گنبد لیشتر گچساران

کارشناسان میراث فرهنگی  گنبد لیشتر گچساران را مربوط به سده هفتم و هشتم ه.ق می‌دانند.

این اثر معماری ماندگار در ۱۶ آذر ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۹۳۵ به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران، ثبت ملی شد.

گنبد لیشتر از بناهای قرن هشتم است که معماری آن به شکل گنبدی مخروطی به شیوه پلکانی روی یک تپه مصنوعی ساخته شده است. برای ساخت بنای گنبد، محوطه‌ای با ابعاد ۳۵ در ۳۰ متر با ارتفاعی بالاتر از دشت مجاور را تسطیح و روی آن شالوده بنا را شکل داده‌اند. بنای گنبد، مربعی شکل است که به‌وسیله فیل‌پوش‌ها به هشت ضلعی و سپس به گنبد مخروطی پلکانی تبدیل شده است.

فضای داخل آن با طرح‌های بسیار زیبای هندسی ساخته شده و با تزییناتی نظیر مقرنس به شکل لانه زنبور مزین شده است. چینش هنرمندانه سنگ‌ها و مهندسی بی‌نظیر این گنبد، آن را تبدیل به گنبدی ماندگار در اعصار و دوران‌ها تا به امروز کرده است.

قسمت بالای گنبد همانند کلاه‌خود جنگی سربازان است و بادهای گرم و تند با برخورد به این گنبد رام و آرام مسیر تفرج خود را پیش می‌گیرند. این معماری و تزیینات خاص و زیبا، گنبد لیشتر را به یکی از اماکن پربازدید مبدل کرده است.

بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه بهار و تابستان است.

گنبد لیشتر نام خود را از دهستانی که در آن واقع شده، گرفته است. دهستان لیشتر که از توابع بخش مرکزی گچساران است، بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیتی حدود ۸۲۴۱ نفر داشته است. دهستان لیشتر به مرکزیت روستای عرب‌ها، دارای ۵۳ روستا است که گنبد لیشتر شاخص‌ترین اثر تاریخی آن است که در نزدیکی روستای عرب‌ها (علی‌آباد) قرار دارد.

گنبد لیشتر گچساران در اثر گذشت زمان و وجود عوامل فرسایش، دچار آسیب جزیی شد و برخی قسمت‌های آن دچار شکاف شد. میراث فرهنگی شهر گچساران در سال‌های اخیر به تعمیر این بنا همت گماشت و بنا را در سال ۱۳۹۴ مرمت کرد.