اتاق آئینه خانه نصیرالدوله

خانه نصیرالدوله (اتاق آئینه خانه) مربوط به دوره قاجار است و در واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ آذر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۲۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عمارت اصلی نصیرالدوله در گذشته یک واحد مسکونی بزرگ و نمایانگر شیوه معماری ایرانی بوده که به سبک درون‌گرا ساخته شده است. عمارت اصلی دارای فضاهای معماری همچون ایوان‌های متعدد، اتاق‌های نشیمن و پذیرایی، آب‌انبار، اصطبل،‌ خدمه‌خانه، حیاط و باغ مرکزی بوده که به تدریج و به مرور زمان به چندین واحد مسکونی مستقل و کوچک‌تر و همچنین فضای پارک محله و واحد آموزشی دبستان بدر تفکیک شده است. بخش مهمی از خانه در حال حاضر در انتهای کوچه شهید مدرس واقع شده که این بخش باقی مانده اصلی، کالبد بنا به شمار می‌آید و گزارش ثبتی آن پیش از این و به صورت جداگانه توسط اداره کل میراث فرهنگی سابق به شماره 108470 در مهر 1382 تهیه شده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

کاربری پیشین و فعلی این بنا مسکونی است و گچ‌بری و آینه‌کاری به عنوان ویژگی‌های معماری سنتی ایران در آن به چشم می‌خورد. تمامی بدنه اندرونی و بیرونی خانه توسط سنگ سفید پوشش داده شده است و دیوارهای قدیمی زیر پوشش سنگ پنهان مانده‌اند. در نقشه‌هایی که طی سال‌های 1275 و 1309 هجری قمری توسط حاج‌میرزا نجم‌الملک تهیه شده این عمارت بزرگ در محله عودلاجان و محله سرتخت در منتی‌الیه کوچه معروف به نصیرالدوله ترسیم شده است. ملک‌ مورد نظر بخش کوچک جبهه شرقی عمارت نصیرالدوله بوده که در گذشته به چندین واحد مسکونی مستقل تبدیل شده است.

این پلاک که در گذشته از مجموعه عمارت نصیرالدوله تفکیک و به یک واحد خانه مستقل و مجزا تبدیل شد، دارای فضاهای معماری همچون ورودی، حیاط مرکزی، اتاق آینه زیرزمین و اتاق خواب است. تمامی بدنه بیرونی و اندرونی خانه توسط سنگ سفید پوشش داده شده و دیوارهای قدیمی زیر پوشش سنگ پنهان مانده‌اند.

ورودی اصلی خانه در مسیر کوچه مرات قرار دارد، ورودی فرعی مربوط به ملک مجاور است که حالت و فضای قدیمی و سردر آن محفوظ مانده و ورودی فعلی خانه از در بزرگ فلزی جنب ورودی قدیمی امکان‌پذیر است. پس از ورود حیاط کوچکی قرار دارد که اتاق آینه خانه مورد نظر در جبهه شمالی حیاط واقع شده است.

اتاق آئینه خانه یا تالار بخش اصلی فضاهای خانه را تشکیل می‌دهد ابعاد داخلی آن 70/3×12 متر است و بر سطوح داخلی اتاق تزیینات ظریف و پرکار گچ‌بری و آینه‌کاری مشهود و به همین دلیل به اتاق آینه مشهور است. اتاق مورد نظر از دو بخش تشکیل شده که این دو بخش توسط یک باب ارسی سه لنگه از دیگر فضاها تفکیک شده است. گچ‌بری‌های بخش ابتدایی اتاق رنگی و از نوع اسلیمی گل و بوته، با آینه‌کاری ظریف و با طرح‌های هندسی تلفیق و تمرین شده است. در قسمت ازاره‌ها و دیوارها و اطراف بخاری (شومینه)، گچ‌بری‌ها به دلیل قدمت و فرسودگی فرو ریخته است. این اتاق روی زیرزمین خانه احداث شده و کف اتاق در واقع سقف زیرزمین به شمار می‌آید.

فهرست آثار ملی ایران سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خبرگزاری میراث فرهنگی