قلعه دختر ساوه

قلعه دختر ساوه، یکی از جاذبه های تاریخی استان مرکزی است که در روستای متروکه و کوچک قیز قلعه و در میان کوه‌های سرخ رنگ و زیبا قرار دارد. 

بر اساس مستندات موجود، قدمت این قلعه به دوران ساسانیان باز‌می‌گردد، و بر اساس مستندات، این قلعه، نیایشگاهی برای عبادت و احترام به آب و ناهید در پیش از اسلام و قبل از خشکیدن دریاچه ساوه در دوره ساسانیان بوده، محراب ساخته شده بر روی دریاچه ساوه در قلعه این احتمال را بیشتر می‌کند.

قلعه دختر که از لحاظ شیوه‌‎ی معماری،که از شاه‌نشین، حصارها و دیوارهایی تشکیل شده و با مصالحی چون سنگ، آجر و گچ نیم‌کوب ساخته شده‌اند. شبیه قلعه‎‌های منطقه الموت و قهستان و به ویژه قلعه دختر بشرویه است.

قلعه دختر ساوه، از دو بخش اصلی دژ دفاعی و قصر تشکیل شده که در مجموع حدود ۳۰۰۰ متر مربع مساحت دارد. دروازه ورودی در ضلع‌شرقی صخره قرار دارد که بعد از عبور از رودخانه کوچک، بقایای دیواره دروازه که از سنگ و ساروج ساخته شده‌است دیده می‌شود. با عبور از این دروازه باید حدود ۱۰۰ متر دامنه شیب دار ضلع جنوب شرقی صخره را برای رسیدن به نوک قلعه که ساختمان اصلی قصر (نیایشگاه) قرار دارد را طی نمود، شیب دامنه جنوب شرقی حدود ۶۰ درصد است. تمامی دیواره صخره به صورت پرتگاه است و هر نقطه‌ای که احساس می‌شده می‌توان از آن عبور نمود با سنگ و ساروج تا بالای صخره بسته شده‌است، به‌طوری‌که هیچ راه نفوذی از سه ضلع شمالی، شرقی و غربی به درون قلعه وجود ندارد.

ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده صورت می‌گرفته که با مهارت ویژه‌ای استتار شده‌اند و استتار راه پله‌ها با ساختن دیورای از لاشه سنگ و ساروج درست در امتداد دیواره‌های صخره صورت گرفته‌است. پنج راه‌پله پشتی بنا و دو راه‌پله در غرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چند متری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاق‌های تعبیه شده در دل صخره منتهی می‌شوند.

از پله‌های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان استفاده می‌شده و از پله‌های غربی برای ورود و خروج مقامات به‌داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می‌شده‌است. در مقابل راه پله‌های غربی و بر روی صخره مقابل راه باریکی وجود دارد که محل رفت‌وآمد ساکنان قلعه بوده و اتاق‌های قلعه تو در تو و به یکدیگر ارتباط داشته‌اند.

با توجه به ارتفاع دیواره و طاقهای فرو ریخته احتمال می‌رود که بنای قصر دارای طبقه دوم و سوم هم بوده و در سمت دروازه ورودی، بنای دیگری وجود دارد که احتمالاً برای عبادتگاه مورد استفاده بوده و این مکان دارای محرابی به سوی دشت ساوه و در جهت خلاف قبله است. در اطراف کاخ اصلی حفره‌های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله‌های سفالی شکسته‌ای در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب است. بنای قیز قلعه کاملاً بر دشت ساوه مسلط بوده و دارای چهار برج دیده‌بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده‌است.

باتوجه به وضعیت آب و هوایی استان مرکزی، فصل بهار و تابستان بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه است.

در نزدیکی این جاذبه سد الغدیر ساوه، پل‌های تاریخی باقی‌مانده از دوران صفوی و معروف به پل شاه عباسی قرار دارد به شما پیشنهاد میکنیم از این جاذبه‌ها نیز بازدید کنید.

مواردی همچون: کفش مناسب طبیعت گردی، یک دست لباس اضافه، عینک آفتابی، کرم ضدآفتاب، کلاه و پاوربانک به همراه داشته باشید.

قلعه دختر، در تاریخ ۱۳۸۲/۲/۹به شماره ۸۶۰۰در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.