخان همكاري مي نمودند و در سياستهاي محلي و شيوه رفتار تيمسار جهانباني ( فرمانده قشون دولتي – تيپ خاش ) را راهنمايي مي كند . همچنین از این قلعه به عنوان محل نگهداری آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی به سرپرستی ژنرال دایر استفاده شده است.

از ویژگی های این اثر می توان به ثبت آن در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۸۲۵ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران اشاره کرد.

نقشه اصلی قلعه حیدرآباد به صورت مستطیل بوده که با اضافه شدن چند اتاق و دیوار در قسمت جنوب شرقی آن نقشه به بنایی ذوزنقه ای شکل تبدیل شده است. در ساخت و تکمیل این بنا از تزئینات معماری خاصی بهره گرفته نشده و تنها تزئینات کنگره ای شکل نیم دایره ای متمایل به بیضی و تیرکش های تعبیه شده در قسمت فوقانی حصار خارجی و تزئینات کادربندی اتاقک های نگهبانی بالای سر در ورودی ها و همچنین خشت چینی نیم دایره ای، قوس سردر ورودی اتاق ۸ ضلع غربی حیاط مرکزی بخش سوم قلعه و تزئینات کاربردی آن از عناصر تزئین معماری این اثر است.

عمده مصالح به کار رفته در قلعه خشت خام و کاهگل است و دارای برج ها و طاق های هلالی زیبایی است که توسط سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

عمده مصالح به کار رفته در قلعه خشت خام و کاهگل است و دارای برج ها و طاق های هلالی زیبایی است که از سوی سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. پس از اینکه قلعه به صورت نیمه مخروبه رها شد؛ سازمان میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان اقدام به مرمت و بازسازی آن کرد و سپس از بخش سوم آن که مورد مرمت قرار گرفت و به عنوان پاسگاه انتظامی حفاظت آثار تاریخی استفاده می شود.

اکنون از بخش شمالی معماری و قسمتی از معماری بخش دوم اتاق های ضلع غربی حصار، روستاییان منطقه به عنوان محل نگهداری دام و انبار علوفه استفاده می کنند.